Ηταν Αύγουστος του 1972 (πριν από 47 χρόνια) επί χούντας, όταν κυκλοφόρησε από τη ΜΙΝΟS ο δίσκος «Μικρά Ασία» του Απόστολου Καλδάρα, σε στίχους Πυθαγόρα, με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και τη Χαρούλα Αλεξίου. Και μολονότι ήταν αφιερωμένος στα 50 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής, δεν φάνηκε να συγκινεί ιδιαίτερα τη δισκογραφική αγορά.
Ηταν το κοινό - του εσωτερικού και του εξωτερικού, όπου Ελληνισμός, και ειδικότερα αυτό που έχει σχέση με τις χαμένες πατρίδες, που έσπευσε να τον προμηθευτεί, να τον κάνει «χρυσό» και να τον επιβάλει έκτοτε ως ένα από τα πλέον εμβληματικά μουσικά έργα αναφοράς του 1922.
Πρόσφατη ένδειξη οι δύο συναυλίες (η δεύτερη μετά το sold out της πρώτης), τον περασμένο Ιούνιο στο Ηρώδειο, με τη Συμφωνική Ορχήστρα Σμύρνης, με βασικό ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα, όπου εξέχουσα θέση είχαν τα τραγούδια του εν λόγω δίσκου. «Ανάμνηση Σμύρνης» και ο τίτλος της μουσικοθεατρικής παράστασης την περασμένη Κυριακή στο Ηρώδειο.
Τι τράβηξαν…
Νέοι σχετικά το 1972 ο Καλδάρας και ο Πυθαγόρας, στα πρώτα βήματα της καλλιτεχνικής τους διαδρομής ο Νταλάρας και η Αλεξίου. Οι δύο πρώτοι δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή: Ο Καλδάρας έφυγε το 1990 στα 68 του, ο Πυθαγόρας το 1979, νεότατος, στα 45 του. Γεννημένος στα Τρίκαλα ο πρώτος, με μνήμες από την προσφυγιά, που την έζησε στη γενέτειρά του, με ρίζες από τη Μικρά Ασία ο δεύτερος. Και όλοι λίγο – πολύ γνωρίζουμε από μαρτυρίες, κείμενα και εικόνες τι τράβηξαν οι Μικρασιάτες –όσοι επέζησαν– βλέποντας τις πατρικές τους εστίες να καίγονται και να λεηλατούνται, και οι ίδιοι ν’ αναζητούν τη σωτηρία στη μητέρα πατρίδα, προσφέροντας το έργο και τον πολιτισμό τους – ειδικότερα τον μουσικό.
Γράφει ο Χρήστος Σολομωνίδης στο εσώφυλλο της πρώτης έκδοσης της «Μικράς Ασίας»:
«Πέντε δεκαετηρίδες αφ’ ότου γράφτηκε η τραγικότερη σελίδα της όλης ιστορίας του Γένους. Αφ’ ότου οι κρίνοι των εθνικών Ευαγγελισμών της Ιωνίας έγιναν σποδός και στάχτη. Ιερά χώματα, ελληνικότατες πατρίδες, προσφιλέστατα πρόσωπα, τάφοι προγόνων, σεπτοί βωμοί, θερμές εστίες, όλα αφανισμένα, όλα χαμένα. […] Φριχτό το ολοκαύτωμα. Τραγικός ο χαλασμός. Δραματική η έξοδος. Χωρισμένοι οι Ελληνες της Ανατολής –τ’ απομεινάρια της φλόγας και του μαχαιριού– απ’ την πατρώα γη, όπου κρατά σφιχτά τ’ αγιασμένα κόκαλα των προγόνων τους, σέρνουν θλιβερές λιτανείες τα κουρέλια τους και μαζί της ψυχής των τα ράκη. Πένθιμα ναυάγια ακουμπούν στις φιλόξενες ακτές της μητέρας Πατρίδας».
Διαμάντια…
Και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, που είναι μεταξύ εκείνων που εκθείασαν τη «Μικρά Ασία»:
«Πιστεύω ότι δύο είναι τα σημαντικότερα έργα του Απόστολου Καλδάρα: Η “Μικρά Ασία” και ο “Βυζαντινός Εσπερινός”. Τους στίχους της “Μικράς Ασίας” έγραψε ο Πυθαγόρας, τους στίχους του “Βυζαντινού Εσπερινού” εγώ. Αν με ρωτούσαν όμως ποιο από τα δύο έργα προτιμώ, θα έλεγα χωρίς δισταγμό τη “Μικρά Ασία”. Πρώτα απ’ όλα έχει ένα καταπληκτικό θέμα. Και αυτό το θέμα δεν αφορά μόνο τους Μικρασιάτες, τους Πόντιους, τους Κωνσταντινουπολίτες κ.λπ., αφορά όλους τους Ελληνες. Και τα εκατομμύρια των παιδιών που έχουν γίνει κι αυτά πατεράδες και παππούδες, αλλά και τους Πελοποννήσιους, και τους Αθηναίους και τους Θεσσαλούς και τους Μακεδόνες και τους νησιώτες και τους Ηπειρώτες και τους Θράκες και τους πάντες. Διότι το ‘22, η Μικρασιατική Καταστροφή, ήταν ένα συνταρακτικό γεγονός από κάθε πλευρά. Ενα συνταρακτικό γεγονός που άλλαξε ουσιαστικά και καίρια την Ελλάδα».
Και αναφερόμενος ειδικότερα στην ερμηνεία του Νταλάρα και της Αλεξίου:
«Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ερμηνείες όπως του Νταλάρα και της Αλεξίου σπάνια αξιώνονται ελληνικοί δίσκοι. Και θέλω να προσθέσω ότι τα τραγούδια “Μες στου Βοσπόρου τα νερά”, “Δυο παλικάρια απ’ το Αϊβαλί”, “Η Σμύρνη”, “Πήρε φωτιά το Κορδελιό” και “Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς” είναι διαμάντια του λαϊκού πενταγράμμου».
Θα ’θελα κλείνοντας να προσθέσω ότι η « Η Σμύρνη» είναι από τα πιο συγκινητικά, από τα πιο σπαραχτικά τραγούδια που έχω ακούσει. Και ακόμα ότι θα έχουμε πολλά να ζήσουμε και να πούμε, καθώς πλησιάζουν (το 2022) τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
♦
«Δεν έρχεστε για λίγες ημέρες, τώρα που έφυγε ο πολύς κόσμος;» - η ευγενική και ελκυστική πρόταση από φίλους σε κοντινό νησί. Και πήγαν –μεταξύ άλλων– για να δουν για ακόμη μια φορά πώς από τη μια μέρα στην άλλη, τέλη Αυγούστου και αρχές Σεπτεμβρίου, αλλάζουν οι εικόνες της πρωτεύουσας και της περιφέρειας. Με την πρώτη, από εγκαταλειμμένη πόλη να φρακάρει με τον μισό πληθυσμό της χώρας και τη δεύτερη να ερημώνει. Και, άντε, πώς να ζήσουν…
Τόσα προγράμματα από τους εκάστοτε κυβερνώντες, αλλά ούτε ένα (με εξαίρεση κάποιες κατά μόνας πρωτοβουλίες) σοβαρό, με ισχυρά κίνητρα να κρατηθούν, να επιστρέψουν ή να εγκατασταθούν κάποιοι στην επαρχία. Περιοχές που πριν από λίγα χρόνια έσφυζαν από ζωή, τώρα παρουσιάζουν -με εξαίρεση Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Πάσχα και περιόδους διακοπών- εικόνα ερήμωσης.
Και συνακόλουθα τα φαινόμενα αισχροκέρδειας – με τους τρεις μήνες που θρέφουν τους υπόλοιπους: Με τις αποδείξεις να έχουν καταντήσει συλλεκτικό είδος και τους ελεγκτές να ρισκάρουν τη σωματική τους ακεραιότητα.
Τώρα, θα πείτε, κάλεσαν τους ανθρώπους για λίγες ημέρες ξεγνοιασιάς κι εσύ το ’ριξες στη μιζέρια. Είναι όμως και η άλλη πλευρά: Τα γεγονότα που δεν μπορείς να αγνοήσεις (εκτός αν νοιάζεσαι μόνο για την προσωπική σου βολή): τις πυρκαγιές, τα καραβάνια με τους πρόσφυγες, τις απειλές τού απέναντι, τους γονείς που ψάχνουν στέγη για το παιδί που πέρασε σε σχολή σε άλλη πόλη, τις λογής έγνοιες και τις οφειλές.
ΚΑΙ…(Ξανά): Επρεπε να είχαμε κλέψει εμείς μνημεία των Βρετανών - τότε θα βλέπαμε πώς θ’ αντιδρούσαν…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας