Σε άρθρο του στους New York Times τον Ιούνιο του περασμένου έτους, ο πρώην πρόεδρος της FED (ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ) επιχειρηματολογούσε για ποιο λόγο «ο πληθωρισμός δεν πρόκειται να ξαναφέρει τη δεκαετία του ’70».
Ανάμεσα στα άλλα, θύμιζε ότι στην πρώτη φάση των πληθωριστικών πιέσεων ο τότε κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ, Γουίλιαμ ΜακΤσέσνεϊ, πιέστηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζόνσον να κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά και αντ’ αυτού αποφάσισε (ο Τζόνσον) να αυξήσει τους φόρους. Αυτό όμως επέτρεψε στον πληθωρισμό να εγκατασταθεί και στη συνέχεια να θεριέψει.
Τότε, ο διάδοχός του Πολ Βόλκερ ανέλαβε να εφαρμόσει σκληρά νομισματικά μέτρα: τα επιτόκια του δολαρίου αυξήθηκαν στο ύψος του πληθωρισμού (ώς το 14%!) και ο πληθωρισμός πατάχθηκε αλλά αφού προκλήθηκε βαθιά ύφεση. Στον δεύτερο αυτόν κύριο οφείλουμε μια φράση που στη σημερινή νεολαιίστικη ιδιόλεκτο θα λέγαμε «έγινε βάιραλ» (viral). Σε ερώτηση «πώς μειώνεται ο πληθωρισμός», απάντησε με αφοπλιστική ωμότητα: «Με χρεοκοπίες»!
Για να ξαναγυρίσουμε στον Μπεν Μπερνάκε, στο άρθρο του υποστήριζε μεταξύ άλλων ότι, σε αντίθεση με τότε, τώρα οι νομισματικές αρχές έχουν την υποστήριξη των πολιτικών αρχών στην πολιτική αύξησης των επιτοκίων – άρα δεν θα υπάρξει ανοχή στην πρώτη φάση που θα επέτρεπε στον πληθωρισμό να εδραιωθεί και στη συνέχεια να θεριέψει.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) φαίνεται να εμπνέονται από το συμπέρασμα ότι είναι απαραίτητη μια «εμπροσθοβαρής» δράση με επιστράτευση νομισματικών μέσων (αύξηση επιτοκίων) ώστε ο πληθωρισμός να μην καταφέρει να εδραιωθεί. Κατά την άποψή τους, ο πληθωρισμός πρέπει όχι απλώς να αρχίσει να μειώνεται, αλλά να «γονατίσει» πριν αρχίσουν να αίρονται οι νομισματικοί περιορισμοί.
Ετσι, σε πλήρη συντονισμό μεταξύ τους, ΕΚΤ και ΔΝΤ προαναγγέλλουν νέες αυξήσεις επιτοκίων (για την αμερικανική FED τα δεδομένα είναι κάπως διαφορετικά). Ηδη προεξοφλούνται ακόμη δύο αυξήσεις επιτοκίων του ευρώ, στις συνεδριάσεις της ΕΚΤ τον Ιούνιο και τον Ιούλιο (δύο δόσεις του 0,25% εκάστη), χωρίς να αποκλείονται και άλλες, και παραμονή στα υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο του μέχρι πρόσφατα αναμενόμενου διαστήματος (τουλάχιστον για όλο το 2023 και για μεγάλο μέρος του 2024).
Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα δήλωσε στο CNBC: «Δεν βλέπουμε αρκετή επιβράδυνση στον δανεισμό. Υπάρχει κάποια, αλλά όχι τέτοια που θα επέτρεπε στη Fed να κάνει πίσω», προσθέτοντας πως «η πίεση που προέρχεται από τα αυξανόμενα εισοδήματα και την ανεργία είναι ακόμα πολύ, πολύ χαμηλή, [αυτό] υποδηλώνει ότι η Fed θα πρέπει να παραμείνει στην πορεία της και ίσως, κατά την άποψή μας, ίσως χρειαστεί να κάνει ένα βήμα ακόμα».
«Aβέβαιο περιβάλλον»
Ταυτόχρονα, όμως, ΔΝΤ και ΕΚΤ εκφράζουν εν χορώ τις ανησυχίες τους από τις επίφοβες επιπτώσεις της αύξησης των επιτοκίων. «Ανησυχώ για το εξαιρετικά αβέβαιο περιβάλλον», δηλώνει η Κ. Γκεοργκίεβα στην ίδια συνέντευξη. Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην ευρωζώνη είναι εύθραυστη, διαπιστώνει στην πρόσφατη έκθεσή της η ΕΚΤ. «Καθώς αυστηροποιούμε τη νομισματική πολιτική για να μειώσουμε τον υψηλό πληθωρισμό, αυτό μπορεί να αποκαλύψει ευπάθειες στο χρηματοπιστωτικό σύστημα», δηλώνει ο αντιπρόεδρός της Λουί ντε Γκίντος.
Οι ανησυχίες δεν είναι θεωρητικού χαρακτήρα, αλλά έχουν... ονοματεπώνυμο:
● Με τις διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων, το χαρτοφυλάκιο των παλαιών ομολογιακών εκδόσεων της περιόδου των χαμηλών επιτοκίων απαξιώνεται. Η απαξίωση έχει μόνο λογιστική αξία, εκτός αν οι κάτοχοι τέτοιων ομολόγων «στριμωχτούν» και αναγκαστούν να τα ρευστοποιήσουν για να χρηματοδοτήσουν τρέχουσες δαπάνες και ανοίγματα. Τότε, η πτώση των αποτιμήσεων γίνεται πραγματική και απειλείται (ανάλογα και με την έκταση που θα προσλάβει το φαινόμενο) «κραχ» στις αγορές, μικρού, μεσαίου ή και μεγάλου βεληνεκούς.
● Τα υψηλά επιτόκια ακριβαίνουν την αναχρηματοδότηση παλαιών δανείων ή τη χρηματοδότηση νέων στον τομέα των ακινήτων, απειλώντας με σκάσιμο τη φούσκα των ακινήτων (υπερπληθωρισμός στις τιμές κατοικιών και εμπορικών ακινήτων). Και στον τομέα αυτόν παρατηρείται ήδη «πάγωμα» των αυξήσεων των τιμών και, για πρώτη φορά από το 2012, μείωση πραγματικών (δηλαδή αποπληθωρισμένων) τιμών, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), την επονομαζόμενη και κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι πλησιάζουμε κι εδώ στο επικίνδυνο σημείο της μείωσης των αποτιμήσεων της αξίας των ακινήτων, που θα κάνει πολλά χαρτοφυλάκια ακινήτων «προβληματικά». Το ΔΝΤ με το παρατιθέμενο γράφημα αποκαλύπτει σε ποιες χώρες εντοπίζονται τα υψηλότερα ρίσκα (αποχρώσεις του κόκκινου μέχρι το βαθύ κόκκινο), ενώ εκτιμά ότι η μείωση των τιμών στα ακίνητα θα μπορούσε να πιέσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
● Οι καταθέσεις (που απαξιώνονται από τον συνδυασμό υψηλού πληθωρισμού και σχεδόν μηδενικών επιτοκίων καταθέσεων) και ο σκιώδης τραπεζικός τομέας στη διαπλοκή του με τον επίσημο είναι οι άλλοι δύο τομείς κινδύνου – για τους οποίους η «Εφ.Συν.» έχει αφιερώσει πολλά άρθρα της.
Ποια είναι εν τέλει η πραγματική πηγή των ανησυχιών;
Πρώτο, ότι υπάρχουν διαρθρωτικές αιτίες που κάνουν τον πληθωρισμό ανθεκτικό σε μεσοπρόθεσμη βάση, αιτίες που οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν ουσιαστικά, γεγονός που θα τις υποχρεώσει να κρατήσουν το χρήμα ακριβό σε μεσοπρόθεσμη βάση.
Δεύτερο, ότι ο ασύγκριτα πιο εκτεθειμένος σε κρίσεις μεγάλης κλίμακας που μετατρέπονται αυτόματα σε συστημικές, σε σχέση με τη δεκαετία του ’70, χρηματοπιστωτικός τομέας θα προσεγγίσει πρώτος το σημείο μιας νέας «Μεγάλης Κρίσης», πριν οι κεντρικές τράπεζες καταφέρουν να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό. Η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τη δεκαετία του ’70 είναι, τελικά, ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι πολύ πιο εγκλωβισμένες σε σχέση με τότε…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας