Λεηλασία του ορυκτού πλούτου του Κονγκό

Mηνυτήριες αναφορές εναντίον της Apple κατέθεσε προχθές στη Γαλλία και το Βέλγιο η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό κατηγορώντας τον κολοσσό υψηλής τεχνολογίας ότι χρησιμοποιεί ορυκτά που προέρχονται από τις εμπόλεμες ζώνες της επικράτειάς του στην αλυσίδα εφοδιασμού του.

Σύμφωνα με τις κατηγορίες της διεθνούς ομάδας δικηγόρων που εκπροσωπεί το Κονγκό, η Apple χρησιμοποιεί ορυκτά που λεηλατούνται από την αφρικανική χώρα και εν συνεχεία ξεπλένονται μέσω των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού. Κάτι που, όπως τονίζουν, καθιστά συνένοχη την εταιρεία στα μυριάδες εγκλήματα που συνοδεύουν την εξόρυξη και το λαθρεμπόριο των ορυκτών.

Η κίνηση φέρνει στο φως μία από τις πιο μαύρες ιστορίες του σύγχρονου οικονομικού συστήματος. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, μία από τις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη, θα έπρεπε στην πραγματικότητα να είναι μία από τις πλουσιότερες καθώς κάθεται πάνω σε ανεκμετάλλευτα αποθέματα πολύτιμων μετάλλων και ορυκτών (συμπεριλαμβανομένων του κολτανίου, του κοβαλτίου, του ψευδάργυρου, του κασσίτερου, του χρυσού, του χαλκού και των διαμαντιών) συνολικής αξίας 24 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η κλοπή του ορυκτού πλούτου στερεί ωστόσο από την οικονομία της αφρικανικής χώρας κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο δολάρια.

Ενα μεγάλο μέρος του ορυκτού πλούτου, και συγκεκριμένα το βολφράμιο, ο κασσίτερος και το ταντάλιο (τα επονομαζόμενα και ορυκτά 3Τ που εξάγονται από το κολτάνιο), χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη σήμερα σχεδόν για τα πάντα, από τα κινητά τηλέφωνα και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές έως τις τουρμπίνες, και βρίσκεται στο υπέδαφος των ανατολικών επαρχιών του Βόρειου και του Νότιου Κίβου.

Περιοχές οι οποίες βυθίζονται στον πόλεμο και την ανεξέλεγκτη βία εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες, μετά τον εμφύλιο στη γειτονική Ρουάντα και τη γενοκτονία των Τούτσι. Σήμερα πάνω από 100 παραστρατιωτικές ομάδες, στρατεύματα της Ρουάντα και του Κονγκό επιχειρούν σε αυτές τις περιοχές, ανταγωνιζόμενες μεταξύ τους για τον έλεγχο των κοιτασμάτων και των ορυχείων.

Στην επιχείρηση αυτή δεν διστάζουν να προβαίνουν σε σφαγές αμάχων, μαζικούς βιασμούς, λεηλασίες και άλλα εγκλήματα. «Σφαγιάζουν ανθρώπους για να τους τρομάξουν, βιάζουν γιατί ο βιασμός είναι ένας τρόπος ταπείνωσης για να τους κάνει να χάσουν κάθε αξιοπρέπεια, ώστε να είναι υποχρεωμένοι να φύγουν, να φύγουν μακριά και να τους αφήσουν ελεύθερη την περιοχή», λέει ένας γιατρός που ζει στη συνοριακή πόλη Μπουκάβου στο Νότιο Κίβου, τονίζοντας ότι «πρωταρχικός στόχος αυτού του πολέμου είναι η πρόσβαση στα ορυχεία».

Οι ένοπλες ομάδες συντηρούνται και αγοράζουν όπλα με τα έσοδα από τις εξαγωγές των ορυκτών που συχνά διακινούνται λαθραία μέσω της Ρουάντα, σύμφωνα με ειδικούς του ΟΗΕ. Νωρίτερα φέτος η Ευρωπαϊκή Ενωση υπέγραψε συμφωνία με τη Ρουάντα, η οποία θα εξασφαλίσει την προμήθεια πολύτιμων ορυκτών που απαιτούνται για την κατασκευή καθαρής τεχνολογίας, όπως ηλιακούς συλλέκτες και ηλεκτρικά οχήματα. Η Ρουάντα ωστόσο δεν εξορύσσει τόσα πολλά ορυκτά όσα εξάγει. Τεράστιες ποσότητες ορυκτών προέρχονται από το ανατολικό Κονγκό από ορυχεία που ελέγχουν οι παραστρατιωτικές ομάδες. Και θα μπουν στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού με την ευλογία και την περίσσια υποκρισία των Βρυξελλών.

Πιστοποίηση...

Κομβικό ρόλο στην προώθηση του κλεμμένου ορυκτού πλούτου του Κονγκό διαδραματίζει το ITSCI (International Tin Supply Chain Initiative), το σύστημα παρακολούθησης και πιστοποίησης των ορυκτών που χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία μετάλλων και έχει σχεδιαστεί -κατά σύσταση του ΟΟΣΑ- για να παρέχει στους προμηθευτές και τους εξωτερικούς ελεγκτές την πιστοποίηση η οποία εγγυάται ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού περιλαμβάνουν μόνο ορυκτά από ορυχεία που έχουν επικυρωθεί από την κυβέρνηση.

Τον Απρίλιο του 2022, ωστόσο, η βρετανική ΜΚΟ Global Witness αποκάλυψε με εμπεριστατωμένη έρευνα ότι η ITSCI λειτουργεί επί της ουσίας σαν πλυντήριο των λαθραίων ορυκτών που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες συμβάλλοντας στην παιδική εργασία, τη διακίνηση και το λαθρεμπόριο. Η ITSCI απαξιώθηκε το 2022 από την οργάνωση-ομπρέλα Responsible Minerals Initiative (RMI) η οποία την αφαίρεσε από τη λίστα με τα εγκεκριμένα συστήματα ιχνηλασιμότητας.

Παρ’ όλα αυτά η Apple, που είναι μέλος της RMI, χρησιμοποίησε την ITSCI στις αναφορές της προς την αμερικανική επιτροπή κεφαλαιαγοράς ως φύλλο συκής για να παρουσιάσει ψευδώς την αλυσίδα εφοδιασμού της ως καθαρή. Η Apple ισχυρίζεται ότι δεν προμηθεύεται άμεσα πρωτογενή ορυκτά και ότι ελέγχει τους προμηθευτές, δημοσιεύει ευρήματα και χρηματοδοτεί φορείς που επιδιώκουν να βελτιώσουν την ιχνηλασιμότητα των ορυκτών.

Από την πλευρά τους, στις παράλληλες μηνύσεις που υπέβαλαν την περασμένη Δευτέρα τόσο στην Εισαγγελία του Παρισιού όσο και στο ανακριτικό γραφείο του Βελγίου, οι δικηγόροι του Κονγκό κατηγόρησαν τις εκεί θυγατρικές του κολοσσού, Apple France, Apple Retail France και Apple Retail Belgium, για σωρεία αδικημάτων. Μεταξύ άλλων και για απόκρυψη εγκλημάτων πολέμου, ξέπλυμα της προέλευσης των ορυκτών, διαχείριση κλεμμένων αγαθών, διενέργεια παραπλανητικών εμπορικών πρακτικών προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού των καταναλωτών είναι καθαρές.

«Είναι σαφές ότι ο όμιλος Apple, η Apple France και η Apple Retail France γνωρίζουν πολύ καλά ότι η αλυσίδα εφοδιασμού ορυκτών τους βασίζεται σε συστημικές αδικοπραγίες», ανέφερε χαρακτηριστικά η γαλλική μήνυση. Οι καταγγελίες, που προετοιμάστηκαν από τους δικηγόρους για λογαριασμό του υπουργού Δικαιοσύνης του Κονγκό, εστιάζουν τους ισχυρισμούς τους όχι μόνο εναντίον των θυγατρικών αλλά και για το σύνολο του ομίλου Apple. Γαλλία και Βέλγιο επιλέχθηκαν λόγω της έντονης έμφασής τους στην εταιρική υπευθυνότητα. Οι δικαστικές αρχές των δύο χωρών θα αποφασίσουν εάν θα διερευνήσουν περαιτέρω τις καταγγελίες και θα ασκήσουν ποινικές διώξεις.