Ο Σταύρος Κουγιουμτζής, που έφυγε από τη ζωή στις 12 Μαρτίου 2005 (πριν από 15 χρόνια) στα 73 του, είναι από τους συνθέτες που το έργο τους είναι πιο γνωστό από τους ίδιους.
Δεκάδες τα τραγούδια του που έγιναν επιτυχίες αντοχής. Μερικοί τίτλοι: Μη μου θυμώνεις μάτια μου, Αν δεις στον ύπνο σου ερημιά, Πού ’ναι τα χρόνια, Να ’τανε το ’21, Κάπου νυχτώνει, Ολα καλά κι όλα ωραία, Ετσι είν’ οι ανθρώποι, Στα ψηλά τα παραθύρια, Παραμυθάκι μου, Μ’ έκοψαν, με χώρισαν στα δυο, Πού θα πάει πού, Κάπου νυχτώνει, Το σακάκι μου κι αν στάζει, Δίχως την καρδούλα σου, Χάντρα στο κομπολόι σου, Ησουν ωραία, Ηταν πέντε, ήταν έξι, Το πουκάμισο το θαλασσί, Οι ελεύθεροι κι ωραίοι… Σε στίχους δικούς του, αλλά και Τσώτου, Παπαδόπουλου, Ελευθερίου, Μπουρμπούλη, Δασκαλόπουλου κ.ά. Κι από τραγουδιστές: Νταλάρας, Αλεξίου, Καλατζής, Πάριος, Πουλόπουλος κ.ά.
Και όμως, σεμνός
«Νομίζω ότι η δουλειά ενός συνθέτη είναι να γράφει τραγούδια που περνάνε στον κόσμο. Από εκεί κι έπειτα δεν είναι δική του δουλειά να βγαίνει και να λέει “ξέρετε, αυτό είναι δικό μου”», έλεγε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, σε συνέντευξη για την «Ελευθεροτυπία» -16 Αυγούστου 1983– εν όψει δύο συναυλιών του στο θέατρο Λυκαβηττού. Και στη συνέχεια: «Ο συνθέτης πετυχαίνει όταν καταφέρνει να συγκινήσει τον κόσμο καλλιτεχνικά. Πέτυχα εμπορικά σημαίνει κάτι άλλο: Να ξέρουν τ’ όνομά σου οι πάντες, κι όταν ρωτήσεις κάποιον να δυσκολεύεται να βρει δυο τραγούδια σου».
Κι όσο για τη σεμνότητα: «Δεν είμαι και τόσο σεμνός. Οταν είμαι με τους φίλους μου μπορώ να μιλήσω για πολλούς αστείους καλλιτέχνες στο επάγγελμά μας και μπορώ να τους περνάω γενεές δεκατέσσερις. Είναι δικαίωμά μου. Δεν είναι όμως καθόλου δικαίωμά μου να βγαίνω και ν’ ανακοινώνω δημοσία αυτά τα πράγματα […] Δεν μας επιτρέπεται να βγαίνουμε σαν τις γυναικούλες και να κατηγορούμε συναδέλφους μας»…
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, σ’ έναν προσφυγικό συνοικισμό κοντά στο Γεντί Κουλέ, τα πρώτα τραγούδια που άκουσε και αγάπησε ήταν αυτά που έφεραν οι πρόσφυγες. «Θυμάμαι, παιδί, ότι ένιωθα θαυμασμό όταν άκουγα ένα καλό τραγούδι. Ακουγα Βαμβακάρη, Τσιτσάνη και, καθώς δεν είχα μουσικές γνώσεις, τα δεχόμουνα αγνά, με την καρδιά μου.
Νομίζω ότι η γνώση κυριαρχεί πάνω από τις άλλες ψυχικές καταστάσεις του ανθρώπου, επιδρά σαν δηλητήριο. Αυτή μου τη στάση την κράτησα και αργότερα, και θυμάμαι τη συγκίνηση που ένιωσα όταν άκουσα για πρώτη φορά τον “Επιτάφιο” του Μίκη Θεοδωράκη, με την ποίηση του Ρίτσου. Ετσι έβλεπα το τραγούδι, σαν συνδετικό κρίκο με τους άλλους ανθρώπους».
Σπουδές κι επιτυχίες
Στα 15 του μπήκε για σπουδές πιάνου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, για να βγει έπειτα από 7 χρόνια με γνώσεις αρμονίας, αντίστιξης, φούγκας. Στο μεταξύ, είχε αρχίσει να εργάζεται, για βιοπορισμό, σε κέντρα της Θεσσαλονίκης. Το πρώτο του τραγούδι, το «Περιστεράκι», με ερμηνεύτρια τη Ζωίτσα Κουρούκλη, παρουσιάστηκε το 1961 στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης. Και ήταν ο Αλέκος Πατσιφάς που τον προέτρεψε να γράψει, πράγμα σχετικά εύκολο για τον Κουγιουμτζή, γιατί αυτό το κλίμα τού ήταν πιο οικείο. Τα δυο πρώτα τραγούδια του έγιναν αμέσως επιτυχίες: «Αν δεις στον ύπνο σου ερημιά», με τον Ηλία Κλωναρίδη, και «Μη μου θυμώνεις μάτια μου», με τον Γιάννη Πουλόπουλο – και τα δυο σε δικούς του στίχους.
Η Θεσσαλονίκη όμως δεν του πρόσφερε ευκαιρίες και το 1967 έρχεται στην Αθήνα. Εδώ γνωρίζεται με τη «Μίνως» και τον Γιώργο Νταλάρα, κι από εδώ ανοίγεται ουσιαστικά ο δρόμος του, που σημαδεύεται μ’ ένα από τα σπουδαιότερα σουξέ της εποχής: «Να ’τανε το ’21».
Στην ερώτηση αν συμμερίζεται την άποψη ότι το τραγούδι στις μέρες μας (και μιλάμε για το 1983) έχει βαλτώσει, απαντάει: «Υπάρχει οπωσδήποτε πρόβλημα […] Θέλω να πω ότι τα γεγονότα τα τελευταία χρόνια τρέχουνε με τόση ταχύτητα, ώστε δεν προλαβαίνουν να δημιουργήσουν βιώματα στον νέο συνθέτη […] Το τραγούδι προϋποθέτει μεράκι και όχι άγχος. Κάποτε οι άνθρωποι είχανε καημό. Τώρα έχουνε τρόμο, ανασφάλεια. Αυτό το πράγμα μπορεί να γίνει τραγούδι;»
♦
Δείτε (τι δείτε, αφού το ζούμε) πώς έχει το πράγμα: Από τη μια οι σύμμαχοι (στο ΝΑΤΟ) Τούρκοι, που θέλουν με το ζόρι και με πιόνια τους έρμους πρόσφυγες και τους μετανάστες να παραβιάσουν τα ελληνικά σύνορα. Και από την άλλη, οι Ευρωπαίοι εταίροι να συμμερίζονται το ελληνικό δίκαιο, να δέχονται ότι τα ελληνικά σύνορα είναι και της Ευρώπης και γενικώς να κακίζουν τη συμπεριφορά του σουλτάνου, αλλά ετούτος να μη χαμπαριάζει.
Κι από την άλλη ο ιός να θερίζει. Κλειστά πλέον όλα τα σχολεία (και κρίμα που δεν είμαστε μαθητές να γλιτώσουμε τα μαθήματα!), πάνε οι παρελάσεις, σε δοκιμασία και η κουλτούρα. Και συστάσεις για την αποφυγή συναναστροφών -και επαφών- ειδικότερα με άτομα που ανήκουν στις αποκαλούμενες ευπαθείς ομάδες. Κομμένες και οι χειραψίες - μια υπόκλιση (όσο αντέχει η μέση), όπως κάνουν οι Ιάπωνες ή με το χέρι στην καρδιά (αν ως αμερικανικό, που το προτιμά και ο σουλτάνος, δεν ενοχλεί).
Και το περίεργο: Ενώ όλος σχεδόν ο πλανήτης βάλλεται από τον ιό, η Τουρκία των 83 εκατομμυρίων μόλις χθες (το παρόν κείμενο γράφεται Τετάρτη βράδυ) ανακοίνωσε ένα κρούσμα (από κάποιο εκ του εξωτερικού, μίσθαρνο όργανο), πράγμα που, εκτός των άλλων, αδυνατίζει το ενδεχόμενο ο τουρισμός που νέμονται Ελλάδα και Ιταλία να κατευθυνθεί προς Τουρκία…
Αμ οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που λημεριάζουν στα σύνορα, άτρωτοι από τη νόσο; Αυτό τους έλειπε. Και οι φύλακες και οι στρατευμένοι, που έλαχε να κάνουν τη θητεία τους στα σύνορα;
ΚΑΙ… Από μακριά τον χαιρετά, κι από μακριά τού λέει…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας