«Συνηθίζουν πολλοί συνάδελφοι να λένε “εγώ θα φύγω πριν με βαρεθεί το κοινό”. Προσωπικά νομίζω ότι θα είναι πολύ σκληρή αυτή η στιγμή. Με τρομάζουν τα γηρατειά. Ξέρω ότι όλα αυτά θα συμβούν, ότι η φωνή μου δεν θα με υπηρετεί, ότι θα έχω γεμίσει ρυτίδες, ότι θα με καλούν σε ειδικές εκπομπές όπου θα λέω “Τότε εμείς στα χρόνια μας”, αλλά είναι φυσικό τώρα που βρίσκομαι στην πιο δημιουργική στιγμή της ζωής μου να τα σκέφτομαι λιγότερο».
Πριν από 36 χρόνια
Είναι η Χάρις Αλεξίου σε δισέλιδη συνέντευξη, που της είχα πάρει για την «Ελευθεροτυπία», 18 Ιανουαρίου 1984 (πριν από 36 χρόνια), έπειτα και από επιθυμία του διευθυντή της εφημερίδας Σεραφείμ Φυντανίδη, καθώς την ημέρα εκείνη η «Ελευθεροτυπία» έβγαινε πανηγυρικά σε σχήμα ταμπλόιντ. (Για την... ιστορία, να προσθέσω ότι είχα κάνει το ρεπορτάζ και για ένα τηλεοπτικό «Παρασκήνιο» της Αλεξίου, με σκηνοθέτη τον Δημήτρη Νόλλα – Μάρτιος 1978).
Αν λοιπόν θυμίζω την τότε συνέντευξή της στην «Ελευθεροτυπία» είναι επειδή η απαισιόδοξη εκείνη εκτίμηση της Αλεξίου δεν έχει σχέση με τη σημερινή, καθώς σε δίωρη συνέντευξή της –την καλύτερή της ίσως- στον Φώτη Απέργη την περασμένη εβδομάδα, 6-8 απόβραδο, στη ραδιοφωνική εκπομπή του –ΕΡΤ, Β΄ Πρόγραμμα- αποκάλυψε ότι αποχωρεί από δισκογραφία και εμφανίσεις.
Αφενός, επειδή δεν έχει πλέον εμπιστοσύνη στη φωνή της και αφετέρου επειδή αισθάνεται χορτασμένη από την καλλιτεχνική της διαδρομή. Τις ημέρες αυτές, εξ άλλου, κυκλοφόρησε (ως αποχαιρετιστήριος, υποθέτω) ο δίσκος της με «Τα τραγούδια της ξενιτιάς» - «σκόρπια» τραγούδια γνωστών, συνθετών, που έχει στο παρελθόν ερμηνεύσει. Και συνεχίζω με στοιχεία από την παλιά -σε σχέση με τη σημερινή- Αλεξίου.
Ηταν πριν... από 50 χρόνια, Γενάρης του 1970, όταν έκανε δειλά τα πρώτα τραγουδιστικά της βήματα στην «Αρχιτεκτονική» της οδού Πανεπιστημίου, μαζί με τον γνωστό ήδη τραγουδιστή των μπουάτ Αλέξη Γεωργίου. «Το πρώτο βράδυ είχαμε αρκετό κόσμο, γιατί είχαμε προσκλήσεις, το δεύτερο όμως ήταν ελάχιστοι, που ήρθαν, κυρίως για τον Γεωργίου. Εμένα δεν με ήξερε σχεδόν κανένας. Και έτσι σταμάτησα...». Από μικρή πάντως η φωνή της ψυχαγωγούσε συγγενείς και άλλους, ώσπου βρήκε τον δρόμο της.
Γεννήθηκε στη Θήβα, από πατέρα γεωργό και μητέρα με ρίζες από Σμύρνη. Μια αρρώστια του πατέρα της, που τελικά τον οδήγησε στον θάνατο, τους φέρνει στην Αθήνα, αλλάζοντας κάθε τόσο κατοικία, σε λαϊκές συνοικίες. Το πραγματικό της ονοματεπώνυμο Χαρίκλεια Ρουπάκα, το άλλαξε, έπειτα από προτροπή και του Αλέξη Γεωργίου, σε Χάρις Αλεξίου, όπως και αδελφός της, ανερχόμενος τότε τραγουδιστής, Γιώργος Σαρρής. «Το άλλαξα σε Αλεξίου γιατί άλλοι με λέγανε Ρουμπάκα, άλλοι Τρουμπάκα. Τώρα το ’χω μετανιώσει. Θα προτιμούσα να το ’χα κρατήσει...».
Η απαγόρευση
Οταν την είχα συναντήσει για τη συνέντευξη του 1984 η Αλεξίου ετοιμαζόταν για σειρά εμφανίσεων με τον Γιώργο Νταλάρα σ’ ένα θέατρο - τέντα που είχε στήσει ο θεατρικός επιχειρηματίας Σωτήρης Μπασιάκος στη λεωφόρο Συγγρού. Κι εκεί ήταν που προέκυψε ο «πόλεμος» μεταξύ συνθετών - στιχουργών και ερμηνευτών, με τους πρώτους να αποχωρούν από την Ενωση Μουσικοσυνθετών Στιχουργών (ΕΜΣΕ) και να συστήνουν την Ενωση Δημιουργών Ελληνικού Τραγουδιού (ΕΔΕΤ).
Ο εμφανής λόγος: Οι της ΕΔΕΤ διαφωνούσαν με την προώθηση στη Βουλή του νομοσχεδίου για τα λεγόμενα Συγγενικά Δικαιώματα (ο οποίος αναγνώριζε στους εκτελεστές οικονομικό δικαίωμα από τα έργα στα οποία συμμετείχαν). Πράγμα που έβρισκε αντίθετους τους δημιουργούς, που υποστήριζαν ότι με τον τρόπο αυτό οι εκτελεστές θα είχαν το «απάνω χέρι» στο έργο τους. Και για να «γλυκάνουν το χάπι», υπήρξαν και κάποιες διακηρύξεις για τη «σωτηρία του ελληνικού τραγουδιού».
Και το αποκορύφωμα, οι της ΕΔΕΤ απαγόρευσαν την εκτέλεση έργων τους! Πράγμα που αποτέλεσε καίριο πλήγμα για την Αλεξίου, τον Νταλάρα, αλλά και τη Δήμητρα Γαλάνη, που βρίσκονταν στη ηγεσία της Ενωσης Τραγουδιστών Ελλάδας (ΕΤΕ). Αποτέλεσμα, η ματαίωση των εμφανίσεων Νταλάρα – Αλεξίου στην Τέντα. Χάθηκε έτσι και η ευκαιρία να κάνουν από κοινού μια δουλειά, η οποία θα περνούσε και στη δισκογραφία.
Τελικά, κάποια στιγμή δημιουργοί κι ερμηνευτές τα βρήκαν, διαλύθηκε η ΕΔΕΤ, τα Συγγενικά Δικαιώματα έγιναν νόμος (ο 2121 του 1973), χωρίς όμως να σημαίνει ότι λύθηκαν και τα προβλήματά τους, στα οποία προστέθηκαν και τα του ιού. Οπότε, καλότυχος όποιος μπορεί να αποδράσει και μάλιστα χορτασμένος...
♦
Γενναία η απόφαση της Χάρ. Αλεξίου να εγκαταλείψει το τραγούδι –αφενός επειδή δεν την υπηρετεί πλέον η φωνή της και αφετέρου επειδή αισθάνεται χορτασμένη από την καλλιτεχνική της διαδρομή. Γενναία ως αναγνώριση μιας φυσικής φθοράς αλλά και ως απόφαση να αποχωριστεί ένα ένδοξο κομμάτι του βίου της και να γίνει πρώην. Γιατί και άλλοι (και όχι μόνο καλλιτέχνες ) μολονότι παραδέχονται ότι δεν δύνανται, τους είναι δύσκολο να το χωνέψουν.
Οι μόνοι νομίζω που δεν είχαν πρόβλημα με τη φωνή τους ήταν οι λαϊκοί καλλιτέχνες (Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, αλλά και κάποιοι νεότεροι) που έχουν συνδέσει το έργο τους –ή μέρος του- με τη φωνή τους (Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Σαββόπουλος, Κηλαηδόνης κ.ά. – ακόμα και ο Χατζιδάκις). «Ποιος απαγγέλει καλύτερα ένα ποίημα – ο ίδιος ο ποιητής ή ένας ηθοποιός;» είχε ρωτηθεί ο Γιάννης Ρίτσος. «Ο ηθοποιός το απαγγέλλει ωραία, ο ποιητής τα απαγγέλλει σωστά», απάντησε.
Η επέλαση του ιού είχε ως αποτέλεσμα να μη γυριστούν και κάποιες τηλεοπτικές σειρές – κυρίως κωμικές. Οπότε οι τηλεθεατές του είδους θα πρέπει να βολευτούν με επαναλήψεις – αυτές που με τη συμμετοχή και, δυστυχώς, μερικών καλών ηθοποιών προσπαθούν, με άνευ λόγου μορφασμούς, γουρλωμένα μάτια και τρεχαλητά, να βγάλουν γέλιο.
«Ρόδα είναι και γυρίζει», ο τίτλος ταινίας μικρού μήκους (βρίσκεται στο διαδίκτυο), που έρχεται να τονίσει ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν τις ίδιες ανάγκες με τα άλλα. Σκηνοθέτες Κωνσταντίνος Μόσχος και Σωκράτης Πάτσος. Πρωταγωνιστής ο νεαρός Αλέξανδρος Κούμπρια.
ΚΑΙ... «Σήμερα κανένας δεν μου τηλεφώνησε»... Από τις «Σελίδες μνήμης» της Ασπασίας Παπαθανασίου. Περισσότερα το άλλο Σάββατο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας