Η δράση του Αναστάσιου το 1973 στη Νομική

Την απειλή αυτή εκτόξευε το 1974 βασανιστής του ΕΑΤ-ΕΣΑ σε έναν τεταρτοετή φοιτητή και έχει καταγραφεί στα μεταδικτατορικά αφιερώματα του Τύπου. Εχουν προηγηθεί οι εξεγέρσεις σε Νομική και Πολυτεχνείο και ο βασανιστής απειλεί ευθέως την «καθοδήγηση» των φοιτητών. Εναν ονομαστικά: τον Γιαννουλάτο.

Αυτός δεν είναι άλλος από τον Αναστάσιο Γιαννουλάτο, γνωστό στο πανελλήνιο ως (μετέπειτα) αρχιεπίσκοπο Αλβανίας, για την αντιδικτατορική παρουσία του οποίου έχουν μιλήσει τόσο οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της αντιδικτατορικής πάλης (Δ. Μαυρογένης, Ν. Μπίστης, Θ. Πετράκος κ.ά.) όσο και ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών χθες.

Ομως, η «Εφ. Συν.». εντόπισε και μίλησε με έναν φοιτητή του Γιαννουλάτου τότε -κληρικός κι αυτός σήμερα-, που μας μίλησε για την παρουσία τους στα γεγονότα της Νομικής. Ο π. Χρίστος Χριστοδούλου, κληρικός στον Πειραιά σήμερα, ήταν φοιτητής στη Θεολογική Σχολή Αθηνών από το 1969 και είχε καθηγητή Θρησκειολογίας τον φημισμένο σε ακαδημαϊκούς και θεολογικούς κύκλους, επίσκοπο Ανδρούσης Αναστάσιο (εξελέγη στο αξίωμα αυτό το 1972, το οποίο και διατήρησε για 20 χρόνια, οπότε και πήγε στην Αλβανία, αφού στο ενδιάμεσο διάστημα η Εκκλησία της Ελλάδος δεν τον έκρινε ικανό για κάποιο άλλο…).

Με τον π. Χρίστο μιλήσαμε το πρωί του Σαββάτου, λίγες ώρες μετά το θλιβερό νέο της εκδημίας του Αναστάσιου. Ο 81χρονος σήμερα κληρικός ήταν ένας δυναμικός νέος - υπό την κάλυψη του τότε μητροπολίτη του, Χρυσόστομου Ταβλαδωράκη. Ο φοιτητής Χρ. Χριστοδούλου κατήγγειλε, με αποδείξεις, τη νοθεία σε φοιτητικές εκλογές της εποχής, προσέφυγε κατά της προσωρινής διοίκησης της Θεολογικής Σχολής, ενώ δέχθηκε απειλές από διαβόητο ΕΚΟΦίτη της εποχής. Για την Ιστορία, οι απειλές του βασανιστή στο ΕΑΤ-ΕΣΑ είχαν αποδέκτη έναν άλλο τεταρτοετή φοιτητή της Θεολογικής, τον διάκονο Τιμόθεο Λαγουδάκη. Ο π. Χρίστος Χριστοδούλου πιστεύει ότι ο διάκονος υπέστη βασανιστήρια για να τους αποκαλύψει ποια είναι τα μέλη του πυρήνα Γιαννουλάτου, για τον οποίο γνώριζαν ήδη πάντως πολλά, όπως φάνηκε και από την απειλή που του απηύθυναν στην ανάκριση. Το διαβόητο «σπουδαστικό» φαίνεται πως είχε, έτσι, παρουσία στα μαθήματα του Γιαννουλάτου στα αμφιθέατρα. Ο π. Χρίστος λέει σήμερα ότι ο π. Τιμόθεος δεν μίλησε ποτέ για το τι έγινε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Σημειώνεται ότι ο π. Τιμόθεος σκοτώθηκε σε τροχαίο, το 1974, μαζί με έναν άλλον αντιστασιακό κληρικό, τον π. Παντελεήμονα Κατσούλη.

Στη Νομική

Αμέσως μόλις έγινε γνωστή η κατάληψη στο κτίριο της Νομικής, ένας πυρήνας περίπου δεκαπέντε φοιτητών με τον καθηγητή τους Αν. Γιαννουλάτο κάνουν μια συνάντηση με όλες τις ενδεδειγμένες προφυλάξεις και συζητούν για τον τρόπο αντίδρασής τους. Ενα κείμενο συμπαράστασης ήταν το πρώτο που έκαναν, καθώς όμως περνούσαν οι ώρες και η κατάσταση δυσκόλευε για τους φοιτητές, η ομάδα Γιαννουλάτου προχώρησε σε δράση. Το ράσο τους έγινε η αναγκαία κάλυψη για να κρύβουν από κάτω τρόφιμα και φάρμακα. Είχαν βρει και ένα πέρασμα προς τη Νομική, που οι ίδιοι οι φοιτητές είχαν ανοίξει και το οποίο κατέληγε στο παρακείμενο νεκροτομείο. Οσο η αστυνομία δεν το είχε εντοπίσει, ο ανεφοδιασμός γινόταν από εκεί - ώς τη στιγμή που το έκλεισαν κι αυτό… Οι εφημερίδες της εποχής καταγράφουν την αντίδραση των έγκλειστων φοιτητών όταν αντικρίζουν τη βοήθεια: «Ζήτω τα τιμημένα ράσα», αναφωνούν.

Ο Αναστάσιος είχε να παίξει κι έναν δεύτερο ρόλο πάντως: αντλώντας ισχύ από το επισκοπικό αξίωμά του είχε τη δυνατότητα να συνομιλεί με τους αξιωματικούς της αστυνομίας, παίζοντας ενίοτε ρόλο διαμεσολαβητή.

Και μετά, στην αιματηρή εκκένωση, ένα ρεπορτάζ καταγράφει τον επίσκοπο Ανδρούσης να σκύβει σε ένα παρτέρι έξω από τη Νομική, πάνω από έναν χτυπημένο φοιτητή. Στην απαίτηση δε, των αστυνομικών να απομακρυνθεί, ο Αναστάσιος απάντησε: «Σαν καθηγητής και επίσκοπος πιστεύω ότι η θέση μου είναι εδώ κοντά στους φοιτητάς».

Η ομάδα συναντήθηκε λίγες μέρες μετά, θα μας πει ο π. Χρίστος. Εκεί, ο καθηγητής τους, Αναστάσιος Γιαννουλάτος, τους είπε λακωνικά: «Κάναμε το καθήκον μας». Για τον νεαρό φοιτητή ο καθηγητής του ήταν ένα κράμα θάρρους και δυναμισμού, επιπλέον δεν έκανε πράγματα για το θεαθήναι.

Η δράση του Αναστάσιου δεν σταματά, βέβαια, εκείνο το βράδυ. Δίπλα στους γονείς των συλληφθέντων, πιέζει την Ιερά Σύνοδο να αναλάβει πρωτοβουλία, πηγαίνει στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Παρών και στο Πολυτεχνείο, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο ΣΦΕΑ 1967-1974: «Τον Νοέμβρη του ‘73 βρίσκεται από την πρώτη στιγμή έξω από το Πολυτεχνείο: «Ως επίσκοπος και καθηγητής προσπαθούσα να είμαι κοντά στους φοιτητές. Καταλάβαινα τη λαχτάρα τους για περισσότερη ελευθερία και δημοκρατία», δήλωσε χρόνια αργότερα».

Ταυτόχρονα, ο ΣΦΕΑ υπενθυμίζει και τους νεότερους αγώνες του αρχιεπισκόπου, πλέον, Αναστάσιου: υπέρ της προσφυγιάς και κατά της φτώχειας. Σε συνέντευξή του έτσι (στο CNN Greece), το 2016, μιλά για τους πρόσφυγες-μετανάστες. «Λυγίζει όταν αναφέρεται στις μανάδες που θηλάζουν τα παιδιά των μεταναστών», σημειώνει στην ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος και παραθέτει ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη: «Εχω την εντύπωση ότι η Δύση δεν έχει προσέξει τι σημαίνει αδικία και τι σημαίνει ανέχεια και πού μπορεί να οδηγήσει τους λαούς η φτώχεια. Η μεγαλύτερη βία είναι η ανέχεια. Μιλάμε για την ελευθερία του ανθρώπου και ουσιαστικά λατρεύουμε την ελευθερία των αγορών», έλεγε ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.

Aδημοσίευτη συνομιλία

Για τις ανάγκες του ρεπορτάζ τη δεκαετία του ‘90, είχα μια τηλεφωνική συνομιλία με τον αρχιεπίσκοπο Αλβανίας στις 17 Σεπτεμβρίου του 1998. Δεν τη δημοσίευσα ποτέ. Είναι η εποχή κατά την οποία έχουν κορυφωθεί οι επιθέσεις εναντίον του από εθνικιστικούς -κάποιοι από τους οποίους εκκλησιαστικοί- κύκλους στην Ελλάδα.

Οπως ανέφερε ο αρχιεπίσκοπος, «όταν πρωτοήρθα εδώ (σ.σ.: στα Τίρανα), μου είπαν κάποιοι: «Χρειαζόμαστε έναν Παπαφλέσσα». Τους απάντησα: «Οχι, χρειάζεστε έναν Καποδίστρια, που θα δουλέψει»». «Αυτόν δηλαδή που τον δολοφόνησαν οι δικοί του. Αυτό που καθημερινά κάνουν κάποιοι σήμερα με τον τρόπο τους», κατέληξε με νόημα. Οπως και το ‘73, ωστόσο, αποδείχθηκε πιο δυνατός από όσους τον απειλούσαν.