Ασφαλιστικό νομοσχέδιο: οι πιο σημαντικές διατάξεις

Ευνοϊκές διατάξεις υπέρ των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που κατατέθηκε προς διαβούλευση το Κοινοβούλιο, με προοπτική να ψηφιστεί εντός του Δεκεμβρίου και να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2024.

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει κάποιες ευνοϊκές διατάξεις που αφορούν μητέρες, απασχολούμενους συνταξιούχους, άτομα με αναπηρίες που δεν μπορούσαν να εργαστούν, εν αναμονή δικαιούχους επικουρικής σύνταξης, οφειλέτες στον ΕΦΚΑ που δεν μπορούσαν λόγω χρεών να πάρουν τη σύνταξη τους, αλλά και δυσμενείς. Σημαντικό παράδειγμα είναι η ρύθμιση για τους άνεργους εγγεγραμμένους στον ΟΑΕΔ, οι οποίοι χάνουν το μοριοδοτικό τους πλεονέκτημα για είσοδο στο Δημόσιο.

Επίσης, ιδιαίτερα σε υψηλή φορολόγηση θα υπόκεινται όσοι απολαμβάνουν συμπληρωματικές συνταξιοδοτικές παροχές από κλαδικά ή πολυεργοδοτικά επαγγελματικά ταμεία, χάνοντας το συγκριτικό τους πλεονέκτημα έναντι των ομαδικών ιδιωτικών ασφαλιστικών προγραμμάτων.

Οι σημαντικές ασφαλιστικές διατάξεις

Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο προβλέπει τα εξής:

• Φορολόγηση σε συντάξεις/εφάπαξ από ΤΕΑ

Για έως 5 έτη ασφάλισης, ο επιβαλλόμενος φόρος είναι 10% για συμπληρωματική επικουρική σύνταξη και 20% για εφάπαξ. Για 6-15 έτη ασφάλισης, ο φόρος ανέρχεται στο 7,5% για περιοδική παροχή και 15% για εφάπαξ. Για 16-25 έτη ασφάλισης, ο φόρος πέφτει στο 5% για περιοδική παροχή και 10% για εφάπαξ. Από 26 έτη και άνω, η επιβάρυνση μειώνεται στο 2,5% για περιοδική παροχή και 5% για εφάπαξ. Οι συντελεστές υπόκεινται σε προσαύξηση κατά 50%, εάν πρόκειται για είσπραξη από τον δικαιούχο ποσού πρόωρης εξαγοράς. Για όλους όσοι όσοι ασφαλιστούν μετά τα 55 έτη, προβλέπεται προσαύξηση φόρους 5% για κάθε έτος που υπολείπεται των πέντε ετών ασφάλισης. Φορολόγηση που αντιστοιχεί και στα ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια για το εάν το νέο νομοθέτημα αποτελεί κίνητρο ή αντικίνητρο για τους εργαζομένους να συστήσουν νέα ΤΕΑ.

• Μόνο οι πολύ φτωχοί άνεργοι παίρνουν μόρια για το Δημόσιο

Δεν αρκεί να είναι κάποιος/α άνεργος/η, στα μητρώα της ΔΥΠΑ για να εξασφαλιστεί αυξημένη μοριοδότηση στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για το Δημόσιο. Με το νέο ασφαλιστικό η μοριοδότηση του κριτηρίου της ανεργίας σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για διορισμό στο Δημόσιο, ανήκει στις διευκολύνσεις που παρέχονται μόνο σε ανέργους και αναζητούντες εργασίας που πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια του επιδόματος θέρμανσης προκειμένου να ωφελούνται από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις όσοι πραγματικά έχουν ανάγκη.

• Επίδομα Μητρότητας

Λαμβάνουν για πρώτη φορά την 9μηνη παροχή προστασίας της μητρότητας και οι ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες στο πεδίο της ανατροφής τέκνου. Το επίδομα επεκτείνεται και σε μισθωτές μητέρες του π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΕΔΟΕΑΠ που με την ισχύουσα νομοθεσία λάμβαναν μόνο το επίδομα κυοφορίας και λοχείας από τον φορέα τους. 

• Νοσοκομειακές δαπάνες

Η πρόσβαση στα δημόσια νοσοκομεία και στις δομές υγείας για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε περίπτωση μη ενεργού ΑΜΚΑ, θα βαρύνει τον ασθενή, όπως ισχύει και τώρα για τους μη κατόχους ΑΜΚΑ.

• Απασχόληση συνταξιούχων αναπηρίας

Από 1/1/2024 αίρεται η απαγόρευση για την απασχόληση συνταξιούχων αναπηρίας, και δεν θα επιβάλλεται ούτε η κράτηση 10% που προβλέπεται για τους υπόλοιπους συνταξιούχους που απασχολούνται. Με τις νέες διατάξεις δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους συνταξιούχους με αναπηρία να εργασθούν με τις προϋποθέσεις του ΙΚΑ, χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10% υπέρ ΕΦΚΑ.

Νομοθετείται το κενό που είχε προκύψει μετά τον νόμο Κατρούγκαλου, για το αν εξακολουθεί να επιβάλλεται η όχι η ποινή 30% για τη μειωμένη επικουρική σύνταξη που αφορά το ποσό για τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014. Οι υπηρεσίες εφάρμοζαν κανονικά τη μείωση σε αυτό το τμήμα της επικουρικής και τώρα με το νομοσχέδιο προβλέπεται και τυπικά η νομοθέτησή του, για την αποφυγή προσφυγών.

• Προπληρωμένη κάρτα για επιδόματα

Σταδιακά μέσω προπληρωμένης κάρτας, όπως συμβαίνει ήδη σήμερα με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα θα πληρώνονται και τα επιδόματα -πλην κάποιων εξαιρέσεων όπως τα αναπηρικά επιδόματα, το επίδομα στέγασης και έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις της ΔΥΠΑ.

Οι δικαιούχοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 50% του ποσού της ενίσχυσης ή του επιδόματος σε ηλεκτρονικές πληρωμές και αγορές, ενώ για το υπόλοιπο ποσό παρέχεται η δυνατότητα ανάληψης μετρητών. Προβλέπονται επίσης κίνητρα για όποιον επιλέξει να μην κάνει ανάληψη του υπολοίπου αλλά να το χρησιμοποιήσει σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, κατά το πρότυπο της φορολοταρίας. Σύμφωνα με τη νέα διάταξη συναλλαγές για την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών που πραγματοποιούνται με τη χρήση της προπληρωμένης κάρτας λαμβάνονται υπόψη για συμμετοχή των δικαιούχων της σε ειδικό πρόγραμμα δημοσίων κληρώσεων (Λοταρίες), μέσω του οποίου χορηγούνται στους κληρωθέντες χρηματικά ή άλλα έπαθλα. 

Άλλες διατάξεις

• Εξαιρείται από το δηλούμενο εισόδημα, που υπολογίζεται για την ένταξη στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το ειδικό βοήθημα που χορηγείται σε όσους εξέτισαν ποινή στερητική της ελευθερίας τους.

• Οι άνεργοι με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου μίας ημέρας, μπορούν να εργάζονται χωρίς να χάνουν το επίδομα ανεργίας, υπό την προϋπόθεση ότι η απασχόληση αυτή δεν υπερβαίνει σωρευτικά τις τρεις ημέρες εβδομαδιαίως και τις 12ημέρες μηνιαίως. Σε αυτήν την περίπτωση, το επίδομα ανεργίας μειώνεται ανάλογα με τις ημέρες απασχόλησης.

• Παράταση προαιρετικής ασφάλισης στο ΤΕΚΑ για 1 χρόνο. Από 1/1/2023, δόθηκε η δυνατότητα σε εργαζόμενους που είναι ήδη ασφαλισμένοι στην επικουρική του e-ΕΦΚΑ και έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και μετά, να μεταβούν από τον e-ΕΦΚΑ στο ΤΕΚΑ. Η διαδικασία γίνεται απλά με την υποβολή αίτησης στο be.teka.gov.gr, “Πλατφόρμα 1” μέχρι 31/12/2023. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται για έναν ακόμα χρόνο, μέχρι τις 31/12/2024. Οσοι δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής στον κλάδο επικουρικής, μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο be.teka.gov.gr, “Πλατφόρμα 2” χωρίς χρονικό περιορισμό, εφόσον έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και εντεύθεν.

• Επίδομα Προσωπικής Διαφοράς: Συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά μεγαλύτερη των 10 ευρώ που λαμβάνουν μηνιαία σύνταξη έως και 1.600 ευρώ, θα λάβουν έκτακτη εφάπαξ οικονομική ενίσχυση έως και 200 ευρώ, αναλόγως τους ύψους της σύνταξής τους. Ειδικότερα, οι συνταξιούχοι με μηνιαίο ύψος συντάξεων:

• έως 700 ευρώ , θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ
• από 700,01 ευρώ έως 1.100 €, θα λάβουν ενίσχυση 150 ευρώ
• από 1.100,01 ευρώ έως 1.600 ευρώ θα λάβουν ενίσχυση 100 ευρώ.

• Σύνταξη σε ορφανά τέκνα με αναπηρία: Ενοποιούνται οι κανόνες χορήγησης σύνταξης στα αμφοτεροπλεύρως (που έχουν χάσει και τους δύο γονείς) ορφανά τέκνα με βαριές αναπηρίες και αίρεται η ανισότητα ανάμεσα στον Ιδιωτικό και τον Δημόσιο τομέα. 

• Καταργείται η ποινή μείωσης της σύνταξης 30% για εργαζόμενους συνταξιούχους και θεσπίζονται κρατήσεις σε μισθό ή προσαύξηση σε εισφορές. 

• Καταβάλλεται το 40% της σύνταξης σε όσους χρωστούν ως 30.000 ευρώ στον ΟΑΕΕ και ως 10.000 ευρώ στον ΟΓΑ. Αίτηση θα μπορούν να υποβάλουν στο 67ο έτος εφόσον έχουν πληρώσει 20 χρόνια ασφάλισης. Προβλέπεται άρση τραπεζικού απορρήτου και αν οι καταθέσεις τους είναι πάνω από 12.000 ευρώ για χρέη σε ΟΑΕΕ ή 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ, τότε η αίτηση θα απορρίπτεται. 

• Καθιερώνεται η 15ετία ως ελάχιστα απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης για την έκδοση επικουρικής σύνταξης από όλα τα ταμεία, και με διαδοχική ασφάλιση, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα έκδοσης των επικουρικών εντός 3 μηνών μετά την απονομή κύριας σύνταξης. 

Οι παλαιοί ασφαλισμένοι που δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα ένσημα το 2020 θα μπορούν τώρα να τα συμπληρώσουν, ώστε να μπορέσουν να λάβουν μειωμένη σύνταξη, υπολογίζοντας προς τον σκοπό αυτό τα ένσημα του έτους 2019.

• Διατηρούνται ως το τέλος του 2023 οι χαμηλές εισφορές για τους αγρότες που λειτουργούν παράλληλα τουριστικά καταλύματα ως 10 δωματίων. Από 1/1/2024 οι εν λόγω επιχειρηματίες θα καταβάλουν τις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών, εκτός αν είναι εγγραμμένοι στο μητρώο αγροτών, οπότε θα πληρώνουν τις εισφορές του ΟΓΑ.

• Παγώνει ως και τον Σεπτέμβριο του 2025, η αναστολή αύξησης του επιτοκίου που ισχύει στις ρυθμίσεις χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Το επιτόκιο ρύθμισης θα είναι στο 5,5% για ρυθμίσεις χρεών με 24 δόσεις και για αιτήσεις που θα υποβληθούν ως τον Σεπτέμβριο του 2025.

• Οι εκπαιδευτικοί που διορίζονται στη ΔΥΠΑ επιτρέπεται να μετατίθενται είτε μετά από αίτησή τους είτε αυτεπαγγέλτως από την υπηρεσία, μόνο όταν υπάρχει κενή θέση. Η μετάθεση διενεργείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου διοίκησης, μέσα στον μήνα Ιούνιο εκάστου έτους.

• Εκτός από την Επιθεώρηση Εργασίας, δυνατότητα ελέγχων και επιβολής προστίμων θα έχουν και οι ελεγκτές των Περιφερειακών Ελεγκτικών Κέντρων Ασφάλισης (ΠΕΚΑ) του e-ΕΦΚΑ σε περίπτωση που οι εργαζόμενοι δουλεύουν περισσότερες ώρες από αυτές για τις οποίες έχουν δηλωθεί στην ΕΡΓΑΝΗ ή λαμβάνουν μεγαλύτερο μισθό από αυτό που έχει δηλωθεί και επί του οποίου καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές.

• Κάθε δημόσιος υπάλληλος που μετέχει υποχρεωτικά ή προαιρετικά στο Μ.Τ.Π.Υ., αμέσως μετά τον διορισμό του, οφείλει να καταβάλει για δικαίωμα εγγραφής ποσό ίσο με τις ακαθάριστες αποδοχές του πρώτου μήνα της μισθοδοσίας του. Το ποσό αυτό εξοφλείται σε 12 ισόποσες μηνιαίες δόσεις που παρακρατούνται υποχρεωτικά από τις αποδοχές του. Το ποσό του δικαιώματος εγγραφής που δεν εξοφλήθηκε για οποιονδήποτε λόγο εντός του πρώτου έτους από τον διορισμό, υπολογίζεται στο σύνολο του ισχύοντος μηνιαίου ακαθαρίστου μισθού κατά τον χρόνο της εξόφλησης.

• Με ΚΥΑ των Εργασίας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εθνικής Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη, στο προσωπικό που συμμετέχει στα κλιμάκια, ομάδες, υποομάδες εργασίας και στις ομάδες εργασίας που συστάθηκαν ή συστήνονται και λειτουργούν εντός των ετών 2021, 2022, και 2023 με συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους για την εκκαθάριση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης, τον κανονισμό και την πληρωμή συντάξεων του δημόσιου τομέα και όλων των πρώην ταμείων που εντάχθηκαν στον e-ΕΦΚΑ, καθορίζεται αποζημίωση, εφόσον επιτευχθούν οι ποσοτικοί στόχοι, η οποία δεν δύναται να υπερβαίνει το όριο των 7.200 ευρώ το έτος.