«Δεν υπάρχει ανταγωνιστικότητα χωρίς ανταγωνισμό»

Μετρά τις τελευταίες μέρες της στο κτίριο της Κομισιόν, αλλά μόλις την περασμένη εβδομάδα επέβαλε πρόστιμο περίπου 800.000 ευρώ στη ΜΕΤΑ, τη μητρική εταιρεία του Facebook. Η Μαργκρέτ Βεστάγκερ, αρχικά ως επίτροπος Ανταγωνισμού και μετά ως αντιπρόεδρος της Κομισιόν, δεν έχασε ποτέ την ευκαιρία να θέσει στο στόχαστρό της τις μεγάλες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Ακόμα κι αν πολλές φορές βρήκε «απέναντί» της, πέρα από τα καλοπληρωμένα λόμπι, και τα δικαστήρια.

Η αλήθεια όμως είναι ότι στα χρόνια της Βεστάγκερ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ -μεταξύ άλλων- στην Apple, την Amazon, τη Facebook και την Google. Για τη Βεστάγκερ είχε γίνει ένα προσωπικό στοίχημα. Για την αμερικανική Silicon Valley, η Δανή αντιπρόεδρος ήταν πραγματικός εφιάλτης.

Τώρα φεύγει, παραδίδοντας το χαρτοφυλάκιο σε μια νέα Κομισιόν που θέλει να κάνει την ευρωπαϊκή οικονομία ξανά ανταγωνιστική: λιγότερη νομοθεσία, περισσότερες συγχωνεύσεις και… ένας Τραμπ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού -ενδεχομένως και με νέους δασμούς για τα ευρωπαϊκά προϊόντα.

«Η πρόεδρος (σ.σ.: Φον ντερ Λάιεν) μιλάει για μια νέα προσέγγιση στην ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, αλλά το δεύτερο μέρος της πρότασης που ελάχιστοι αναφέρουν είναι “χωρίς περαιτέρω συγκέντρωση στην Ευρώπη”. Ελέγξαμε 25 χρόνια δυναμικής της αγοράς στην Ε.Ε. και έδειξε αυξημένη συγκέντρωση, νομίζω σε κάθε τομέα, που σημαίνει αυξημένα κέρδη και περιθώρια κέρδους. Αυτό είναι που συμβάλλει στην αύξηση της μισθολογικής ανισότητας, ένα από τα πράγματα που νομίζω ότι είναι πραγματικά ανησυχητικά στην Ευρώπη. Νομίζω λοιπόν ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει εξισορρόπηση. Γιατί το θέμα δεν είναι να συγχωνευτούμε για να γίνουμε μεγάλοι. Η πραγματική συζήτηση εδώ είναι αν θα πρέπει να αμφισβητηθεί ή όχι η ευρωπαϊκή αγορά», είπε η Μαργκρέτ Βεστάγκερ ανοίγοντας μια μεγάλη συζήτηση για τη θητεία της που τελειώνει.

Συνέντευξη

Η «Εφ.Συν.» συμμετείχε σε συνέντευξη που παραχώρησε η αντιπρόεδρος σε μικρό αριθμό δημοσιογράφων. Η 56χρονη πολιτικός δεν θυμίζει πια τη νεότερη αρχηγό κόμματος στην ιστορία της Δανίας που ενέπνευσε την τηλεοπτική σειρά Borgen, αλλά σίγουρα οι Βρυξέλλες δεν κατάφεραν να τη μετατρέψουν σε μια στεγνή γραφειοκράτη με γκρίζα κοστούμια και αυστηρό τόνο. Τη ρωτήσαμε για την ανησυχία του κινεζικού ανταγωνισμού.

«Κοιτάξαμε ξανά την αγορά. Δεν βρήκαμε κανέναν Κινέζο. Οι Κινέζοι είναι στην Κίνα και κρατούν αυτή την αγορά για τον εαυτό τους. Αν κοιτάξετε την παγκόσμια αγορά εκτός Κίνας, υπάρχουν ευρωπαϊκές εταιρείες που τα πάνε πολύ καλά, είναι άκρως ανταγωνιστικές. Απλά δεν είναι μεγάλες. Μπορεί να είναι κορυφή π.χ. στις αντλίες ή σε κάτι άλλο, αλλά δεν έχουν 130.000 υπαλλήλους. Μπορεί να έχουν μόνο 10.000. Και νομίζω ότι αυτή είναι η πραγματική συζήτηση», τονίζει.

«Μπορείς να έχεις ανταγωνισμό χωρίς ανταγωνιστικότητα, αλλά όχι ανταγωνιστικότητα χωρίς ανταγωνισμό. Και η ανταγωνιστικότητα είναι πολύ πιο δύσκολη επειδή στην Ευρώπη υπάρχουν διαφορετικά φορολογικά συστήματα. Οι ΗΠΑ είναι μια ενιαία αγορά χωρίς φραγμούς, είναι μια κεφαλαιαγορά που παρέχει κεφάλαια. Εμείς, το αντίθετο.

»Η Ευρώπη μπορεί. Το έχω δει να συμβαίνει από πρώτο χέρι στη στρατηγική για τα εμβόλια, στη διαχείριση της πανδημίας, σε ένα κύμα στην ενεργειακή κρίση και στην αντίδραση στην Ουκρανία. Ξέρω λοιπόν ότι μπορεί να συμβεί, επειδή το έχω δει όταν τα πράγματα είναι επείγοντα. Οταν τα κράτη-μέλη συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούμε να παρέχουμε στους πολίτες μας εάν δεν έχουμε μια ευρωπαϊκή λύση. Αν έχετε την ίδια συνειδητοποίηση για κάτι τόσο περίπλοκο όσο η ανταγωνιστικότητα, τότε ίσως έχουμε μια δίκαιη πιθανότητα να τα καταφέρουμε, επειδή έχουμε ήδη εξασκήσει αυτόν τον μυ. Αυτά που αναφέρονται στις εκθέσεις δεν είναι καινούργια. Νομίζω ότι ως Ευρωπαίοι χρειαζόμαστε να έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο με το πρόβλημα για να το λύσουμε».

Στη θητεία της, η Βεστάγκερ δεν επέβαλε μόνο πρόστιμα, νομοθέτησε κιόλας. Και μάλιστα με πρωτοφανείς κανόνες στα ψηφιακά. Η ίδια λέει ότι χρειάζονται όλοι για να λειτουργήσει το σύστημα.

«Ξέρετε, όλοι πρέπει να ενωθούν. Διαφορετικά η συμμόρφωση δεν είναι δυνατή, διότι η τεχνολογία είναι πλέον παντού. Και όσοι λαμβάνουν αποφάσεις για τεράστιο μέρος της τεχνολογίας, το κάνουν ως επιχειρηματίες, όχι με δημοκρατική νομιμοποίηση, είναι προφανώς εντελώς αδιαφανές το τι κάνουν ή δεν κάνουν. Και γι’ αυτό χρειάζεται μια πολύ πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία πρέπει να υπηρετεί τους ανθρώπους. Αυτό ακούγεται τρομερά τετριμμένο και τρομερά ασήμαντο. Ωστόσο, το τρομακτικό είναι ότι είναι πραγματικά μια στρατηγική επιλογή να πούμε ότι η τεχνολογία ελέγχει τις ζωές των ανθρώπων», δηλώνει.

Ακρίβεια

Τη ρωτήσαμε για την ακρίβεια που ζει η Ελλάδα και για την επιστολή που έχει στείλει ο Ελληνας πρωθυπουργός στην Επιτροπή ζητώντας μια ευρωπαϊκή απάντηση.

«Δυστυχώς είναι ένα υπάρχον, επαναλαμβανόμενο ζήτημα. Η τελευταία φορά που το συζητήσαμε σε βάθος επί Κομισιόν Γιούνκερ, είχαμε κάποιες από αυτές τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες με γελοίες δικαιολογίες προσπαθούσαν να εξηγήσουν τα αδικαιολόγητα», θυμάται. Τη ρωτάμε αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ε.Ε. μπορούν να κάνουν κάτι.

«Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι για συγκεκριμένες καταγγελίες και υποθέσεις. Και το κάνουμε κατά καιρούς, αν διακυβεύεται κάτι μεγαλύτερο, στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς», συμπληρώνει.

Αν και γενικά τολμηρή στις απόψεις της, δεν θέλησε να σχολιάσει τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ. «Δεν μπορώ να σχολιάσω τις μελλοντικές αποφάσεις των Τραμπ-Μασκ και δεν θα κάνω εικασίες, διότι δεν είναι αυτός ο ρόλος μου. Εχουν κερδίσει τις εκλογές και έχουν το δικαίωμα να οργανωθούν όπως θέλουν και θα συνεργαστούμε μαζί τους», λέει, ενώ «δεν έχει σκεφτεί» το οξύμωρο που της επισημαίνουμε ότι η Κομισιόν έχει επιλέξει το Χ του Μασκ ως βασικό εργαλείο επικοινωνίας.

Η Βεστάγκερ θα αφήσει ένα κενό πολιτικής με την αποχώρησή της, σε μια στιγμή που όλα πλέον αμφισβητούνται.