Ο Λουκιανός των πάντων

«Ψυχραιμία παιδιά!» συνιστούσε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης με τον δίσκο που κυκλοφόρησε το 1979 με αυτό τον –διαχρονικό τίτλο. Κι αυτός ήταν ο λόγος για τη συνέντευξη που του είχα πάρει τότε για την «Ελευθεροτυπία» (22 Δεκεμβρίου 1979). Ο λόγος που τον μνημονεύω σήμερα, είναι επειδή προχτές, 7 Φεβρουαρίου, έκλεισαν δυο χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή, στα 74 του, έχοντας ωστόσο καταθέσει σημαντικό έργο. «Φαινόμενο ζωής, χαράς και αγάπης, που πλούτισε τη μουσική και τη ζωή μας με φως», τον χαρακτήρισε αποχαιρετώντας τον ο Μίκης Θεοδωράκης

«Στα 9 χρόνια που κύλησαν από τότε που μπήκε στο τραγούδι, ο Κηλαηδόνης κυκλοφόρησε ισάριθμους δίσκους, έγραψε μουσική για 25 θεατρικά έργα κι επέβαλε ένα προσωπικό ύφος στο νεότερο ελληνικό τραγούδι. Τα "Μικροαστικά", το "Είμαι ένας φτωχός και μόνος καουμπόης" και το "Ψυχραιμία παιδιά!" μπορεί να θεωρηθούν σταθμοί στη διαδρομή του», έγραφα.

Τον καιρό εκείνο, ο Κηλαηδόνης εμφανιζόταν για πρώτη φορά σε μπουάτ της Πλάκας, στη «Διαγώνιο», όπου και ο Γιώργος Νταλάρας. «Είχα ανάγκη από μια τέτοια επαφή, γιατί η απομόνωση του δημιουργού που γράφει μόνος του μ’ ενοχλούσε. Μου κάνει καλό από την άποψη ότι βγάζω αμέσως συμπεράσματα από την απήχηση που έχει η δουλειά μου στον κόσμο», πρόσθετε.

Ας δούμε πώς ξεκίνησε η σχέση του με τη μουσική – πάντα μέσα από την ίδια συνέντευξη:

«Το 1968 τελείωσα την Αρχιτεκτονική. Γύρω στο 1970 αρχίζει η ιστορία μου με το τραγούδι. Μέχρι το 1972-73 κάνω πράγματα ασυνείδητα γραμμένα, παρασυρμένος κι από το κλίμα της εποχής. Μ’ αυτό τον τρόπο, τελείως ελεύθερα και χωρίς ελπίδα να κυκλοφορήσουν γράφτηκαν τα "Μικροαστικά"».

Μέσα σ’ όλα

Στην αρχή συνεργάζεται με ποιητές – στιχουργούς: Κωστούλα Μητροπούλου, Νίκο Γκάτσο, Γιάννη Νεγρεπόντη. Τραγουδιστές, αρχής γενομένης με τον Γιώργο Νταλάρα, με τον οποίο το 1969 κάνει τον πρώτο του δίσκο, καθώς και με Μανώλη Μητσιά, Βίκυ Μοσχολιού, Δήμητρα Γαλάνη, ηθοποιούς της «Ελεύθερης Σκηνής», με την οποία συνεργάζεται επί δέκα γόνιμα χρόνια. Ηδη είχε καταλήξει να είναι ο ίδιος ερμηνευτής των τραγουδιών του, σε δίσκους και συναυλίες σε Ελλάδα και Κύπρο, ενώ είχε ξανοιχτεί και σε άλλες πατρίδες.

Τραγούδια, κι από κοντά συνεργασίες με θεατρικές παραστάσεις, πλην «Ελεύθερης Σκηνής»: «Θεσσαλικό Θέατρο», Εθνικό Θέατρο, ΚΘΒΕ, Λαϊκό Θέατρο Λεωνίδα Τριβιζά, Ελληνικό Λαϊκό Χορόδραμα Ραλλούς Μάνου, Παιδική Σκηνή Ξένιας Καλογεροπούλου, αλλά και ταινίες: «Οι Κυνηγοί» και «Ο Θίασος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, «Ελευθέριος Βενιζέλος» του Παντελή Βούλγαρη, «Οι Αθηναίοι» του Βασίλη Αλεξάκη, τηλεοπτικές εκπομπές.

«Εχοντας διαπιστώσει ότι τα τραγούδια που είχαν μεγαλύτερη απήχηση ήταν εκείνα που μιλούσαν για τη σημερινή πραγματικότητα, κάθομαι και φτιάχνω αυτά τα τραγούδια [εννοεί αυτά του δίσκου «Ψυχραιμία παιδιά!»). Μέσα απ’ αυτά προσπαθώ να δώσω την άγρια κατάσταση που κυριαρχεί στην καθημερινή μας ζωή, μαζί με 2-3 τραγούδια τρυφερά».

Το πάρτι

Σταθμός στη διαδρομή του το περίφημο υπαίθριο πάρτι στη Βουλιαγμένη -Ιούλιος του 1983- με τη συμμετοχή και άλλων τραγουδιστών, που παρακολούθησαν χιλιάδες κόσμου. Τιμώντας τον συνθέτη, η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου έδωσε πέρσι, με μια μουσική εκδήλωση, το όνομά του στην πλαζ Βουλιαγμένης.

Ενδεικτικό της απήχησης που είχε το έργο του, που μετράει σε 44 δίσκους, μερικοί τίτλοι τραγουδιών – εύθυμα, σατιρικά, μελαγχολικά αγαπησιάρικα, τραγούδια αντοχής «με υπόθεση», όπως θα λέγαμε: «Κολίγα γιος», «Μακριά από την πόλη», «Οσο αγαπιόμαστε τα δυο», «Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό», «Μια Κεφαλλονίτισσα», «Τζιν τζιν τζιν», «Αχ Ρίτα», «Τα θερινά σινεμά», «Στη Βουλιαγμένη», «Το πάρτι», «Θα κάτσω σπίτι», «Ο Μικρός Ηρως», «Της Ελλάδας το κάγκελο», «Μαίρη Παναγιωταρά»...

Να προστεθεί και το «Θυμάμαι», δίσκος με εννέα ανέκδοτα τραγούδια του που ερμηνεύει ο ίδιος, συν ένα του Μίκη Θεοδωράκη, που μοιράστηκε πέρσι, στον ένα χρόνο από το θάνατό του, από την «Εφημερίδα των Συντακτών».

Ο Λουκιανός έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας, εκτός από τα υπέροχα τραγούδια με τη φωνή του, τη σύζυγό του ηθοποιό Αννα Βαγενά (που μαζί δημιούργησαν το 1999 τη σκηνή «Μεταξουργείο», για δικές τους και άλλες παραστάσεις) και τις δυο κόρες τους. Και ακόμα την ευγενική νεανική μορφή του με το χαμόγελο και την κόμη – σκούρα κάποτε, γκρίζα και λευκή αργότερα, αλλά πάντα πυκνή, μακριά, ατίθαση.

► «Ανδρέας Παπανδρέου - πολιτισμικό πορτρέτο» (εκδ. Πεδίο), ο τίτλος βιβλίου της υπουργού Πολιτισμού Μυρσίνης Ζορμπά (πού ξέρει, και είναι κρίμα που της ανατέθηκε η θέση λίγο πριν από τις εκλογές).

Βιβλίο με το οποίο ασχολήθηκε επαρκώς η εφημερίδα μας το περασμένο Σάββατο και επαρκέστερη η παρουσίασή του την περασμένη Δευτέρα στη Στοά του Βιβλίου.

►Είναι γεγονός ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν είχε τη φήμη ηγέτη που σκοτίζεται για τον πολιτισμό. Δεν νομίζω ότι διάβαζε λογοτεχνία, ενώ, ως καλλιτεχνικός συντάκτης, τον θυμάμαι σε μια παράσταση στο Εθνικό Θέατρο και σε μια χορευτική στο Θέατρο Λυκαβηττού – όχι πάντως από καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.

Είναι όμως αυτός που επί των ημερών του καταργήθηκαν ανελεύθεροι νόμοι –κυρίως η λογοκρισία– ενώ διατήρησε επί οχτώ χρόνια ως υπουργό Πολιτισμού τη Μελίνα.

► Εργο της Μελίνας –και– η μεγάλη σύναξη ανθρώπων της τέχνης –30 Ιανουαρίου 1984– σε αθηναϊκό ξενοδοχείο, που μνημονεύει και η Μυρσίνη Ζορμπά.

Εκεί που ο Ανδρέας Παπανδρέου είπε μεταξύ άλλων: «Οι άνθρωποι της τέχνης και της σκέψης οφείλουν να έχουν συνείδηση της δύναμης, του ρόλου και της αποστολής τους, που είναι να ελέγχουν και να αμφισβητούν – να αμφισβητούν ακόμη κι εμάς»...

► Μεγαλειώδης σύναξη χιλίων και πλέον ατόμων, που καλύπταμε για την «Ελευθεροτυπία» με τη Σούλα Αλεξανδροπούλου, που είχε χρεωθεί το ρεπορτάζ.

Μεταφέρω από το φύλλο της επομένης: «Ο Κάρολος Κουν δίπλα στη Μαργαρίτα Παπανδρέου, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Τσαρούχης, η Αλέκα Κατσέλη». Τι περισσότερο;

► ΚΑΙ... Ο απέναντι, πάντα ο ικανότερος...