Οι άνθρωποι κάνουν τη διαφορά

Ξεκίνησαν το 2014, εννέα άτομα με σκοπό μέσω της ανάδειξης των προϊόντων της περιοχής –και κυρίως του ελαιολάδου– να αναπτυχθούν θέσεις εργασίας: αυτό επιθυμούσαν να είναι και ο κοινωνικός αντίκτυπος από τη διακίνηση του προϊόντος τους. Σήμερα, 3 χρόνια μετά, αριθμούν 70 συνεταίρους στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Μοδούσα στη Λέσβο, που απασχολεί 3 μόνιμους εργαζόμενους και 8 εποχικούς.

Αναζητώντας συνεργασίες σε μια υγιή βάση πραγματοποίησαν ήδη από το 2012 ενημερωτικές δράσεις σε παραγωγούς της περιοχής «για το πώς καλλιεργούμε και ποιες είναι οι σωστές συμπεριφορές ώστε να φτάσουμε σε ένα ποιοτικό επίπεδο για να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς. Στη συνέχεια μπήκαμε στην αναπτυξιακή διαδικασία. Στις εγκαταστάσεις που νοικιάζουμε, ένα εγκαταλελειμμένο βιομηχανικό ελαιοτριβείο –1.700 τ.μ. σε έκταση 5 στρεμμάτων– δημιουργήσαμε μια αγορά αγροτών μικροπαραγωγών όπου μπορούν να διαθέσουν απευθείας τα προϊόντα τους χωρίς μεσάζοντες, ένα πρατήριο όπου δίνουμε τη δυνατότητα στους καταναλωτές να προμηθευτούν ελληνικά συνεταιριστικά ποιοτικά προϊόντα και πλέον ετοιμάζουμε ένα δικό μας τυποποιητήριο ελαιολάδου.

»Προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε σε συνεργασία με το τμήμα φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ένα εργαστήριο για την ανάπτυξη των καλλιεργειών αρωματικών φυτών και βοτάνων που αφθονούν στην περιοχή μας και πιθανώς μελλοντικά να αναπτύξουμε νέα καινοτόμα προϊόντα για να τονωθεί ακόμη περισσότερο η τοπική κοινωνία και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας... Και όλα αυτά που έχουν γίνει, τα έχουμε καταφέρει χωρίς ένα σεντ βοήθειας, αφού έτσι κι αλλιώς δεν έχουν διατεθεί κονδύλια, αλλά έγιναν όλα με το κοινωνικό κεφάλαιο που διαθέτουμε, γιατί οι άνθρωποι είναι που κάνουν τη διαφορά...» λέει στην« Εφ.Συν.» ο διευθύνων σύμβουλος της Μοδούσας Παναγιώτης Καραβατάκης.

Αντλησαν σοφία από εγχειρήματα του παρελθόντος, όπως είναι «η μηχανή του καλού», το παλιό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής - Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου, σήμερα. Ηταν η δημιουργία μιας ομάδας παραγωγών που υπό το πνεύμα του κοινοτισμού και την υποστήριξη των συμπατριωτών τους της διασποράς ίδρυσαν το 1910 κοινοτικό ελαιοτριβείο υποστηρίζοντας κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανάγκες της κοινότητάς τους μέχρι που το έκλεισε η χούντα το 1967.

«Ετσι κι εμείς αντλήσαμε κεφάλαια από την ομογένεια, αξιοποιήσαμε στρατηγικούς επενδυτές που θέλουν να επενδύσουν στη γεωργία και αναπτύξαμε τη συμβολαιακή γεωργία, δηλαδή συμβληθήκαμε με πελάτες με συμβόλαιο για συγκεκριμένες τιμές και ποσότητες ώστε να είναι εξασφαλισμένη η διάθεση του προϊόντος σε καλή τιμή», μας λέει ο συνομιλητής μας. Παράλληλα έχουν ανοιχτεί σε αγορές του εξωτερικού: Ταϊβάν, Κίνα, Αυστραλία...

 Ταϊβάν; «Μη σας πω ότι είναι και η μεγαλύτερή μας αγορά στο εξωτερικό... Στο διπλανό μας νησί, στη Χίο, που έχουν τη μαστίχα, έρχονται άνθρωποι από την Ταϊβάν και κάνουν βιωματικό τουρισμό. Τους προσφέραμε τα προϊόντα μας, ενθουσιάστηκαν κι έτσι επέλεξαν ένα από τα ελαιόλαδά μας για εισαγωγές...».

Ιστορίες που θυμίζουν το παραμύθι «το δένδρο που έδινε»: ήταν ο αιωνόβιος ορεινός ελαιώνας της Λέσβου, με τη μοναδική παγκοσμίως παραδοσιακή ποικιλία «κολοβή» που την εποχή της ευμάρειας στοίχειωσε ακαλλιέργητος και στην αρχή της κρίσης λεηλατήθηκε για να δώσει καυσόξυλο, που τους παρακίνησε.

«Μιλάμε ότι το νεότερο δένδρο είναι 200 ετών και είπαμε να τα διασώσουμε και να τα καλλιεργήσουμε όχι μόνο για το φοβερό τοπίο, αλλά και για το περιβάλλον... Και είχαμε δίκιο, πέντε χρόνια μετά καλλιεργείται μεγάλο μέρος του δίνοντας διέξοδο: το μόνο που αρκούσε ήταν μια αξιοπρεπής τιμή για να καταστήσει βιώσιμη τη συντήρησή του αλλά και να γεννηθεί το κίνητρο της καλλιέργειας σε όλο το νησί που έχει κοντά 11 εκατομμύρια δένδρα.

»Να φανταστείτε ότι οι εκτάσεις ελαιόδεντρων στην περιοχή συνθέτουν ένα ελαιόδασος απίστευτης φυσικής ομορφιάς και ιστορικής αξίας. Μετά από όλα όσα πέρασε η Λέσβος, αυτό που την κρατά ζωντανή δεν είναι ούτε η βιομηχανία ούτε ο τουρισμός, αλλά η ελαιοκομία και η κτηνοτροφία... Παλεύουμε να διασωθούν οι ντόπιες ποικιλίες ώστε να κερδίσουμε τη διαφοροποίηση, αυτό το διαφορετικό σε γεύση και χρώμα που μπορείς να προσφέρεις και να κερδίσεις γιατί είναι απλά μοναδικό. Μοναδικότητα και ποιότητα - δεν χρειάζεσαι και τίποτα άλλο για να τα καταφέρεις, ξεκινάς ήδη με μεγάλο πλεονέκτημα».

 Παραγωγικός αιωνόβιος ελαιώνας; «Η ελιά μπορεί να δίνει πάντα καρπό, είναι ένα δέντρο που αναγεννιέται, χώρια που σήμερα υπάρχουν και τεχνικές ανανέωσης...»

Από την εμπειρία τους πηγάζουν και οι προτάσεις που καταθέτουν, όπως να δοθούν εγκαταλειμμένες υποδομές σε ΚΟΙΝΣΕΠ ώστε να μην επωμίζονται ένα επιπλέον έξοδο. Πικρή εμπειρία: καθάρισαν, έφτιαξαν και δούλεψαν έναν παρατημένο ελαιώνα και όταν -όπως προβλεπόταν- βγήκε σε πλειοδοτικό διαγωνισμό, τον πήρε έτοιμο ένας ιδιώτης για μερικά ευρώ παραπάνω:

«Είχαμε κάνει όλη τη δουλειά και βρεθήκαμε απ’ έξω. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση έχει ενδιαφέρον για την κοινωνικά αλληλέγγυα οικονομία και θα μπορούσε με απλές κινήσεις να παραχωρήσει παρατημένες εγκαταστάσεις, που συνήθως είναι σκουπιδότοποι, σε δυναμικές ΚΟΙΝΣΕΠ που αποδεδειγμένα λειτουργούν. Οπως επίσης πρέπει και να αναπτύξουμε το όραμα της κοινωνικά αλληλέγγυας οικονομίας σε πιο σωστή βάση, αντί να αναγκαζόμαστε να αντιμετωπίζουμε το ενοίκιο σε μια εποχή που δεν υπάρχουν χρήματα. Αυτό θα βοηθήσει σε πανελλαδικό επίπεδο. Αυτό που λέμε σε όλους -ακόμη και τους επίσημους- είναι αν δεν μπορούν να μας βοηθήσουν, τουλάχιστον ας μη μας βάζουν εμπόδια».