Ουρανοκατέβατη (και... οικολογική) φάπα στην ΕΚΤ

Σφαλιάρα απ’ τον... ουρανό εισέπραξε χθες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την υποκριτική στάση της απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Ακτιβιστές της Greenpeace προσγειώθηκαν με μοτο-ανεμόπτερα στην οροφή κτιρίου των κεντρικών γραφείων της τράπεζας στη Φρανκφούρτη και κρέμασαν ένα τεράστιο πανό που έγραφε «Σταματήστε τη χρηματοδότηση των δολοφόνων του κλίματος».

Στόχος της διαμαρτυρίας ήταν οι ευνοϊκές πολιτικές δανεισμού που εφαρμόζει η ΕΚΤ υπέρ των βιομηχανιών που παράγουν υψηλές εκπομπές ρύπων και μολύνουν το περιβάλλον. H τράπεζα του ευρώ κατηγορείται ότι με το σύστημα εγγυήσεων που ακολουθεί στη χορήγηση δανείων προς τις τράπεζες του ιδιωτικού τομέα πριμοδοτεί επί της ουσίας τα ομόλογα των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και των ενεργοβόρων επιχειρήσεων.

Ωρες πριν από την απροσδόκητη προσγείωση στην ταράτσα της ΕΚΤ, είχαν δημοσιοποιήσει μια αποκαλυπτική μελέτη με επίκεντρο το κανονιστικό πλαίσιο το οποίο καθορίζει τα περιουσιακά στοιχεία που η ΕΚΤ θεωρεί επιλέξιμα ως εχέγγυο για χορηγήσεις στις δανειοδοτικές πράξεις.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης -στους οποίους περιλαμβάνονται και δύο Ελληνες οικονομολόγοι (Μαρία Νικολαΐδη και Ιωάννης Δαφέρμος)- στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου το 59% των επιχειρηματικών ομολόγων (συνολικά 756 τίτλοι) που η ΕΚΤ έκανε δεκτά -στο πλαίσιο εξασφαλίσεων του ευρωσυστήματος- ως εχέγγυο για τον δανεισμό εμπορικών τραπεζών είχαν εκδοθεί από εταιρείες υδρογονανθράκων ή ενεργοβόρες εταιρείες υψηλής έντασης άνθρακα.

Η συνολική αξία των εν λόγω εταιρικών ομολόγων προσέγγιζε, σύμφωνα με τη μελέτη, τα 300 δισ. ευρώ. Εκδότες των ομολόγων ήταν 61 εταιρείες παραγωγής ορυκτών καυσίμων, μεταξύ των οποίων και οι κολοσσοί Shell, Total, ENI, OMV που με την καθημερινή δραστηριότητά τους δηλητηριάζουν το περιβάλλον και δολοφονούν το κλίμα. Την ίδια στιγμή, η αντίστοιχη συνεισφορά των εταιρειών αυτών στην απασχόληση και την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που δημιουργείται εντός της Ε.Ε. ήταν δυσανάλογη του ενεργειακού τους αποτυπώματος, χαμηλότερη του 25% και του 29% αντίστοιχα.

Αυτό το αμφιλεγόμενο πλαίσιο εγγυήσεων και εξασφαλίσεων της ΕΚΤ ενισχύει σιωπηρά και την άντληση κεφαλαίων από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων και έντασης ενέργειας υδρογονανθράκων στις αγορές ομολόγων. Οι εταιρείες των οποίων τα ομόλογα είναι επιλέξιμα ως εχέγγυο από την ΕΚΤ αξιολογούνται από την αγορά ως χαμηλότερου κινδύνου και απολαμβάνουν περισσότερες πιστώσεις και χαμηλότερο κόστος δανεισμού. Η μελέτη υπογραμμίζει ενδεικτικά ότι 4 κορυφαίες εταιρείες ορυκτών καυσίμων (κυρίως φυσικού αερίου) στήριζαν πάνω από το 50% της χρηματοδότησής τους σε ομόλογα, τα οποία πριμοδοτούνταν από το σύστημα εγγυήσεων της ΕΚΤ.

Η μεροληπτική επιλεξιμότητα τίτλων δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η ΕΚΤ στηρίζει εταιρείες των ρυπογόνων τομέων έντασης άνθρακα. Εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και πρακτικές που ακολούθησε στην περικοπή αποτίμησης των εταιρικών ομολόγων που κατατίθενται σε αυτήν ως εχέγγυο.

Η περικοπή αποτίμησης αποτελεί την ποσοστιαία διαφορά μεταξύ της τρέχουσας αξίας ενός ομολόγου ή ενός άλλου τίτλου στην αγορά που κατατίθεται ως εχέγγυο μείον ένα ορισμένο ποσό το οποίο αποτυπώνει τον κίνδυνο μη αποπληρωμής του δανείου. Η περικοπή καθορίζει το ποσό των μετρητών που λαμβάνουν οι δανειολήπτες έναντι του εχέγγυου τίτλου. Για παράδειγμα εάν ένα περιουσιακό στοιχείο έχει αγοραία αξία 1 εκατ. ευρώ την ημέρα που κατατίθεται ως εχέγγυο και η περικοπή αποτίμησής του οριστεί στο 10%, τότε ο δανειολήπτης λαμβάνει δάνειο 0,9 εκατ. ευρώ από την τράπεζα. Οσο πιο μεγάλο ρίσκο εμφανίζει ένας τίτλος τόσο μεγαλύτερη είναι και η περικοπή.

Η αποτίμηση

Η ανάλυση της Greenpeace διαπίστωσε ότι η μέση περικοπή αποτίμησης της ΕΚΤ για εταιρικά ομόλογα των λιγότερο ρυπογόνων κλάδων χαμηλής έντασης άνθρακα ήταν συγκριτικά μεγαλύτερη των αντίστοιχων εταιρικών ομολόγων των ρυπογόνων κλάδων υψηλής έντασης άνθρακα. Η ΕΚΤ, δηλαδή, δεν συνυπολόγισε στην αποτίμηση των εχέγγυών της το μεγάλο αποτύπωμα των δεύτερων στο κλίμα.

Με αυτήν τη χαμηλότερη περικοπή αποτίμησης των ομολόγων των ρυπογόνων κλάδων στέλνει επί της ουσίας μήνυμα στις κεφαλαιαγορές ότι αυτοί οι «βρόμικοι» τίτλοι εμφανίζουν χαμηλότερο ρίσκο, δημιουργώντας έτσι επιπλέον ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης για τις εταιρείες που έχουν την υψηλότερη ευθύνη για την κλιματική κρίση.

Η ΕΚΤ από την πλευρά της διεμήνυσε μέσω εκπροσώπου της ότι η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα αυτόν τον αιώνα και ότι η ίδια ενεργεί παράλληλα με τους υπευθύνους της πολιτικής για το κλίμα. Πρόσθεσε ότι προβαίνει σε επισκόπηση της στρατηγικής της και σε μια σε βάθος ανάλυση του τρόπου αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης σε όλους τους τομείς πολιτικής της. Το Δ.Σ. της ΕΚΤ συνεδριάζει σήμερα.