Ενας «σουλτάνος» στην Τεχεράνη

Πριν από λίγες ημέρες ο Ταγίπ Ερντογάν κατακεραύνωνε το Ιράν πως προσπαθεί να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή και το καλούσε να «αποσυρθεί» από το Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη, ενώ η Αγκυρα έδινε πλήρη υποστήριξη στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς που πραγματοποιεί η Σαουδική Αραβία στην Υεμένη ενάντια στους σιίτες αντάρτες Χούθι. Χθες, ο πρόεδρος της Τουρκίας έφτασε στην Τεχεράνη και επιθεώρησε το τιμητικό άγημα στο διεθνές αεροδρόμιο «Χομεϊνί» πιασμένος χέρι χέρι με τον Ιρανό πρόεδρο, Χασάν Ρουχανί.

Στο Ιράν υπήρξαν αντιδράσεις για την επίσκεψη του «Οθωμανού σουλτάνου», όπως χαρακτήρισε τον Ερντογάν μεγάλη εφημερίδα της Τεχεράνης, με ομάδα 65 κοινοβουλευτικών να εκδίδουν ανακοίνωση με την οποία ζητούν από τον πρόεδρο της Τουρκίας να ζητήσει συγγνώμη για τις δηλώσεις του. Οι διαφορές που έχουν οι δύο πλευρές δεν κρύβονται ούτε και μπορούν να μπουν κάτω από το τραπέζι.

Ομως, ο Ερντογάν έκανε ό,τι μπορούσε, τουλάχιστον δημόσια, για να τις υποβαθμίσει. «Εδώ στην Τεχεράνη νιώθω σαν να ‘μαι στο δεύτερο σπίτι μου» τόνισε στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ενώ για τις πολεμικές συγκρούσεις στην Υεμένη, το Ιράκ και τη Συρία, όπου Αγκυρα και Τεχεράνη υποστηρίζουν αντίπαλα στρατόπεδα, ο πρόεδρος της Τουρκίας υποστήριξε ότι πρέπει να σταματήσει το αιματοκύλισμα, καθώς τα θύματα είναι όλοι μουσουλμάνοι. Ωραία λόγια, που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αντίθετα, αυτά που δεν ειπώθηκαν δημόσια είναι πιο ρεαλιστικά.

Τι συζητήθηκε

Ο Τούρκος πρόεδρος μετέφερε στον Ιρανό ομόλογό του τις απόψεις του Σαουδάραβα πρίγκιπα και υπουργού Εσωτερικών, Μοχάμαντ μπιν Νάγεφ αλ Σαούντ, με τον οποίο συναντήθηκε λίγες ώρες πριν, στην Αγκυρα, για το πρόβλημα της Υεμένης. Επίσης, συζήτησε με τον πρόεδρο Ρουχανί το κουρδικό ζήτημα, ένα θέμα στο οποίο οι δύο πλευρές μπορούν να βρουν κοινά σημεία. Ομως, το κυρίως πιάτο ήταν η οικονομία, καθώς η επικείμενη άρση των διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στην Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα ανοίγει τεράστιες δυνατότητες οικονομικής συνεργασίας των δύο χωρών.

Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών έφτασε το περασμένο έτος τα 14 δισεκατομμύρια δολάρια και οι δύο πλευρές στοχεύουν να ξεπεράσουν τα επόμενα χρόνια τα 30 δισεκατομμύρια. Η Αγκυρα ζητάει να μειωθεί η τιμή του φυσικού αερίου που εξάγει το Ιράν στην Τουρκία και το Ιράν έχει ανάγκη την Τουρκία για να εισάγει εμπορεύματα και προϊόντα σε μια αγορά η οποία έχει πληγεί σοβαρά από το εμπάργκο και διψάει για εισαγωγές.

Ο Ερντογάν δεν θέλει να περιμένει το τέλος Ιουνίου, όταν αναμένεται να υπογραφεί η τελική συμφωνία για τα πυρηνικά και να αρχίσει η σταδιακή άρση των διεθνών κυρώσεων. Δίνει το «παρών» από τώρα και ελπίζει ότι η στενότερη οικονομική και αμοιβαία επωφελής συνεργασία θα φέρει και πολιτικά αποτελέσματα.

Αν κατορθώσει και να μεσολαβήσει με επιτυχία στην κρίση της Υεμένης μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, θα πιστωθεί μια σημαντική επιτυχία. Αλλά ακόμη και αν οι Ιρανοί θα ήθελαν να του δώσουν μια θετική μεσολάβηση στην Υεμένη -φυσικά με ανταλλάγματα, πράγμα αβέβαιο-, θα πρέπει να ξεπεράσει και τον σκόπελο της Σαουδικής Αραβίας με την οποία έχει εξίσου σημαντικές διαφορές.

Η υποστήριξη της Αγκυρας προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους είναι μια κόκκινη γραμμή από την οποία οι Σαουδάραβες δεν θα υποχωρήσουν. Στην πράξη, ο Ερντογάν είναι εγκλωβισμένος στα αδιέξοδα που ο ίδιος δημιούργησε στη Μέση Ανατολή και είναι πολύ δύσκολο να βρει ισορροπίες σε μια περιοχή που θα αλλάξει ριζικά μετά την αποκατάσταση των σχέσεων της Τεχεράνης με τη Δύση.