Πέτυχες στο Πανεπιστήμιο, θα βρεις σπίτι να μείνεις;

Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» (τα στοιχεία του στη διάθεση της εφημερίδας) χαρακτήρισε -εν τη ρύμη του λόγου του- το ποσό «νορμάλ». «Εχουμε βαφτίσει “νορμάλ” το ενοίκιο των 400-500 ευρώ» έσπευσε να προσθέσει, με τη συνομιλία μας να γίνεται στο «φόντο» των εκρηκτικών αυξήσεων που καταγράφει το κόστος της φοιτητικής στέγης στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας, απαιτώντας ακόμη και έναν μισθό μόνο και μόνο για το ενοίκιο που θα κληθεί να καταβάλλει μηνιαίως ένας φοιτητής καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών του.

Τα κόστος της φοιτητικής στέγης αυξάνεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια. Ανθρωποι της κτηματαγοράς συμφωνούν ότι τη φετινή χρονιά καταγράφονται τα υψηλότερα ζητούμενα ενοίκια σε βάθος εξαετίας. Ο Θέμης Μπάκας (φωτό), πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates, δεν μοιάζει υπερβολικός όταν αναφέρει ότι η εύρεση φοιτητικής κατοικίας με προσιτό ενοίκιο «αποτελεί “τζόκερ”».

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ζητούμενες τιμές ενοικίασης για ακίνητα κατάλληλα για φοιτητές (και γενικότερα νέους ανθρώπους), δηλαδή έως 50 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.), άνω του 1ου ορόφου, από το 2017 έως σήμερα καταγράφουν μια σωρευτική μεσοσταθμική αύξηση (βλ. πίνακα 1):

● έως 75% στην Αθήνα

● έως 63% στην Πάτρα, και

● έως 55% στη Θεσσαλονίκη.

Σε γειτονιές της πρωτεύουσας ζητούνται ενοίκια ακόμα και μεγαλύτερα των 900 ευρώ για ακίνητα που εμπίπτουν στην κατηγορία που θεωρούνται κατάλληλα για τη στέγαση ενός φοιτητή από άλλη πόλη (π.χ. ανακαινισμένα ή/και νεόδμητα, επιπλωμένα πλήρως) αν έχουνε έκταση μεταξύ 40-50 τ.μ. (δυάρια), ενώ για ακίνητα ίδιας κατηγορίας έως 35 τ.μ. (γκαρσονιέρες) ζητούνται ενοίκια ακόμα και στο ύψος των 690 ευρώ (αναλυτικότερα: πίνακας 2).

Ενα πρόσθετο αποκαλυπτικό δεδομένο των στοιχείων που έχει επεξεργαστεί το Δίκτυο E-Real Estates είναι ότι η διαθεσιμότητα ακινήτων σε φοιτητικές γειτονιές της Αθήνας με ζητούμενο ενοίκιο 300 ευρώ και κάτω είναι ουσιαστικά μηδενική: ανέρχεται στο 0,8% σήμερα, όταν πέρσι το καλοκαίρι ανερχόταν στο 2,89% και το 2022 στο 10% των διαθέσιμων ακινήτων. «Εχουμε μεγαλύτερη διαθεσιμότητα ακινήτων, αλλά μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και στα υψηλότερα ζητούμενα μισθώματα» διευκρινίζει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Μπάκας.

Αυξήσεις καταγράφονται και στα ζητούμενα ενοίκια του συνόλου σχεδόν των περιοχών της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Πανελλαδικό Δίκτυο Ε-Real Estates. Για διαμερίσματα κατάλληλα για φοιτητές, επιφάνειας 50-60 τ.μ., ζητούνται ενοίκια έως και 740 ευρώ, ενώ για γκαρσονιέρες ζητούνται έως και 650 –αμφότερες των περιπτώσεων αφορούν περιοχές όπως η Καμάρα και η Ροτόντα (αναλυτικότερα: πίνακας 3). Μόλις μία στις δέκα κατοικίες διατίθεται με ενοίκιο έως 300 ευρώ.

Στην Πάτρα (πίνακας 4), όπου βρίσκεται το τρίτο μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας, αυξητικές τάσεις στα ενοίκια καταγράφονται ομοίως στο σύνολο των φοιτητικών περιοχών. Οι υψηλότερες τιμές εντοπίζονται στο κέντρο της πόλης (πάντα για ακίνητα ανακαινισμένα ή/και νεόδμητα και επιπλωμένα): ένα φοιτητικό διαμέρισμα μπορεί να ενοικιάζεται έως 600 ευρώ (30-45 τ.μ.) ή να φτάνει και τα 650 ευρώ εάν είναι μεγαλύτερο (50-60 τ.μ.)

Ομοιες τιμές καταγράφονται και στα φοιτητικά ενοίκια πόλεων της Κρήτης, τουριστικών νησιών όπως η Κέρκυρα, ακόμα και φοιτητουπόλεις όπως τα Ιωάννινα. Χαμηλότερες τιμές -αυξημένες ωστόσο συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές- εντοπίζεται σε άλλες ελληνικές πόλεις με σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (πίνακας 5).

Ποιες είναι οι αιτίες των αυξήσεων; Βασικός λόγος είναι η υπερ-τουριστικοποίηση γειτονιών των μεγαλύτερων ελληνικών αστικών κέντρων και περιφερειακών πόλεων και η όλο και μεγαλύτερη διείσδυση των airbnb. «Εχουμε πολύ έντονη δυναμική των βραχυχρόνιων μισθώσεων» υπογραμμίζει ο κ. Μπάκας. Υπάρχουν όμως και περαιτέρω αιτίες. Ανάμεσα σε αυτές είναι οι γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στην κτηματαγορά.

«Ο κόσμος δεν μπορεί να αγοράσει ακίνητα και στρέφεται μαζικά στις ενοικιάσεις. Τα τραπεζικά ιδρύματα, για όποιον θέλει να αγοράσει ένα σπίτι, ζητούν ακόμη και το 30%-40% της αξίας του ακινήτου συν ίδια κεφάλαια» εξηγεί ο κ. Μπάκας. Επιπλέον, ειδικά όσον αφορά τη φοιτητική στέγη, η Ελλάδα στερείται ενός εθνικού σχεδίου δημιουργίας φοιτητικών εστιών. «Πάντα συζητάμε για μέτρα που πυροδοτούν τη ζήτηση στην αγορά ακινήτων και όχι την αύξηση διαθεσιμότητας. Συζητήσαμε το 2022 τις εξαγγελίες της ΔΕΘ για τη δημιουργία 8.153 νέων φοιτητικών κλινών στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Θράκης και Δυτικής Αττικής. Εξ αυτών, από ό,τι τουλάχιστον μαθαίνω εγώ, αυτή τη στιγμή οι μόνες κλίνες που είναι έτοιμες να παραδοθούν είναι μόνο στην Κρήτη. Για τις υπόλοιπες δεν έχουν πραγματοποιηθεί καν διαγωνισμοί» περιγράφει ο κ. Μπάκας.

Αν στα παραπάνω ενοίκια προστεθούν και καθημερινά έξοδα (λογαριασμοί, κοινόχρηστα, σούπερ μάρκετ, μετακινήσεις –αν η Σχολή δεν είναι κοντά), γίνεται αντιληπτό για έναν/μία φοιτητή/τρια απαιτούνται έξοδα που μπορεί να φτάσουν έως και τα 1.200 ευρώ μηνιαίως. Συνοπτικά, ένας εκ των δύο γονέων του/της πρέπει να κατευθύνει εξ ολοκλήρου τον μισθό του για τα έξοδα του/της φοιτητή/τριας. Επομένως, για πολλούς/ές νέους/ες ο τόπος ή ακόμη και το αντικείμενο σπουδών εξαρτάται από το τι έξοδα μπορεί να «σηκώσει» ο οικογενειακός προϋπολογισμός. «Είχα πολλούς φίλους που σκέφτηκαν να μείνουν στην Αθήνα σε ένα αντικείμενο σπουδών που ίσως να μην τους αρέσει, ώστε να μην έχουν μπροστά τους αυτόν τον γολγοθά αν έφευγαν στην επαρχία για 5 ή 6 χρόνια», μας διηγείται ο πρωτοετής φοιτητής. Για έναν μαθητή ή μια μαθήτρια με καταγωγή από την περιφέρεια, από έναν τόπο όπου δεν υπάρχουν σχολές ανώτερης εκπαίδευσης, είναι αντιληπτό ότι το υπέρογκο κόστος της φοιτητικής στέγης μπορεί να αποτελέσει έναν αξεπέραστο φραγμό για την εκπαίδευσή του, αφαιρώντας του δυνατότητες επαγγελματικής κατάρτισης και κοινωνικής ανέλιξης.

Τα μέτρα που θα μπορούσε να πάρει η πολιτεία

«Ναι, έχουμε ένα βασικό πρόβλημα που λέγεται στεγαστική κρίση στην Ελλάδα. Αλλά από την άλλη πλευρά δεν έχουμε υιοθετήσει, δεν έχουμε εφαρμόσει ούτε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα στεγαστικής πολιτικής για αύξηση διαθεσιμότητας ακινήτων, ούτε ουσιαστικά μέτρα αναχαίτισης της υποστέγασης» υπογραμμίζει στην «Εφ.Συν.» ο Θέμης Μπάκας. Τι μέτρα θα μπορούσε να λάβει η πολιτεία;

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates, εκτιμώνται σε 20.000-30.000 τα ακίνητα που βρίσκονται στην Αθήνα και είναι κλειστά ενώ μπορούν να είναι κατοικήσιμα. «Θα μπορούσε η πολιτεία να δώσει συγκεκριμένα φορολογικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες να βγάλουν στην αγορά συγκεκριμένα ακίνητα προς ενοικίαση» επισημαίνει ο κ. Μπάκας, φέρνοντας ως παράδειγμα ένα μοντέλο που έχει εφαρμοστεί στην Ισπανία: «Εάν δοθεί ένα σπίτι προς ενοικίαση σε έναν νέο άνθρωπο ηλικίας 18-34 ετών, ο ιδιοκτήτης θα έχει μια μείωση του φόρου από τα εισοδήματα του συγκεκριμένου ακινήτου κατά 90%. Παράλληλα εάν το ακίνητο μισθωθεί για πρώτη φορά, θα έχει μια μείωση του φόρου εισοδήματος από ενοίκια του συγκεκριμένου ακίνητου από 50% ώς 70%».

Ο κ. Μπάκας προτείνει να αξιοποιηθεί ακόμη και η αυξημένη διείσδυση των airbnb στα αστικά κέντρα. «Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις φέρνουν στο Δημόσιο ένα έσοδο που ετησίως αγγίζει τα 700 εκατ. ευρώ. Και το 2024 τα έσοδα θα είναι αυξημένα λόγω του τέλους για την κλιματική αλλαγή αλλά και λόγω της επιβολής ΦΠΑ προς τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

»Επομένως η πολιτεία, αντί να μελετά πώς θα περιορίσει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, θα μπορούσε να μελετήσει το πώς θα ανακατευθύνει αυτά τα δημοσιονομικά έσοδα σε στεγαστικές πολιτικές. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Τα 700 εκατ. ευρώ αν τα χρησιμοποιούσαμε μόνο και μόνο για να δημιουργήσουμε φοιτητικές κλίνες των 35 τ.μ., θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή στη χώρα μας να είχαμε 12.000-13.000 νέες φοιτητικές κλίνες, ιδιαίτερα σε μεγάλα Πανεπιστήμια, και να βλέπαμε πραγματική αναχαίτιση του κόστους στέγασης στη χώρα μας» προτείνει ο κ. Μπάκας.