Για ποιους χτυπά η «καμπάνα» του «Ηρακλής ΙΙΙ»

Ενώ ο νόμος «Ηρακλής ΙΙΙ» για την παροχή εγγύησης του Δημοσίου σε τιτλοποιήσεις «κόκκινων» δανείων των τραπεζών ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 4 Δεκεμβρίου 2023 και ενώ οι τράπεζες δήλωναν «έτοιμες από καιρό» να τον αξιοποιήσουν, μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί αιτήματα μόνο για τις εκκρεμούσες εδώ και σχεδόν 2 χρόνια τιτλοποιήσεις της Πειραιώς (Sunrise III) και της Εθνικής (Frontier II), ενώ μια άλλη εκκρεμούσα τιτλοποίηση, η Solar, δεν έχει καταθέσει ακόμη αίτηση. Παρ’ όλα αυτά, από τον τραπεζικό χώρο εκπορεύονται ήδη αιτήματα αφενός για διπλασιασμό του ύψους των εγγυήσεων του «Ηρακλής ΙΙΙ» από 2 σε 4 δισ. ευρώ και αφετέρου για παράταση της ισχύος του νόμου πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2024.

Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών δεν «ενδίδει» και ζητεί από τις τράπεζες να ανταποκριθούν στα δεδομένα του νόμου και να μη βραδυπορούν γιατί οι προϋποθέσεις του νέου νόμου είναι πολύ πιο αυστηρές και ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι…

Αυστηρό πλαίσιο

Οι προϋποθέσεις για ένταξη προς τιτλοποίηση χαρτοφυλακίων δανείων στον νέο νόμο είναι πολύ πιο αυστηρές σε σχέση με τον «Ηρακλή Ι» και τον «Ηρακλή ΙΙ». Το ελληνικό Δημόσιο έζησε επί σχεδόν έναν χρόνο ένα μεγάλο… ψυχόδραμα, επειδή η Eurostat απειλούσε να εντάξει στο δημόσιο χρέος τις εγγυήσεις των «Ηρακλής Ι» και «Ηρακλής ΙΙ» με το επιχείρημα ότι το Δημόσιο αναλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος του ρίσκου των τιτλοποιήσεων, σε αντίθεση με τους ιδιώτες επενδυτές. Χρειάστηκε μεγάλη μάχη και έντονη «διπλωματία» στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών για να αποφευχθεί η ένταξη εγγυήσεων 18,7 δισ. ευρώ στο δημόσιο χρέος. Η Eurostat όμως έθεσε νέους, αυστηρούς κανόνες για τις νέες τιτλοποιήσεις, τους οποίους «εντέλλεται» να διασφαλίσει η αρμόδια Διεύθυνση DGCom. Οι διασφαλίσεις εντάχθηκαν στον νόμο του «Ηρακλής III» και αφορούν βασικά δύο ζητήματα:

α. Την αξιολόγηση (rating) των υψηλής διαβάθμισης (senior) ομολόγων που θα εκδώσουν οι τράπεζες στο πλαίσιο των τιτλοποιήσεων. Ο νόμος ορίζει ότι το rating θα πρέπει να είναι στο επίπεδο της χαμηλότερης αξιολόγησης που έχει το ελληνικό Δημόσιο από τους BIG 3, δηλαδή τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης που εμπιστεύονται περισσότερο οι αγορές (S&P, Fitch, Moody’s). Επειδή η αξιολόγηση της Moody’s είναι μία σκάλα κάτω από αυτήν των δύο άλλων (που έχουν αναβαθμίσει στην επενδυτική βαθμίδα), η αξιολόγηση των senior ομολόγων έχει οριστεί στο επίπεδο της αξιολόγησης της Moody’s, δηλαδή μία σκάλα κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.

β. Η συμμετοχή ιδιωτών στην αγορά των μέσης διαβάθμισης ομολόγων που θα εκδοθούν (mezzanine) θα πρέπει να είναι σε ποσοστό της συνολικής αξίας πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με τις παλαιότερες τιτλοποιήσεις: αντί για περίπου 1%, έως 8%-10%. Σημειωτέον ότι αυτά τα ομόλογα εξοφλούνται μόνο αφού πρώτα εξοφληθούν στο σύνολό τους τα ομόλογα senior.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το χαρτοφυλάκιο των νέων τιτλοποιήσεων πρέπει να είναι πολύ «δυνατό» και αξιόπιστο ώστε να περάσει τους διαδοχικούς ελέγχους όχι μόνο του ανεξάρτητου αξιολογητή και της DGCom αλλά και της αγοράς, δηλαδή των επενδυτών που θα βάλουν τα λεφτά τους (ιδιαίτερα για τα mezzanine ομόλογα). Οσον αφορά αυτό το τελευταίο, ο νόμος είναι σαφής: η εγγύηση του Δημοσίου ισχύει μόνο για τα ομόλογα υψηλής διαβάθμισης (τα senior), ενώ τα μεσαίας (mezzanine) και χαμηλής (junior) διαβάθμισης δεν έχουν την εγγύηση του Δημοσίου. Οσο για την εγγύηση στα senior ομόλογα, αυτή θα ισχύει μόνο αν το 50% και πλέον της συνολικής τους αξίας έχει πωληθεί σε ιδιώτες συμμετέχοντες στην αγορά.

Το… φόβητρο

Το δεύτερο πρόβλημα που είναι πολύ πιθανόν ότι θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες αν δεν βιαστούν (αντί να ζητούν παρατάσεις…) είναι να αυξηθεί τους επόμενους μήνες η αξιολόγηση (rating) των ομολόγων υψηλής εξασφάλισης κατά μία βαθμίδα, θέτοντας ακόμη μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας στις τιτλοποιήσεις. Αυτό θα συμβεί όταν η Moody’s αναβαθμίσει το αξιόχρεο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατά μία βαθμίδα, στην επενδυτική. Τότε οι τιτλοποιήσεις θα πρέπει να έχουν αξιολόγηση μία βαθμίδα υψηλότερη – και είναι ακόμη πιθανότερο να περάσουν κάτω από τον πήχη.

Δημόσιο: Βιαστείτε…

Με δεδομένο ότι οι προϋποθέσεις για τις νέες τιτλοποιήσεις είναι πολύ απαιτητικές, τα στελέχη του Δημοσίου ρώτησαν τις τράπεζες, πριν καταρτιστεί ο νόμος, τι χαρτοφυλάκια θέλουν να τιτλοποιήσουν στο πλαίσιο του «Ηρακλής ΙΙΙ». Το ύψος των εγγυήσεων 2 δισ. ευρώ προέκυψε από αυτές τις απαντήσεις και δεν τέθηκε αυθαίρετα από το υπουργείο Οικονομικών. Οπότε, στις «άτυπες» απαιτήσεις των τραπεζών για αύξηση του ορίου των εγγυήσεων στα 4 δισ. ευρώ και χρονική παράταση του προγράμματος, το υπουργείο απαντά με διπλό τρόπο:

Πρώτον, βιαστείτε να προλάβετε τη Moody’s και να καλύψετε με αξιόπιστα χαρτοφυλάκια τα 2 δισ. ευρώ που προβλέπει ο νόμος.

Δεύτερον, μέχρι τότε δεν μπορεί το υπουργείο Οικονομικών να εμφανιστεί στην DGCom και την Κομισιόν και να πει… προληπτικά ότι έκανε λάθος στον σχεδιασμό του προγράμματος.

Για ποιους χτυπά, κατά κύριο λόγο, η «καμπάνα»; Για την Παγκρήτια και την Attica και δευτερευόντως για το χαρτοφυλάκιο Solar, που απαρτίζεται από δάνεια ιδιωτών από δύο ή περισσότερες τράπεζες. Φαίνεται πως ούτε το Solar ούτε τα χαρτοφυλάκια της Παγκρήτιας και της Attica είναι «έτοιμα» για ένα επιτυχές τεστ…