«Tούτη η μνημονιακή κατοχή»…

Ακόμη ένα βιβλίο από τη Βούλα Δαμιανάκου με τον εύγλωττο τίτλο «Από το ληστή του νόμου κάλλιο στο ληστή του δρόμου» (εκδ. Επικαιρότητα). Και μάλιστα σε δύο τόμους –συνολικά 763 σελίδες. Και τι δεν γράφει: βιώματα του παρελθόντος και του παρόντος, που δεν αφορούν μόνο την ίδια αλλά ακουμπούν λίγο - πολύ σε όλους μας. Γραφή γλαφυρή, ενίοτε χιουμοριστική ή σαρκαστική -μικρά αυτόνομα κεφάλαια, που σημαίνει ότι μπορεί να διαβαστεί και αποσπασματικά.

Μεταξύ 94 και… 100

Σε κάποιες βιογραφίες της Δαμιανάκου στο διαδίκτυο, ακόμα και στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, αναγράφεται ότι γεννήθηκε το 1914 και, άρα, είναι 100 χρόνων. Η ταυτότητά της όμως αναφέρει ότι γεννήθηκε το 1920 και, άρα, είναι 94. Γεγονός πάντως είναι ότι τα έχει, που λέμε, τετρακόσια: Να παρακολουθεί, να πάσχει, να συμμετέχει. Και πάντα, όντας συγγραφέας, μόλις τελειώνει το ένα βιβλίο, να ετοιμάζει το επόμενο –βασιλική δρυς, που θα έλεγε και η ομότεχνη, φίλη και συναγωνίστριά της Ελλη Αλεξίου.

Είναι λοιπόν η Βούλα Δαμιανάκου –που και τι δεν υπήρξε και δεν έπραξε: Γέννημα της Μάνης, αγωνίστρια στην Εθνική Αντίσταση. Σύντροφος, συνεργάτις και ταμένη (μαζί με την κόρη της, τη ζωγράφο Ελένη Βασιλοπούλου) στη μνήμη και το έργο του Βασίλη Ρώτα (με τον οποίο μετέφρασε τα Απαντα του Σέξπιρ -και όχι μόνο). Είναι αυτή που φιλοξένησε τον διωκόμενο ηγέτη των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτζαλάν (και παραλίγο να καταδικαστεί). Που αρνήθηκε, μολονότι την έχει ανάγκη, τη β κατηγορίας τιμητική σύνταξη. Που ξέκοψε από την ΑΕΠΙ, ως κληρονόμος και συνδημιουργός του έργου του Ρώτα (μεταξύ άλλων το «Ενας όμηρος» και οι «Ορνιθες»), επειδή δεν άντεχε τον γραφειοκρατικό βρόχο. Και τόσα άλλα, που ιστορεί στο νέο της βιβλίο. Υποθετικοί αποδέκτες ένα ζευγάρι, που ακούει στο ίδιο όνομα: Γιάννης και Γιάννα. Ενδεικτικά ένα αντιπροσωπευτικό κεφάλαιο:

Πολιτικοί… σωτήρες

«Και οι πολιτικοί, φίλοι μου, και η πολιτική τους! Και ποιον πρώτον και ποιον ύστερον και ποιανού πολιτική και ποιας πολιτικής παράταξης την πολιτική να… πρωτοθαυμάσεις; Της Δεξιάς, του Κέντρου, της Αριστεράς και ποιας από τα κόμματα και τ’ αποκόμματα; Τα ορθόδοξα, τα αιρετικά, τα μελανά, τα ερυθρά, τα ροδοκιτροκάμπυλα…

Και τι σωτήρες είδαμε, Γιάννη μου, τι άντρες εθνο-εθνικόφρονες και βάλε… τι εθνάρχες… καραμαν-αλήδες, τι σημιτο-γιωργάκηδες, τι γιουρο-παπαδήμους. Τι νταβατζήδες-έμπορους, τι κάπηλους και τι πατριδο-κάπηλους… Τι τυμβωρύχους πλιατσικολόγους… τι σταυρωτήδες που διεμοιράσαντο του σταυρωμένου έθνους τα ιμάτια… Τι ξενοξιππασμένους μωρόχαυλους, που όλη τους την υπόσταση την έχουν κρεμάσει απ’ το Ο.Κ. και το χαμόγελο –όχι του παιδιού– του ξένου δυνάστη, που για πιο κομψό τους βάφτισε εταίρους. Ο εταίρος μας ο Σόιμπλε και η εταίρα μας η… πωπώ τι πήγε η γλώσσα μου να ειπεί! Καλέ ποια εταίρα, στους… εταίρους, κοντά στο Σόιμπλε πάει και η Μέρκελ…

Τι να πρωτοθαυμάσεις! Να μην προφταίνεις να ειπείς Δόξα σοι ο θεός με τη δήλωση του πρωθυπουργού σου: «Το όνομα (ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ) είναι η ψυχή μας», κι ευθύς να λες Παναγία βόηθα, ακούγοντας τον υπουργό αναπληρωτή Εξωτερικών να ξεφουρνίζει: «Οσοι έχουν πρόβλημα δικό τους θέμα, ας το λύσουν…».

Και μη ρωτάς άδικα, Γιάννη μου, πώς χάθηκε η Ιμβρος και η Τένεδος, πως ανασκολοπίστηκε ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης… Ολα τα χωνέψαμε, τώρα με το Σκοπιανό και τα Σκόπια θα… κοντυλιάσουμε; Μα τι, έτσι καλά καθούμενα κατρακυλήσαμε στο σαμαράδικο του Αντώνη; Και τι ωραία μάς… σαμάρωσε τους Πανέλληνες και μας φόρτωσε (έξω από τ’ αφεντικά της δυστυχίας μας και τους ολίγιστους δοβλετιτζήδες), όλα όσα αναφέρονται στα μνημόνια… Ολα όσα καυκιέται ο Πάγκαλος ότι: “Μαζί τα φάγαμε”, ενώ η αλήθεια είναι πως εκείνοι τρώγανε κι εμείς –ο λαός– μετρούσαμε τις μπουκιές τους… τριπλή κατοχή.

Δεν ξέρω, φίλοι μου, περάσαμε τριπλή κατοχή, με δεκάδες χιλιάδες σκοτωμένους στις μάχες, εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς από πείνα, χιλιάδες εχτελεσμένους από εχτελεστικά αποσπάσματα. Και τ’ αντέξαμε, ο λαός στάθηκε όρθιος, είπε ΟΧΙ στην πρόκληση, πολέμησε, αντιστάθηκε… Μα τούτη η μνημονιακή κατοχή, τούτο το… αγγλικό δίκαιο, τούτες οι υλακές του Σόιμπλε κι οι χιτλερικής αβρότητας καμτσικιές της Μέρκελ, κοντά στη δουλοφροσύνη της κυβερνητικής μας τρόικας, φέρνουν ένα τέτοιο πνίξιμο στο λαιμό, σα να αιωρείσαι κιόλας στην κρεμάλα…».

Στο πλαίσιο

«Και θα μου πείτε γιατί η Φραγκογιαννού – φόνισσα; Τι είναι αυτό που τη συνδέει με τη σημερινή πραγματικότητα; Νομίζω η έλλειψη αγάπης. Εχει δει να υψώνεται γύρω της ο φόβος, το ψέμα, το μίσος, η απελπισία, αλλά όχι η αγάπη» σημειώνει… απολογιστικά ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης, που έπειτα από παραγγελία της Λυρικής Σκηνής, διά του καλλιτεχνικού της διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη, διασκεύασε σε όπερα, σε λιμπρέτο του ημέτερου Γιάννη Σβώλου, τη «Φόνισσα», το πιο γνωστό και πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Οποία καταξίωση για τον «γέροντά» μας, ο οποίος εν ζωή δεν είδε καν έργο του σε βιβλίο («Η Φόνισσα» δημοσιεύτηκε το 1903 σε συνέχειες στο περιοδικό «Παναθήναια»).

Μετά λοιπόν τη διασκευή τού εν λόγω πεζογραφήματος σε θεατρική παράσταση και σε κινηματογραφική ταινία, ιδού τώρα και σε όπερα. Σπεύδω να ομολογήσω ότι η παράσταση της «Φόνισσας» που είδα, την περασμένη Τετάρτη, φιλοξενούμενη στην επιβλητική αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με κέρδισε, όπως και το κοινό που είχε πληρώσει την αίθουσα (οι δύο τελευταίες παραστάσεις αύριο 23, και την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου).

Ειδικός δεν είμαι για να κριτικάρω τα επί μέρους – απλός θεατής, στους οποίους άλλωστε απευθύνεται κυρίως (και) μια παράσταση. Επαΐων πάντως, που βρισκόταν δίπλα μου, είχε έναν καλό λόγο για όλους τους συντελεστές (ν’ αναφέρω ιδιαίτερα τον, απαλλαγμένο από τις έγνοιες της ΚΟΑ, μαέστρο Βασίλη Χριστόπουλο). Κι ας προσθέσω ότι παραστάσεις όπως η εν λόγω μόνο συναφείς οργανισμοί τις αντέχουν. Γι’ αυτό και οι παραγγελίες επιβάλλονται, καθώς δεν στερούμαστε προικισμένων δημιουργών.

ΚΑΙ… Ας μην ξεμείνει μόνο στις τέσσερις αυτές παραστάσεις.