Μέσω Ελλάδας εξαγωγή ποσών προς φοροπαραδείσους

Σε κεντρικό κόμβο για τις δουλειές που κάνει σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή έχει μετατρέψει ο σουηδικός όμιλος των ΙΚΕΑ ένα μικρό γραφείο στα βόρεια προάστια της Αθήνας με την επωνυμία «IKEA Franchising & Project Marketing Ltd», από το οποίο περνούν κάθε χρόνο μέσω διεθνών εμβασμάτων και φορολογούνται με ευνοϊκό τρόπο κεφάλαια πολλών εκατομμυρίων ευρώ.

Η ύπαρξη και οι δραστηριότητες του γραφείου, που δημιουργήθηκε το 2006 με βάση έναν αναγκαστικό νόμο της χούντας που μέχρι πρόσφατα προέβλεπε πλήρη φορολογική ασυλία για τις ξένες επιχειρήσεις, είναι άγνωστη ακόμη και στους πιο μυημένους στον κόσμο των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Τη γνωρίζουν όμως άριστα στα υπουργεία Ανάπτυξης και Οικονομικών, που είναι υπεύθυνα για την παρακολούθηση των ενδοομιλικών συναλλαγών, τον προσδιορισμό των περιθωρίων κέρδους και τη φορολόγηση των εν Ελλάδι δραστηριοτήτων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Το συγκεκριμένο γραφείο δεν έχει άμεση σχέση με τα «ελληνικά» ΙΚΕΑ που διαχειρίζεται ο όμιλος Φουρλή μέσω της House Market. Φαίνεται, όμως, ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κρίκους στην πολύπλοκη αλυσίδα της επιχειρηματικής δομής του σουηδικού ομίλου των ΙΚΕΑ καθώς, όπως προκύπτει από τα «LuxLeaks» και επιβεβαιώνεται από επίσημες αποφάσεις του υπουργείου Ανάπτυξης, που κάθε χρόνο καθορίζει τα περιθώρια κέρδους του γραφείου, συγκεντρώνει γύρω του σημαντικές δραστηριότητες οι οποίες αφορούν την παροχή και την τιμολόγηση υπηρεσιών μάρκετινγκ και λογιστικής υποστήριξης προς όλο το σύστημα ΙΚΕΑ.

Το συγκεκριμένο γραφείο ανήκει στην εταιρεία IKEA Franchising & Project Marketing Ltd, η οποία εδρεύει στο Χονγκ Κονγκ. Ρόλος του είναι να παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικού χαρακτήρα και κεντρικής λογιστικής υποστήριξης αφενός στη μητρική -στην πρώην βρετανική αποικία της Κίνας- όσο κυρίως σε δύο από τους πιο σημαντικούς πυλώνες του ομίλου ΙΚΕΑ: την Inter IKEA Systems BV με έδρα την Ολλανδία, η οποία αποτελεί την πιο σημαντική παγκοσμίως θυγατρική της σουηδικής πολυεθνικής καθώς αυτή διαχειρίζεται το σύστημα franchise του ομίλου και της ανήκουν τα σήματα ΙΚΕΑ, και τις δύο εταιρείες διανομής όλων των προϊόντων ΙΚΕΑ για την Ευρώπη και την Απω Ανατολή που εδρεύουν αντίστοιχα στην Κύπρο (Inter IKEA Distribution Cyprus Ltd) και τη Σιγκαπούρη (Inter IKEA Distribution Far East Pte. Ltd). Επίσης το ελληνικό εν λόγω γραφείο είναι εξουσιοδοτημένο από την ολλανδική Inter IKEA Systems να προμηθεύει προϊόντα στους franchisees της ΙΚΕΑ στην Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Τουρκία.

Οι αμοιβές για τις υπηρεσίες, που παρέχει το γραφείο προς τις υπόλοιπες εταιρείες του ομίλου, καταβάλλονται στην Ελλάδα μέσω τραπεζικών εμβασμάτων προς το γραφείο και εκτιμάται ότι ανέρχονται σε πολλές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Είναι άγνωστο γιατί ο όμιλος ΙΚΕΑ επέλεξε την Ελλάδα για να μεταφέρει αυτή τη δραστηριότητά του. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, η χώρα μας παίζει τον ρόλο του «υποδοχέα» τεράστιων κεφαλαίων, τα οποία εν συνεχεία εξάγονται προς τη μητρική και μπλέκουν στον σύνθετο ιστό της εταιρικής δομής του σουηδικού ομίλου, ενδεχομένως με στόχο την ευνοϊκότερη φορολόγησή τους.

Το ύψος των κεφαλαίων που εισάγονται στην Ελλάδα ως τζίρος παροχής υπηρεσιών μέσω ενδοομιλικών τιμολογήσεων και εν συνεχεία «εξάγονται» κατά μήκος όλης της αλυσίδας του συστήματος ΙΚΕΑ ως κέρδη, δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστούν στο πλαίσιο της αναζήτησης στοιχείων από την «Εφ.Συν.». Η εταιρεία δεν έχει υποχρέωση δημοσιοποίησης των οικονομικών της στοιχείων και τα μεγέθη της θεωρούνται «απόρρητα» από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ωστόσο όπως διευκρινίστηκε, το γραφείο υποβάλει κάθε χρόνο δήλωση φορολογίας εισοδήματος και ελέγχεται από τις φορολογικές αρχές, ενώ κατά πληροφορίες η φορολόγηση για τα κέρδη της ανέρχεται κάθε χρόνο σε «κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ» και προκύπτει από συγκεκριμένη μέθοδος προσδιορισμού των περιθωρίων κέρδους της επί των δαπανών, βάσει της οποίας η εταιρεία τιμολογεί τις υπηρεσίες της.

Φοροκίνητρα από το 1967

Η ίδρυση του εν λόγω γραφείου φαίνεται ότι έγινε στην Ελλάδα προκειμένου ο όμιλος να εκμεταλλευτεί τα φορολογικά κίνητρα που δίνει ο -θεσπισμένος την περίοδο της χούντας των Συνταγματαρχών- «Αναγκαστικός Νόμος 89/1967 Περί εγκαταστάσεως Εν’ Ελλάδι Αλλοδαπών Εμποροβιομηχανικών Εταιρειών», ο οποίος εξακολουθεί να βρίσκεται ακόμη και σήμερα σε ισχύ με μικρότερες φοροαπαλλαγές, αλλά εξακολουθεί να παρέχει ευνοϊκά φορολογικά κίνητρα κυρίως σε εκατοντάδες ναυτιλιακές εταιρείες αλλά και πολυεθνικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν την Ελλάδα «ορμητήριο» για τα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη.

Μέχρι το 2005, ο συγκεκριμένος αναγκαστικός νόμος έδινε τεράστιες φοροαπαλλαγές στις ξένες επιχειρήσεις (πλήρης απαλλαγή από φόρο εισοδήματος, δασμούς κ.ά.). Ο νόμος τροποποιήθηκε το 2006 επί Γ. Αλογοσκούφη (ν. 3247/2005) ωστόσο για να μην αποχωρήσουν περίπου 230 εταιρείες, οι οποίες είχαν υπαχθεί στις διατάξεις του, διατηρήθηκαν κάποια από τα προνόμια ευνοϊκότερης φορολόγησης για τα γραφεία αλλοδαπών επιχειρήσεων που εγκαθίστανται στη χώρα μας, σε σχέση με τις υπόλοιπες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Τα κέρδη τους υπήχθησαν μεν κανονικά στον φόρο εισοδήματος, ωστόσο ο υπολογισμός των κερδών τους γίνεται με τη μέθοδο «cost-plus», δηλαδή με την προσθήκη ενός προκαθορισμένου ποσοστού κέρδους επί των πάσης φύσης δαπανών και αποσβέσεων των εταιρειών αυτών.

Ο συγκεκριμένος νόμος όπως μετεξελίχθηκε δίνει το δικαίωμα σε ξένες εταιρείες να εγκαθίστανται μέσω γραφείου στην Ελλάδα με αποκλειστικό σκοπό να παρέχουν στα κεντρικά τους γραφεία ή σε συνδεδεμένες με αυτά επιχειρήσεις, υπηρεσίες συμβουλευτικού χαρακτήρα, κεντρικής λογιστικής υποστήριξης, ελέγχου ποιότητας παραγωγής, προϊόντων, διαδικασιών και υπηρεσιών, κατάρτισης μελετών, σχεδίων και συμβάσεων, διαφήμισης και μάρκετινγκ, επεξεργασίας στοιχείων, λήψης και παροχής πληροφοριών και έρευνας και ανάπτυξης. Μοναδικό κριτήριο είναι να απασχολούν προσωπικό τουλάχιστον τεσσάρων ατόμων και να έχουν ετήσιες δαπάνες λειτουργίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση της IKEA Franchising & Project Marketing Ltd το περιθώριο κέρδους για τα ακαθάριστα έσοδα από τις υπηρεσίες που παρέχει, προσδιορίζονται μέσω υπουργικής απόφασης, και τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται σε 5,7% έως 7,7%, στο σύνολο των πάσης φύσεως εξόδων και αποσβέσεων. Πρόκειται για τη μέθοδο «cost plus», η οποία αφορά τις ενδοομιλικές τιμολογήσεις και είναι ουσιαστικά το κόστος των υπηρεσιών συν ένα προκαθορισμένο περιθώριο κέρδους πάνω από 5%. Σύμφωνα με τον νόμο, το ποσοστό αυτό προκύπτει έπειτα από μελέτη τεκμηρίωσης, πιστοποιείται από ειδική επιτροπή και επανεξετάζεται ανά πενταετία ή νωρίτερα αν διαφοροποιούνται οι συνθήκες της αγοράς.

Η εισροή κεφαλαίων μέσω τραπεζικού εμβάσματος από τράπεζα του εξωτερικού είναι αποσυνδεδεμένη με τη φορολόγηση της επιχείρησης, αλλά είναι προϋπόθεση υπαγωγής της στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου.

Για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος της εταιρείας, όλα τα έξοδα επί των οποίων υπολογίζεται το ποσοστό κέρδους εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά της, εφόσον τεκμηριώνονται από αντίστοιχα παραστατικά στοιχεία που πληρούν τις προϋποθέσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.

Επίσης σε αντίθεση με τα όσα προβλέπει για την παρακράτηση φόρου το άρθρο 104 του Κώδικα φορολογίας Εισοδήματος, σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια που βγάζουν εκτός χώρας τα γραφεία των ξένων εταιρειών με τη μορφή διανομής κερδών, μερισμάτων, προμερισμάτων, αμοιβών, ποσοστών κ.ά., αυτά δεν εμπίπτουν σε παρακράτηση φόρου. Και αυτό λόγω του ειδικού σκοπού τους (παροχή υπηρεσιών μόνο στα κεντρικά τους καταστήματα ή σε συνδεμένες με αυτές επιχειρήσεις της αλλοδαπής) και του ειδικού τρόπου προσδιορισμού των κερδών τους (μέθοδος cost-plus).

Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και ο λαβύρινθος των θυγατρικών

Με την τελευταία υπουργική απόφαση που υπέγραψε στις 27 Δεκεμβρίου 2012 ο υφυπουργός Ανάπτυξης Νότης Μηταράκης το ετήσιο ποσοστό κέρδους της εταιρείας IKEA Franchising & Project Marketing Ltd προσδιορίστηκε σε 6%. Τον Φεβρουάριο του 2011 ο τότε υφυπουργός Ανάπτυξης Παναγιώτης Ρήγας είχε υπογράψει ανάλογη απόφαση που προσδιόριζε το ποσοστό κέρδους σε 7,75%.

● Η υπαγωγή της εταιρείας ΙΚΕΑ Franchise & Project Marketing Limited με έδρα το Χονγκ Κoνγκ στις διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου (Α.Ν. 89/1967 και εν συνεχεία 3427/2005) έγινε το 2006 και δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 14 Ιουλίου 2006.

● Η απόφαση προέβλεπε ότι το γραφείο της εταιρείας στην Ελλάδα έχει ως αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικού χαρακτήρα σχετικών με τη διεθνή διακίνηση αγαθών και κεντρικής λογιστικής υποστήριξης στα κεντρικά της στο Χονγκ Κονγκ, καθώς και στις συνδεδεμένες με αυτή εταιρείες :

-INTER-IKEA Distribution Ltd με έδρα την Κύπρο

-INTER-IKEA Distribution Cuprous Ltd με έδρα την Κύπρο

-INTER-IKEA Distribution Far East PTE Ltd με έδρα τη Σιγκαπούρη.

● Τον Φεβρουάριο του 2012, με απόφαση του υφυπουργού Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Αθανάσιου Μωραΐτη η αρχική εγκριτική απόφαση τροποποιήθηκε και σήμερα το γραφείο εκτός από τα κεντρικά του, παρέχει υπηρεσίες στις :

-INTER-IKEA Systems BV με έδρα την Ολλανδία

-INTER-IKEA Distribution Cuprous Ltd με έδρα την Κύπρο

-INTER-IKEA Distribution Far East PTE Ltd με έδρα τη Σιγκαπούρη

● Με βάση τη νέα δομή του του ομίλου ΙΚΕΑ, όπως προτάθηκε και άλλαξε για φορολογικούς λόγους από την PricewaterhouseCoopers το 2009, η INTER-IKEA Systems BV με έδρα την Ολλανδία αποτελεί θυγατρική της Inter IKEA Holding SA που εδρεύει στο Λουξεμβούργο, ενώ «από κάτω» της ακολουθούν όλες οι υπόλοιπες εταιρείες με τελευταίο τροχό –αλλά πιο σημαντικό σε ότι αφορά στις ενδοομιλικές τιμολογήσεις- το γραφείο Αθήνας της ΙΚΕΑ Franchise & Project Marketing Limited στο Χονγκ-Κονγκ. Η INTER-IKEA Systems BV αποτελεί τον πυρήνα του συστήματος Franchise της ΙΚΕΑ σε όλο τον κόσμο ενώ έχει στην ιδιοκτησία της το IKEA Concept και τα σήματα ΙΚΕΑ.