Στα πατήματα της... Μελόνι η Λεπέν

Ο κίνδυνος οικονομικής αστάθειας στη Γαλλία, εξαιτίας των πρόωρων εκλογών και των εκλογικών αποτελεσμάτων που δεν ευνοούν μια πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας, είναι το νέο trend στη διεθνή οικονομική αρθρογραφία. Σε ένα σενάριο που εξάπτει τη φαντασία, τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχτούν πολύ άσχημα, με «δραματικές» συνέπειες όχι μόνο για τη Γαλλία αλλά και για την Ε.Ε. και την ευρωζώνη συνολικά.

Παίρνοντας υπόψη ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι (οικονομικοί και γεωπολιτικοί) αλλά και πολύ «εύφλεκτο υλικό» (αποτιμήσεις διάφορων περιουσιακών στοιχείων σε επίπεδα… υπερ-φούσκας) που κάνουν όλο και περισσότερους αναλυτές να θεωρούν πολύ πιθανό το ξέσπασμα μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης, το σενάριο μιας οικονομικής αστάθειας στη Γαλλία βασίζεται στην εξής «αφήγηση»: Η Μαρίν Λεπέν αναδεικνύεται πρωθυπουργός και ακολουθεί μια πολιτική δημοσιονομικής επέκτασης (εξαγγέλλοντας πρόγραμμα μη χρηματοδοτούμενων δαπανών), οι ελπίδες για μείωση των ελλειμμάτων και αποκλιμάκωση του υψηλού δημόσιου χρέους εξανεμίζονται, αυτό «ερεθίζει» τις αγορές, που «επιτίθενται» στα γαλλικά κρατικά ομόλογα, με αποτέλεσμα να εκτυλιχθεί η γνωστή και από τα καθ’ ημάς διαδικασία δημοσιονομικής αστάθειας και κρίσης: άνοδος των spreads των κρατικών ομολόγων, πιέσεις στις τράπεζες και στα εταιρικά ομόλογα, δυσκολίες στην αναχρηματοδότηση του υψηλού δημόσιου χρέους, ενεργοποίηση των οίκων αξιολόγησης που υποβαθμίζουν το γαλλικό αξιόχρεο, εμπλοκή –εν τέλει– της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΔΝΤ.

Αν όλα αυτά είναι πιθανά, πρόκειται ήδη για μια σημαντική υπόθεση εργασίας – είναι όμως;

Τα δεδομένα

Ας εξετάσουμε πρώτα τα οικονομικά δεδομένα.

● Το γαλλικό δημόσιο χρέος (βλέπε πίνακα), ύστερα από τη σημαντική εκτίναξή του το 2020 λόγω πανδημίας, συνέχισε με πτωτική τροχιά μέχρι και το 2023, αλλά το 2024 και το 2025 αναμένεται να αυξηθεί.
● Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν, το γαλλικό δημοσιονομικό έλλειμμα έκλεισε στο 5,7% το 2023, οπότε η Κομισιόν ανακοίνωσε πρόσφατα την πρόθεσή της να εντάξει τη Γαλλία, μαζί με άλλες 4 χώρες, σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
● Για το 2024 και το 2025, οι προ εκλογών προβλέψεις της Κομισιόν μιλούσαν για δημοσιονομικό έλλειμμα 5,3% και 5% αντίστοιχα – μια συμβολικού και όχι ουσιαστικού χαρακτήρα μείωση.
● Το ΑΕΠ (ο παρονομαστής στο κλάσμα του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ) αναμένεται να αυξηθεί το 2024 κατά 0,7% και το 2025 κατά 1,3%.

Τα δημοσιονομικά δεδομένα δεν είναι εύρωστα, δεν εμπνέουν όμως και συνταρακτικές ανησυχίες.

Η πολιτική διάσταση

Με αυτά τα οικονομικά δεδομένα, αν η Λεπέν ως πρωθυπουργός παρουσιάσει στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση ένα δημοσιονομικό πρόγραμμα με μεγάλου ύψους μη χρηματοδοτούμενες δαπάνες, όπως η πρώην Βρετανή πρωθυπουργός Λιζ Τρας, τότε είναι βέβαιο ότι οι αγορές θα αντιδράσουν με ανάλογη βιαιότητα. Σε αυτή την περίπτωση, θα ανακύψει πολιτικό ρίσκο για την Ε.Ε. και την ευρωζώνη συνολικότερα, οπότε θα πρέπει να παρέμβει και η ΕΚΤ. Η Γαλλία όμως είναι πολύ μεγάλη για να πέσει αλλά και πολύ μεγάλη για να δια-σωθεί. Επιπλέον, η Γερμανία, έχοντας τα δικά της προβλήματα δημοσιονομικής πειθαρχίας, θα μπει σε μεγάλο δίλημμα αν θέλει να σώσει το ευρώ για χάρη των υπερβάσεων της Λεπέν.

Αν πάρουμε τοις μετρητοίς τις προγραμματικές εξαγγελίες της Λεπέν και τις δημοσιονομικές τους συνέπειες, τότε «οφείλει» να καταθέσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που θα «ερεθίσει» με τον προαναφερθέντα τρόπο τις αγορές. Είναι όμως ελάχιστα πιθανό να το κάνει. Για τους ίδιους λόγους, πολιτικούς, που δεν το έκανε η Μελόνι, αλλά και για έναν ακόμη: η ευρωπαϊκή Ακρα Δεξιά έχει αποδείξει πλέον επαρκώς την «προσαρμοστικότητά» της στα δημοσιονομικά ζητήματα. Η Μαρίν Λεπέν έχει το επιπλέον κίνητρο ότι δεν θέλει να αφήσει τον «θρόνο» της δημοσιονομικής αξιοπιστίας, που της εξασφάλισε ήδη τη θέση του σημείου ισορροπίας των ευρωπαϊκών διεργασιών, στη Μελόνι.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Λεπέν θα κάνει «κωλοτούμπα» σε όλα. Οπως και η υπόλοιπη ευρωπαϊκή Ακροδεξιά, θα ρίξει το βάρος στην υλοποίηση του μέρους του προγράμματός της που αφορά τις ακροδεξιές «αξίες» (αντιμεταναστευτικές, ιδιαίτερα αντιισλαμικές, και αντιαριστερές), την υποστήριξη των αγροτών (με επιδοτήσεις και με μεγαλύτερης έκτασης ξεδόντιασμα του ευρωπαϊκού σχεδίου «πράσινης μετάβασης» στην ΚΑΠ) και την ακόμη πιο αποφασιστική υπονόμευση των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Αλλωστε, γι’ αυτά τα στοιχεία του προγράμματός της αναδεικνύεται σε εκλεκτή σημαντικού τμήματος του μεγάλου κεφαλαίου στη Γαλλία.

Γι’ αυτό, παρά τη φιλολογία για τα «δύο άκρα», ο πραγματικός στόχος της προληπτικής οικονομικής τρομοκρατίας των αγορών δεν είναι η Λεπέν αλλά το Νέο Λαϊκό Μέτωπο και οι αντιστάσεις των εργαζομένων.