Φασισμός είναι αυτός…

Εθνική επέτειος εν όψει και ο απανταχού ελληνισμός εορτάζει, παράλληλα με τα 200 χρόνια της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, και τον διαρκή αγώνα για τον ελλοχεύοντα φασισμό που δεν έπαψε να δηλώνει την ύπαρξή του και να αναζητά τρόπους -κατά τεκμήριο αθέμιτους- κυριαρχίας. Οι μιας κάποιας ηλικίας θα διατηρούν μνήμες από τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, που, μολονότι κατέρρευσε τον Ιούλιο του 1974, δεν έπαψε, με την ανοχή της δημοκρατίας, να δηλώνει την ύπαρξή της. Οπως δα έπραττε όταν δυνάστευε τον τόπο – τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, με τη συμβολή των εκεί συνεργατών της, όταν παραλλήλιζε την Επανάσταση του 1821 με τη δική της!

Συμβαίνει να διαθέτω ένα φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ελληνικός Ταχυδρόμος» του Μόντρεαλ του 1969, όπου και η εκτενής περιγραφή ενός μακελειού που έγινε σε εκεί εκκλησία, όταν ο χουντικός πρόξενος επιχείρησε, σε «πανηγυρικό» για την εθνική επέτειο (στην προκειμένη περίπτωση επρόκειτο για την 25η Μαρτίου, αλλά λίγο πολύ έτσι γινόταν τότε με όλες τις επετείους) να την παραλληλίσει με την «επανάσταση» του 1967! Μεταγράφω από πρωτοσέλιδο της εν λόγω εφημερίδας υπό τον τίτλο «Χουντικοί τραμπούκοι μετέβαλαν με την ανοχή ιερέων και αρχόντων την εκκλησία σε σφαγείο!» και υπότιτλο: «Ο ιερός χώρος θανάσιμη παγίδα για τους ανύποπτους πολίτες που πήγαν να εορτάσουν την εθνική μας επέτειο. Μαχαίρια, γροθιές, αλάτι, πιπέρι και βλαστήμια τα όπλα των χουντικών». Και η αρχή του κειμένου:

Ο πρόξενος

«Χουντικοί τραμπούκοι έβαψαν την περασμένη Κυριακή με αίμα φιλήσυχων δημοκρατών της παροικίας μας, το δάπεδο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, κατά τη διάρκεια της δοξολογίας για την εθνική μας επέτειο της 25ης Μαρτίου. Δέκα τραυματίες, 13 συλλήψεις και ένας αριθμός μηνύσεων κατά των τραμπούκων είναι ο απολογισμός των επεισοδίων, που κρατούν σε συγκίνηση και αγανάκτηση την ελληνική και την καναδική κοινή γνώμη.

»Η άριστα προπαρασκευασμένη και επιμελημένη επίθεση εναντίον των ανύποπτων συμπολιτών μας, πραγματοποιήθηκε με πρωτοφανή αγριότητα, μέσα στην ίδια την εκκλησία, με την ανοχή των ιερέων, του προξένου, του προέδρου της κοινότητας και ιδιωτικών αστυνομικών, που είχαν προσληφθεί εκτάκτως για την περίπτωση που ένα μέρος του εκκλησιάσματος εναντιωνόταν στην μεταβολή της εκκλησίας σε πολιτικό βήμα προπαγάνδας της φασιστικής κυβέρνησης με την ομιλία του εντεταλμένου προξένου».

Και η συνέχεια του σχετικού ρεπορτάζ με ακόμη ένα απόσπασμα από τις εσωτερικές σελίδες της ίδιας εφημερίδας, οπότε και το μεγαλύτερο μέρος των επεισοδίων, όταν με το τέλος της δοξολογίας αναγγέλθηκε η ομιλία του προξένου: «Δεν πρόλαβε να ανεβεί στο βήμα, όταν ακούστηκαν φωνές από παντού:

■ Η εκκλησία δεν είναι χώρος για πολιτικά!

■ Ηρθαμε να εκκλησιαστούμε!

■ Δεν θέλουμε λόγους!

■ Αίσχος!

Καταδότες

»Για λίγα λεπτά επικράτησε σύγχυση και χάος. Αλλά αμέσως μετά, σα να δόθηκε το σύνθημα, “επίτροποι” και άλλοι “εμβληματίες” ρίχτηκαν επάνω σ’ όσους αντιλήφθηκαν να φωνάζουν ή σε όσους είχαν επισημάνει από πριν, και άρχισαν μέσα στην εκκλησία, με το σύστημα πέντε εναντίον ενός, να δέρνουν ανελέητα. Ακολούθησε ένα άνευ προηγουμένου πανδαιμόνιο, όπου ξεχώριζαν υψωμένες καρέκλες, γροθιές, ματωμένα πρόσωπα, βλαστήμιες και, επί πλέον, φωνές από το θηλυκό και παιδικό εκκλησίασμα, που είχε αποτραβηχτεί προς το μέρος του ιερού. Και τότε φάνηκε το προμελετημένο της επίθεσης: Γνωστοί χουντικοί (τα ονόματά τους θα τα δει ο αναγνώστης στη λίστα των μηνυθέντων) , σαν άλλοι καταδότες της Κατοχής, έδειχναν αυτούς που τους ενδιέφεραν, οι οποίοι, μετά από τον ξυλοδαρμό παραδίδονταν στους αστυνομικούς που περίμεναν έξω, με το αιτιολογικό ότι προκαλούσαν ταραχές!».

Κάπως έτσι εκτυλίχθηκαν τα πράγματα, στον βαθμό που δύναμαι να μεταφέρω μια… γεύση από το συγκεκριμένο δημοσίευμα. Ακολούθησε η μεταφορά των συλληφθέντων στην αστυνομία, οι δίκες λίγο αργότερα – γεγονότα που εκτιμώ δεν έχουν εδώ σημασία. Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως είναι ότι το πρόσωπο του φασισμού είναι λίγο-πολύ το ίδιο, φτάνει να μην του προσφέρεται η ευκαιρία να δράσει – και μάλιστα σ’ ένα δημοκρατικό καθεστώς.

Να προσθέσω κλείνοντας ότι επικεφαλής της σύνταξης μιας άλλης ελληνόφωνης εφημερίδας -το «Ελληνοκαναδικό Βήμα»- που κυκλοφορούσε την ίδια περίοδο στο Μόντρεαλ ήταν ο γνωστός δημοσιογράφος και ποιητής Παντελής Τρωγάδης, που κατέγραψε κι αυτός τα γεγονότα (δυστυχώς δεν έχω το σχετικό φύλλο), ενώ μεταφραστής στη δίκη των δαρμένων στην εκκλησία ήταν ο, γνωστός επίσης, συγγραφέας Νίκος Καχτίτσης (αμφότεροι φευγάτοι από τη ζωή).

Στο πλαίσιο

Ηταν 26 Οκτωβρίου 1957 όταν έγινε γνωστό ότι έφυγε από τη ζωή, στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, ο Νίκος Καζαντζάκης σε ηλικία 74 ετών – ήγουν πριν από 64 χρόνια, που σημαίνει ότι σε 6 χρόνια παύουν να υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα για τους κληρονόμους του. Εκτιμώ ωστόσο ότι δεν υπάρχει ελληνικό σπίτι χωρίς κάποια από τα έργα του, καθώς άλλωστε είχε καταπιαστεί με όλα τα μέρη του λόγου. Γνωστός και αγαπητός όχι μόνο στα ημέτερα εδάφη, αλλά στις περισσότερες χώρες.

Κι ας υπογραμμιστεί για ακόμη μία φορά ότι σ’ αυτό συνέβαλαν τα μέγιστα, πέρα από την αξία του έργου του, οι διώκτες του – και κυρίως κάποιοι ντόπιοι. Πράγμα που τον είχε υποχρεώσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του να τα βιώνει στο εξωτερικό. Οπου πλέον είναι πασίγνωστος (όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης και ο Βασίλης Βασιλικός). Οι νεότεροι του καιρού μου άλλωστε του είναι ιδιαίτερα ευγνώμονες, καθώς τα βιβλία του ήταν μεταξύ εκείνων που αποτελούσαν καταφύγιο από τα πληκτικά σχολικά αναγνώσματα.

Εν τω μεταξύ -ας μην ξεχνάμε- ο θάνατος καλά κρατεί. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην πανδημία, που θερίζει ανελέητα, αλλά στην πρόσφατη απώλεια της κόρης ενός συναδέλφου, του Γιώργου Σταματόπουλου, ενός ευχάριστου και ταλαντούχου πλάσματος που δεν πρόλαβε να χαρεί τη ζωή και να καταδείξει τις δυνατότητές του. Ο,τι πιο οδυνηρό για έναν γονιό.

ΚΑΙ... Ελεύθερος «υπό όρους» ο καταδικασμένος από τη Δικαιοσύνη ως στέλεχος της εγκληματικής Χρυσής Αυγής και συνεργός φόνου, Γιώργος Πατέλης, προκειμένου να φροντίσει το παιδί του, που, καθώς ισχυρίζεται, «αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα» και χρειάζεται τη βοήθειά του. Τόση ευαισθησία…