Μια δεκαετία έχει συμπληρώσει η -κατά τεκμήριο αυστηρότερη του κόσμου- ευρωπαϊκή νομοθεσία για τον δραστικό περιορισμό της χρήσης του πλαστικού στις συσκευασίες του εμπορίου, με έμφαση στον εξοβελισμό της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, της «βασίλισσας» του σούπερ μάρκετ, στη χρήση της οποίας έχει επιβληθεί τέλος που ξεκίνησε από τα 4 λεπτά και έχει φτάσει στα 9 λεπτά (με τον ΦΠΑ) από το 2021. Η Οδηγία 2015/720/Ε.Ε. υιοθέτησε την απαγόρευση της δωρεάν διάθεσης της λεπτής πλαστικής σακούλας από το 2018, και κάθε σακούλας από το 2021, και απαγόρευε πλήρως την κυκλοφορία των «οξοδιασπώμενων» που ευθύνονται για τη διασπορά των μικροπλαστικών στις θάλασσες, στους υδατικούς πόρους, στο υπέδαφος και τελικά στην τροφική αλυσίδα. Από το τέλος εξαιρούνται οι βιοδιασπώμενες σακούλες.
Στην ίδια κατεύθυνση εκινείτο η πολύ προγενέστερη Οδηγία 94/62/Ε.Ε. για την ανακύκλωση των συσκευασιών και δη των πλαστικών. Βάσει αυτών των Οδηγιών μάλιστα από το 2021 η Ε.Ε. θέσπισε έναν νέο ίδιο πόρο για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της, μια αντίστροφη χρηματική «ποινή» στα κράτη-μέλη με βάση το ποσοστό πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώνονται. Το έσοδο της Ε.Ε. από αυτόν τον πόρο το 2023 ήταν 7,1 δισ. ευρώ, περίπου το 4% του ετήσιου προϋπολογισμού της. Το ποσοστό των πλαστικών συσκευασιών που καταλήγει στα σκουπίδια παραμένει κοντά στο 60% σε όλη την Ε.Ε. (62% για την Ελλάδα).
Συσκευασίες
Επομένως, η αποτελεσματικότητα του μέτρου δεν είναι θεαματική. Την πρώτη πενταετία εφαρμογής (2018-2022) η κατανάλωση πλαστικής σακούλας στην Ε.Ε. έπεσε από τις 95 στις 64 κατά κεφαλήν (-29%), ενώ στην Ελλάδα μειώθηκε από τις 111 στις 87 (-24%). Αλλά ακόμη κι αυτή η μείωση είναι στην πραγματικότητα παραπλανητική. Οπως καταγράφει έρευνα που πραγματοποίησε στις 5 μεγαλύτερες αγορές της Ε.Ε. και στο Ηνωμένο Βασίλειο (όπου επίσης επιβλήθηκε το αντίστοιχο τέλος) η εταιρεία DS Smith, ό,τι κερδίζεται από μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας στο λιανεμπόριο ένδυσης, υπόδυσης και μόδας που γίνεται στα φυσικά καταστήματα, χάνεται στο πολλαπλάσιο από τις ραγδαία αυξανόμενες διαδικτυακές πωλήσεις των ίδιων ειδών. Υπολογίστηκε μάλιστα από τους αναλυτές της Censuswid (εταιρεία ερευνών που δούλεψε σε δείγμα 2.000 αντιπροσωπευτικών καταναλωτών σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία και Πολωνία το διάστημα 19/2-24/2/2025) ότι μέχρι το 2030 οι εταιρείες που πουλούν είδη μόδας online και τα παραδίδουν στους πελάτες τους σχεδόν αποκλειστικά σε πλαστικές συσκευασίες θα χρησιμοποιήσουν 22 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες στις παραδόσεις τους στους Ευρωπαίους καταναλωτές, που αντιστοιχούν σε πάνω από 400.000 πλαστικές σακούλες την ώρα!
Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το 74% των Ευρωπαίων αγοραστών επιθυμούν τη σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας, όταν υπάρχει εναλλακτική λύση συσκευασίας, 68% λένε πως προτιμούν συσκευασίες από χαρτί ή χαρτόνι, οι μισοί λένε πώς αισθάνονται τύψεις για τα πλαστικά που χρησιμοποιούνται στις παραγγελίες τους, ενώ το 41% θεωρεί πως την ευθύνη μείωσης της χρήσης πλαστικών συσκευασιών φέρουν οι εταιρείες συσκευασίας, με το 36% να ρίχνει το φταίξιμο στους πωλητές λιανικής και το 23% στις κυβερνήσεις.
Η εκτιμώμενη εκτίναξη της χρήσης πλαστικής σακούλας στο ηλεκτρονικό εμπόριο μέχρι το 2030 αντιστοιχεί σε αύξηση σχεδόν 50% από το σημερινό επίπεδο. Πρακτικά, επισημαίνει η έρευνα, η θεσπισμένη από την Ε.Ε. νομοθεσία μοιάζει να «ξέχασε» το διαδικτυακό λιανεμπόριο, που αφενός διαθέτει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του φυσικού λιανεμπορίου, αφετέρου αποτυγχάνει ως προς τον διακηρυσσόμενο περιβαλλοντικό στόχο της.
Δισεκατομμύρια σακούλες
Ειδικά στις 6 κορυφαίες αγορές της Ευρώπης στις οποίες έγινε η έρευνα, οι διαδικτυακοί λιανοπωλητές προϊόντων μόδας χρησιμοποίησαν πέρσι 2,9 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες για παραδόσεις σε Ευρωπαίους αγοραστές, που αντιστοιχούν σε 7,8 εκατομμύρια σακούλες τη μέρα! Πρώτη σε κατανάλωση πλαστικής σακούλας έρχεται το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενη από τη Γερμανία. Από τις πλαστικές συσκευασίες παραδόσεις ηλεκτρονικού εμπορίου στις έξι κορυφαίες αγορές επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται μόλις το 7% και το υπόλοιπο 93% καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται, ακυρώνοντας στην πράξη τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε.
Βεβαίως, για να είμαστε δίκαιοι και ακριβείς, οφείλουμε να αναφέρουμε μια κρίσιμη λεπτομέρεια: την έρευνα για την κατάχρηση του πλαστικού και τον «αθέμιτο ανταγωνισμό» από τις ιντερνετικές εταιρείες την έχει παραγγείλει μια εταιρεία, η DS Smith, που ανήκει στον αμερικανικό όμιλο παραγωγής χαρτοπολτού και χαρτιού International Paper, με έδρα το Μέμφις του Τενεσί και με 39.000 υπαλλήλους, και είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές χάρτινων συσκευασιών, κυρίως από ανακύκλωση. Προφανώς, η παραγγελία της σχετικής έρευνας, που πάντως βασίζεται σε δεδομένα αντλούμενα από τη Eurostat, έχει και μια ισχυρή δόση επιχειρηματικής και κερδοσκοπικής ιδιοτέλειας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας