Μόλις 22 χρόνων ήταν η Λι Μίλερ τo 1929 όταν εισέβαλε στο ατελιέ του 40χρονου Αμερικανού φωτογράφου Μαν Ρέι, στο Παρίσι, και του δήλωσε χωρίς περιστροφές πως θέλει να γίνει μαθήτριά του. «Μα μόλις ετοιμάζομαι να φύγω για διακοπές», της είπε εκείνος για να πάρει την αποστομωτική απάντηση: «Τότε, έρχομαι κι εγώ»...
Ετσι έγινε μούσα και ερωμένη του, έζησαν μια έντονη σχέση κι έναν ακόμα πιο έντονο χωρισμό, καθώς η μονογαμία δεν ταίριαζε στον ανεξάρτητο χαρακτήρα της Μίλερ. Εκείνη άρχισε να γυρίζει τον κόσμο και να χτίζει τη φήμη της ως φωτογράφου, με αποκορύφωμα τη θρυλική πόζα της μέσα στην μπανιέρα του Χίτλερ, στο σπίτι του στο Μόναχο, λίγους μήνες μετά την αυτοκτονία του.
Ο δε πρώην εραστής της έπεσε σε κατάθλιψη κι άρχισε να αποτυπώνει τα μάτια και τα χείλη της σε λιθογραφίες και φωτογραφίες, ακόμα και πάνω σε έναν μετρονόμο, προτρέποντας τους θεατές, «αν σας ζαλίζει, σπάστε τον!».
Ιστορίες γυναικών
Ο σπουδαίος καλλιτέχνης (1890-1976) αγάπησε τις γυναίκες –ιδίως τις κατά πολύ νεότερές του–, τις λάτρεψε, τις αποθέωσε. Επιχείρησε με τον φακό του να παρουσιάσει όλες τις πτυχές τους, να λύσει το αίνιγμα της γυναικείας φύσης. Πόσο τα κατάφερε θα το κρίνουν οι επισκέπτες της έκθεσης «Μαν Ρέι - Τα πρόσωπα της γυναίκας», που εγκαινιάζεται στις 28 Ιουνίου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στην Ανδρο.
Σίγουρα, όμως, έχουν πολλές ιστορίες να μάθουν για γυναίκες της εποχής του γνωστές, άγνωστες ή αγνοημένες, που πρωταγωνιστούν στα 150 έργα της έκθεσης: φωτογραφίες, ζωγραφική, γλυπτά, σχέδια, χαρακτικά και δύο φιλμ, από ιδιωτικές συλλογές του εξωτερικού.
Το αφιέρωμα φιλοδοξεί να αναδείξει το πολυδιάστατο έργο του Αμερικανού καλλιτέχνη, το όνομα του οποίου είναι συνυφασμένο με την τέχνη της φωτογραφίας. Ο ίδιος, όμως, θεωρούσε τον εαυτό του ζωγράφο, ενώ με τον φακό βρήκε ένα μέσο να μπει, με τη βοήθεια του Ζαν Κοκτό, στα παρισινά καλλιτεχνικά σαλόνια, στη συνέχεια να συνεργαστεί με τα πιο γνωστά περιοδικά μόδας («Vanity Fair», «Vogue», «Harpers Bazaar») και ασφαλώς να αποκτήσει χρήματα.
Φωτίζει, επίσης, την πορεία του από το Μπρούκλιν όπου μεγάλωσε μέσα σε εβραϊκή οικογένεια, στα δύσκολα, φτωχικά χρόνια στο Νιου Τζέρσεϊ και από εκεί στη λάμψη του Παρισιού, στους κύκλους των ντανταϊστών και των σουρεαλιστών.
«Αποτυπώσατε την ψυχή μου»
Η έκθεση, που επιμελείται πρώτη φορά για το μουσείο της Ανδρου η Μαρία Κουτσομάλλη, χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες: «Μούσες», «Στούντιο Μαν Ρέι», «Γυναίκα του πόθου», «Σουρεαλιστική γυναίκα». Παντού πρωταγωνιστούν οι γυναίκες: αισθησιακές, ερωτικές, του επιτηδευμένου κάλλους, των φανταχτερών εξωφύλλων και της σουρεαλιστικής επινόησης.
Ο Μαν Ρέι με τον φακό του εστιάζει στον λαιμό, στα μάτια, στα χέρια, με λαγνεία, αλλά και με χιούμορ. Θεοποιεί την Κικί του Μονπαρνάς, την 20χρονη χορεύτρια των καμπαρέ, η οποία έγινε αντικείμενο του πόθου του. «Την παρουσιάζει με γυμνή την πλάτη στο έργο “Το βιολί του Ενγκρ”, που στα γαλλικά σημαίνει “Το χόμπι του”», όπως εξηγεί η Μ. Κουτσομάλλη. Θα δούμε αυτήν τη διάσημη φωτογραφία, δεν θα δούμε όμως τις πορνογραφικές λήψεις με το ζευγάρι εν ώρα σεξουαλικής πράξης, καθώς και τα λεσβιακά φιλμ που έχει γυρίσει ο Μαν Ρέι.
Η εικόνα μιας ακόμα ερωμένης του, της Αντριέν Φιντλάν από τη Γουαδελούπη, γίνεται εξώφυλλο στο «Harpers Bazaar» και «το πρώτο μαύρο μοντέλο» δημιουργεί μέγα σκάνδαλο. Η Γερτρούδη Στάιν ποζάρει δίπλα σε ένα νεανικό πορτρέτο της, που έχει φιλοτεχνήσει ο Πικάσο, και ζωντανεύει τον κυβισμό. Η εκκεντρική Λουίζα Κασάτι βγαίνει με «κουνημένα» μαύρα μάτια και αναφωνεί: «Εχετε αποτυπώσει την ψυχή μου». H Πέγκι Γκούγκενχαϊμ τυλίγεται με τουρμπάνια. Η ατίθαση Κοκό Σανέλ με τσιγάρο στο στόμα καλλιεργεί τον μύθο της.
Επιστρέφοντας στην Αμερική, η δεύτερη σύζυγός του, Τζούλιετ Μπράουνερ, υποστηρίζει μέχρι το τέλος τα βήματα και κρατάει τα ηνία του ιδρύματος Μαν Ρέι, ο οποίος πίστευε στη δύναμη του πολλαπλού έργου. Οπως έλεγε: «Η δημιουργία είναι θεϊκή, το να αναπαράγεις είναι άνθρωπινο».
Info:
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ανδρος (τηλ.: 22820-22444, www.goulandris.gr). Από 28 Ιουνίου έως 27 Σεπτεμβρίου.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας