Πόσο χρήσιμη ή μάταιη βλέπουν οι νέοι τη συμμετοχή τους στις ευρωεκλογές

● Ολες οι αναλύσεις που έχουν να κάνουν με τους νέους και τη συμμετοχή τους μιλούν για τους ψηφοφόρους του Tik Tok. Λίγο άδικη δεν είναι η προσέγγιση για μια ολόκληρη γενιά;

Μια ολόκληρη γενιά δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται έτσι αυθαίρετα από μια τάση, αλλά από το τι συμβαίνει κοινωνικά πίσω από αυτή την τάση. Η φράση «γενιά του Tik Tok» σημαίνει πρακτικά «καταναλωτές γρήγορου ψηφιακού περιεχομένου που προσαρμόζεται στον αλγόριθμο της ατομικής επιθυμίας». Τα social media γίνονται λιγότερο social, περισσότερο ατομικά και λιγότερο πολιτικά - πράξη στην ουσία της βαθύτατα πολιτική. Από το twitter, στο Facebooκ, στο Instagram και τώρα στο Tik Tok ομαδοποιούμε πολύ διαφορετικά μέσα. Οταν συγκρίναμε εφημερίδες, ήταν όλες εφημερίδες κι ας είχαν διαφορές στη σελιδοποίηση. Τώρα κάθε νέα τάση στα social media αναδεικνύει μια βαθύτερη αλλαγή. Στo Tik Tok προσπερνάς το βίντεο που δεν σε ενδιαφέρει και αν το κάνεις συνέχεια για την ίδια κατηγορία (π.χ. αθλητικό περιεχόμενο) δεν θα ξαναδείς ποτέ κάτι ανάλογο. Για ποια πολιτική άραγε να μιλήσουμε στο βασίλειο του me, myself and I; Για μια νέα εξατομικευμένη πολιτική, με τη συμμετοχή να φθίνει και την πολιτικοποίηση να αποκτά τις διαστάσεις τού «τι θα ψωνίσω σήμερα».

● Με δεδομένες τις δημοσκοπήσεις που έχουμε ώς τώρα δει και την ανάλυση των στοιχείων της επιστολικής ψήφου, πώς αναμένεται να κινηθούν οι νέοι ψηφοφόροι;

Προσωπικά αμφισβητώ την πρόθεση συμμετοχής των νεότερων ηλιακών ομάδων που εμφανίζονται σε δημοσκοπήσεις των ημερών. Τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν πιο ρευστά τις συμμετοχές τους στις έρευνες. Γιατί να μην πούνε ότι θα πάνε να ψηφίσουν την ερχόμενη Κυριακή σε μια δημοσκόπηση; Παλαιότερα μια τάση ήταν η απόκρυψη της ψήφου, τώρα μπορεί να ζούμε την εποχή της απόκρυψης της αποχής. Μακάρι να διαψευστώ, αλλά πλην των όσων θα ψηφίσουν για πρώτη φορά, εκτιμώ ότι θα δούμε ακόμη χειρότερα νούμερα σε σχέση με τη συμμετοχή των νεότερων στην επικείμενη κάλπη. Αυτό μαρτυράει μέχρι στιγμής και η ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων της επιστολικής ψήφου.

Πολιτικοποίηση υπάρχει, μοιάζει να απουσιάζει το αφήγημα που θα συνενώσει τα σπασμένα κομμάτια και θα οδηγήσει σε συνεκτικό κοινωνικό κίνημα με αξιώσεις

● Από την άλλη, βλέπουμε μια γενιά πολιτικοποιημένη στα κινήματα - είδαμε ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα ή βγήκαν στους δρόμους για τα Τέμπη. Μήπως λοιπόν πρέπει να μιλάμε για κρίση αντιπροσώπευσης της νέας γενιάς από τα κόμματα;

Κάποτε περιγράφαμε στην πολιτική επιστήμη τα κόμματα -«κομήτες», δηλαδή τα κόμματα που κατόρθωναν εκλογικές επιτυχίες κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης και μετά εξαφανίζονταν. Ισως τώρα βλέπουμε κινήματα «κομήτες»- από την άποψη ότι εμφανίζονται με ιδιαίτερη δυναμική -ιδίως στη σφαίρα των social media- και μετά φθίνουν όταν στην καταιγιστική ροή αυτού του ψηφιακού κόσμου αντικαθίστανται από άλλους αντίστοιχους κομήτες. Πολιτικοποίηση υπάρχει, μοιάζει να απουσιάζει το αφήγημα που θα συνενώσει τα σπασμένα κομμάτια και θα οδηγήσει σε συνεκτικό κοινωνικό κίνημα με αξιώσεις. Το βασικό χαρακτηριστικό του κινήματος είναι ο στόχος - λείπει η ιδεολογία του μοναδικού στόχου, της αφηγηματικής ουτοπίας, που θα συνενώσει ξανά και θα συγκροτήσει κινήματα με ρίζες στην κοινωνία και όχι στα ψηφιακά echo chambers.

● Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, το χαμηλότερο ποσοστό νέων ψηφοφόρων που θα προσέλθουν στην κάλπη για πρώτη φορά, σε σύγκριση με το συνολικό εκλογικό σώμα ανεξαρτήτως ηλικίας, παρατηρείται στην Ελλάδα (5%). Μήπως οι νέοι νιώθουν μια σταγόνα που δεν μπορεί να αλλάξει τον ωκεανό αποφάσεων που παίρνουν οι μεγαλύτεροί τους; Μήπως αυτό ερμηνεύει την αποχή τους από τις εκλογικές διαδικασίες;

Πέραν του σοβαρότατου δημογραφικού θέματος, κατά τη γνώμη μου αυτό ισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η κρίση νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος, το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο έχει εδώ και αρκετά χρόνια περιέλθει ο δυτικός (φιλελεύθερος) κόσμος αποτυπώνονται στην κρίση αντιπροσώπευσης των νέων. Δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη σε θεσμούς, πολιτικά κόμματα, μέσα ενημέρωσης και πολιτικούς. Επομένως, προκύπτουν οι εξής εναλλακτικές: είτε ο πολιτικός κυνισμός, η απάθεια και η αδιαφορία για την παραδοσιακή πολιτική και τις εκλογικές της διαδικασίες, είτε η ριζοσπαστικοποίηση, που από τη μια μεριά μπορεί πλέον να μην εκφράζεται από τις παραδοσιακές εκφάνσεις της άλλοτε ριζοσπαστικής Αριστεράς (από την αναρχία μέχρι τον κομμουνισμό) και επιβιώνει μέσα από μικρότερους θύλακες κοινωνικού ακτιβισμού στον μεταμοντέρνο χωροχρόνο (μεταφεμινισμός, διατροφικά κινήματα) και από την άλλη αφορά μια περισσότερο συναισθηματική (θυμός, φόβος) και λιγότερο ιδεολογικοποιημένη εκδοχή της Ακρας Δεξιάς.

Η εκστρατεία απευθύνεται στους νέους

ΙΣΠΑΝΙΑ

Την Πέμπτη, 23 Μαΐου, η Σάρα, η Aμίνα και η Σάφα, τρεις φίλες και φοιτήτριες του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης, παρακολούθησαν τη ζωντανή συζήτηση των υποψηφίων που μεταδόθηκε από το Radio Televisión Española. Εκτός από τη Φον Ντερ Λάιεν, στο στούντιο φιλοξενήθηκαν ο σοσιαλδημοκράτης Nίκολας Σμιτ (Λουξεμβούργο), ο φιλελεύθερος υποψήφιος της Renew Europe, Σάντρο Γκότζι (Ιταλία), ο υποψήφιος των Πρασίνων Τέρι Ράιντκε (Γερμανία) και ο υποψήφιος της Αριστεράς, Βάλτερ Μπάιερ (Αυστρία).

Η Σάρα, 20 ετών, φοιτήτρια ηλεκτρονικής και αυτόματης μηχανικής στη Μαδρίτη, μας σχολίασε: «Με απασχολούν η κλιματική αλλαγή, η ψυχική υγεία και η εξωτερική πολιτική, για παράδειγμα η Γάζα. Είναι η πρώτη φορά που ψηφίζω στις ευρωεκλογές. Ψηφίζω επειδή αισθάνομαι ότι αν διαμαρτυρόμαστε για το πώς πάνε τα πράγματα, αλλά στη συνέχεια δεν επιλέγουμε όταν έχουμε την ευκαιρία, δεν έχει νόημα [να διαμαρτυρόμαστε]».

Η Αμίνα, 20 ετών, είναι φοιτήτρια στη Μαδρίτη, πρόσφυγας από το Καζακστάν εδώ και έξι χρόνια: «Ως πρόσφυγα, με ενδιαφέρει η μετανάστευση και ως νέα που αποφοιτά σε δύο χρόνια η εργασία. Επειδή σπουδάζω μηχανικός, στο πανεπιστήμιό μου δεν μιλάμε πολύ για τις εκλογές, αλλά τις θεωρώ πολύ σημαντικές - πολλά πράγματα θα εξαρτηθούν από τις αποφάσεις της Ευρώπης».

Η Σάφα, 20 ετών, είναι φοιτήτρια διοίκησης επιχειρήσεων στη Μαδρίτη: «Σκέφτηκα να απέχω, αλλά μετά από μια σειρά γεγονότων, γνώρισα καλύτερα την Ε.Ε. και θα ψηφίσω. Το θέμα που με απασχολεί περισσότερο είναι η ισπανική αγορά εργασίας. Βλέπω ότι άλλες χώρες, όπως η Γερμανία ή οι Κάτω Χώρες, αναπτύσσονται στον τομέα αυτό, ενώ εμείς οι Ισπανοί υστερούμε, ιδίως όσον αφορά την απασχόληση των νέων. Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που η Ε.Ε. θα μπορούσε να βελτιώσει με μια σειρά μέτρων. Το περιβάλλον είναι επίσης κάτι που η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει διότι ο πλανήτης μας εξαντλείται».

Ενας στους δύο δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Στις ευρωεκλογές του 2019, το 43% των εκλογέων με δικαίωμα ψήφου στη Ρουμανία ηλικίας 18-35 ετών πήγε να ψηφίσει (πάνω από 2,2 εκατομμύρια). Φέτος, η κατηγορία των 18-22 ετών στη Ρουμανία αριθμεί περισσότερα από 1 εκατομμύριο άτομα. Σύμφωνα με έρευνα σε 800 νέους 18-35 ετών, το 58% αυτών απάντησε ότι θα ψηφίσει «σίγουρα» στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 25% «πιθανότατα», το 6% «πιθανότατα όχι» και το 8% «σίγουρα όχι».

Ρωτήσαμε φοιτητές από το Βουκουρέστι, το Κλουζ, το Ιάσιο, την Τιμισοάρα και το Μπρασόβ για να μάθουμε πώς τοποθετούνται για τις φετινές ευρωεκλογές. Τους ρωτήσαμε επίσης τι γνωρίζουν για τους ευρωβουλευτές. «Δεν ξέρω και πολλά. Ξέρω ότι πρέπει να είναι η φωνή μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», λέει η Ροξάνα. «Οι ευρωβουλευτές είναι εκπρόσωποι των κρατών-μελών της Ε.Ε., εκλεγμένοι από τους πολίτες», λέει η Μπιάνκα. Από την άλλη πλευρά, μια άλλη φοιτήτρια λέει: «Δεν ξέρω τίποτα, δεν γνωρίζω τίποτα για την πολιτική στη Ρουμανία, δυστυχώς».

Αναφορικά με τις προτεραιότητες που θα πρέπει να έχουν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι φοιτητές απαριθμούν διάφορα θέματα που συζητιούνται συχνά στη ρουμανική κοινωνία: εκπαίδευση, ψυχική υγεία, ίσες ευκαιρίες, δικαιώματα των γυναικών, κλιματική αλλαγή ή υπεράσπιση της χώρας, ο αγώνας για ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες.

Οι νέοι (18-24 ετών) τείνουν να ψηφίζουν περισσότερο φιλελεύθερα κόμματα

ΤΣΕΧΙΑ

Στην Τσεχική Δημοκρατία, η εκλογική συμπεριφορά των φοιτητών και των νέων εν γένει αποτελεί δημοφιλές θέμα, γι' αυτό και υπάρχουν αρκετές δημοσκοπήσεις και έρευνες - όλες δείχνουν βασικά το ίδιο πράγμα: οι νέοι (18-24 ετών) τείνουν να ψηφίζουν περισσότερο φιλελεύθερα κόμματα. Οσον αφορά τη συγκεκριμένη κατανομή της υποστήριξης, τα τελευταία χρόνια, περίπου το 25%-30% έχει δηλώσει προτίμηση στο Κόμμα των Πειρατών, το οποίο έχει γενική υποστήριξη 10%-15% στο σύνολο του πληθυσμού. Οι Τσέχοι Πειρατές απευθύνονται τόσο στο δεξιό-φιλελεύθερο εκλογικό σώμα όσο και στους πρώην ψηφοφόρους της Πράσινης Αριστεράς (το Πράσινο Κόμμα εγκατέλειψε το Κοινοβούλιο το 2010 και δεν επέστρεψε ποτέ).

Το 20% των νέων υποστηρίζουν επίσης τον κύριο κυβερνητικό δεξιό συνασπισμό SPOLU με μάλλον συντηρητικό προφίλ (τύπου γερμανικού CDU), ποσοστό το οποίο αντιστοιχεί περίπου στην υποστήριξη αυτού του συνασπισμού στο σύνολο της κοινωνίας. Το 10% των νέων θέλει να ψηφίσει το αντιπολιτευόμενο εθνικολαϊκιστικό κόμμα ANO -το οποίο έχει γενική υποστήριξη γύρω στο 35% (!)- και το 8%-9% το μοναδικό φιλοευρωπαϊκό κόμμα STAN - το ποσοστό και πάλι αντιστοιχεί περίπου στην υποστήριξη που έχει το κόμμα στο σύνολο της κοινωνίας.

Ολοι οι άλλοι σχηματισμοί -σοσιαλδημοκρατικοί, ακροαριστεροί, ακροδεξιοί και πράσινοι- δεν έχουν λάβει πάνω από το 3% σύμφωνα με έρευνες των τελευταίων ετών. Η τάση ψήφου προς την Ακροδεξιά μεταξύ των νέων στην Τσεχική Δημοκρατία είναι πολύ χαμηλότερη από τον γενικό μέσο όρο - το μοναδικό κοινοβουλευτικό ακροδεξιό κόμμα έχει σταθερή γενική υποστήριξη περίπου 10%, ενώ μεταξύ των νέων έχει την υποστήριξη μόνο του 3%, περίπου.

Πολύ μικρό το ενδιαφέρον των νέων

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Οι Λιθουανοί φοιτητές κατανοούν ότι οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί συνδέονται άμεσα με τη δική τους ζωή και το μέλλον τους. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς παραδέχονται ότι το ενδιαφέρον τους για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι μάλλον υποτονικό.

«Δεν θα έλεγα ότι έχω αρκετό ενδιαφέρον για τις ευρωεκλογές, αν και γνωρίζω ότι είναι σημαντικές», δήλωσε μια φοιτήτρια. Οι νέοι μοιράστηκαν μαζί μας τι τους επηρεάζει περισσότερο στη λήψη αποφάσεων. Ολοι φαίνεται να εστιάζουν σε παρόμοια πράγματα. «Εμπιστεύομαι εκείνους τους πολιτικούς που είναι άξιοι εμπιστοσύνης. Καταλαβαίνω ότι όλα συμβαίνουν στη ζωή, αλλά αν ένα άτομο που θέλει να εκπροσωπήσει τη Λιθουανία έχει κάνει δηλώσεις που δεν συνάδουν με τις αξίες της χώρας μας, έχει προσπαθήσει να καλοπιάσει κάποιον ή έχει προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή από ένα θέμα σε ένα άλλο, δεν έχω καμία εμπιστοσύνη σε αυτό», δήλωσε η νεαρή γυναίκα.

«Οταν επιλέγω, θα κοιτάξω να δω ποιοι από αυτούς έχουν κάποιες πρωτοβουλίες σε θέματα που είναι σημαντικά για μένα ως νέο άτομο - ανθρώπινα δικαιώματα, βιωσιμότητα και παρόμοια πράγματα, τα οποία συζητούνται πραγματικά πολύ στη σημερινή κοινωνία», δήλωσε μια άλλη νεαρή γυναίκα. Και ένας τρίτος ερωτώμενος επισήμανε το θάρρος και την αποφασιστικότητα των πολιτικών. «Σίγουρα θα επικεντρωθώ σε εκείνους που είναι τολμηροί και αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουν θέματα που μπορεί να μην είναι “βατά” για κάποιους. Χρειαζόμαστε πραγματικούς ηγέτες, όχι απλώς έναν συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων στο Κοινοβούλιο. Ελπίζω ότι θα στείλουμε εκεί τέτοιους ηγέτες», δήλωσε.

* Το άρθρο αυτό γράφτηκε στο πλαίσιο του προγράμματος PULSE, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που διευκολύνει τη διεθνή δημοσιογραφική συνεργασία και στην οποία συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα η «Εφ.Συν.». Για το ρεπορτάζ αυτό συνεργάστηκαν οι Gabija Zdanyte (Λιθουανία, Delfi), Ana Somavilla και Lola García-Ajofrín (Ισπανία, EL Confidencial), David Bularca και Alexandra Nistor (Ρουμανία), Petr Jedlička (Τσεχία, Denik Referendum)

Η ομάδα του PULSE

Εφ.Συν.- Ελλάδα
OBCT [1] - Ιταλία
Delfi [2] - Λιθουανία
Deník Referendum [3] - Τσεχία
Der Standard [4] - Αυστρία
El Confidencial [5] - Ισπανία
Gazeta Wyborcza [6] - Πολωνία
Hotnews [7] - Ρουμανία
HVG [8] - Ουγγαρία
Il Sole 24 Ore [9] - Ιταλία
Mediapool [10] - Βουλγαρία
n-ost [11] (Γερμανία)
VoxEurop [12] (Γαλλία)

Links:
------
[1] https://www.balcanicaucaso.org/eng/
[2] https://www.delfi.lt/
[3] https://denikreferendum.cz/
[4] https://www.derstandard.at/consent/tcf/
[5] https://www.elconfidencial.com/
[6] https://wyborcza.pl/0,75247.html
[7] https://www.hotnews.ro/
[8] https://hvg.hu/
[9] https://www.ilsole24ore.com/
[10] https://www.mediapool.bg/
[11] https://n-ost.org/
[12] https://voxeurop.eu/it/
[13] https://drive.google.com/drive/folders/1YXurKE3SX7Lz6ekPFiYxPoXjHS6yZsab?usp=sharing
[14] https://ec.europa.eu/regional_policy/information-sources/logo-download-center_en
[15] http://www.efsyn.gr
[16] http://www.miir.gr

Τα περιεχόμενα του προγράμματος Pulse διανέμονται με άδεια Creative Commons BY-NC-ND 2.5 IT. Η αναδημοσίευση προϋποθέτει υποχρεωτική αναφορά στους συντάκτες και στο πρόγραμμα με έναν άμεσο ενεργό σύνδεσμο προς την αρχική σελίδα του άρθρου.