«Οποιος κι αν νικήσει, ο αγώνας συνεχίζεται»

«Θα υπάρξει νικητής έστω και με μία ψήφο διαφορά και θα γίνει σεβαστός. Πάντα σεβαστήκαμε τη δημοκρατία, γιατί να μην το κάνουμε τώρα;», δήλωσε ο πρόεδρος Εβο Μοράλες μετά την ανακοίνωση των πρώτων επίσημων αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος για την τροποποίηση του Συντάγματος ώστε να μπορεί να είναι ξανά υποψήφιος για την προεδρία της Βολιβίας στις εκλογές του 2019, που δίνουν προβάδισμα στους οπαδούς του «όχι».

Με καταμετρημένο (με το ανεπίσημο σύστημα της ταχείας καταγραφής) το 84% των ψήφων, το «όχι» προηγείται με 52,7% έναντι 47,3% του «ναι».

Ο αντιπρόεδρος Αλμπαρο Γκαρσία Λινέρα ζήτησε από τους πολίτες να κάνουν υπομονή μέχρι την ανακοίνωση των οριστικών αποτελεσμάτων καθώς η διαφορά ίσως δεν ξεπερνά τις 150.000 ψήφους και η έκβαση θα μπορούσε να αντιστραφεί, αφού δεν έχουν ακόμη προσμετρηθεί αγροτικές περιοχές όπου έχει ισχυρή επιρροή το Κίνημα για τον Σοσιαλισμό (ΜΑS) του Μοράλες αλλά και τα περίπου 300.000 ψηφοδέλτια των απόδημων Βολιβιανών.

Η υπομονή ωστόσο δεν αποτελεί γνώρισμα της δεξιάς αντιπολίτευσης, η οποία με τα πρώτα έξιτ πολ που έδιναν προβάδισμα στο «όχι» ξεχύθηκε στους δρόμους γιορτάζοντας τη νίκη της, απαιτώντας από τον Μοράλες να αναγνωρίσει το (μη οριστικό) αποτέλεσμα και καταγγέλλοντας ότι αν αυτό ανατραπεί θα είναι προϊόν νοθείας.

Το δημοψήφισμα είναι η μεγάλη ευκαιρία της δεξιάς αντιπολίτευσης, που έχει συσπειρωθεί σε ένα ανομοιογενές και κατακερματισμένο μπλοκ όπου κυριαρχούν προσωπικοί ανταγωνισμοί και απουσιάζει μια κοινά αποδεκτή ηγετική φυσιογνωμία.

Μόνο συνεκτικό της στοιχείο είναι η αντίθεσή τους στη δυνατότητα επανεκλογής του Εβο Μοράλες, αλλά και οι «κατευθυντήριες γραμμές» που τους δίνει ο εκ των ηγετών της Σάντσες Μπερσαϊν, πρώην υπουργός που φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ για να αποφύγει την καταδίκη του για τον θάνατο δεκάδων πολιτών στη διάρκεια του λεγόμενου «πολέμου του αερίου» το 2004.

Μια ενδεχόμενη ήττα θα ήταν πρωτοφανής για τον πρώτο ιθαγενή αλλά και μακροβιότερο πρόεδρο της Βολιβίας, ο οποίος στη δεκαετία που κυβερνά οδήγησε στις μεγαλύτερες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στην πρόσφατη ιστορία της χώρας και κέρδιζε άνετα κάθε εκλογική αναμέτρηση: το 2005 με 54% των ψήφων, το 2009 με 64% και το 2014 με 61%.

Η Βολιβία είναι η χώρα της Λατινικής Αμερικής που περισσότερο μείωσε τη φτώχεια και αύξησε το ποσοστό του πληθυσμού που εντάσσεται στη μεσαία τάξη.

Τώρα που πλέον ο αντίκτυπος της κρίσης και της πτώσης της τιμής του πετρελαίου έχει γίνει κι εδώ αισθητός επιβραδύνοντας τον ρυθμό ανάπτυξης, οι οικονομικές προοπτικές των νεοαφιχθέντων στη μεσαία τάξη είναι εξαιρετικά επισφαλείς.

Σε αυτό το δυσοίωνο οικονομικό περιβάλλον ήρθαν να προστεθούν σκάνδαλα διαφθοράς. Πρώτο ήταν εκείνο της διασπάθισης χρημάτων στα προγράμματα του Ταμείου Ιθαγενών από αξιωματούχους με σημαντική κομματική θέση στο MAS, για το οποίο ο αντιπολιτευόμενος Τύπος συνέχισε να διοχετεύει ψευδή ενημέρωση, παρά τα επίσημα στοιχεία της έρευνας που δημοσιοποίησαν οι αρμόδιες ερευνητικές αρχές.

Επειτα ήρθε (προεκλογικά) η υπόθεση της υποτιθέμενης άσκησης αθέμιτης επιρροής του Μοράλες, επειδή απέκτησε παιδί με την Γκαμπριέλα Σαπάτα Μοντάνιο, διευθύνουσα σύμβουλο της κινεζικής εταιρείας CAMC που έχει συμβάσεις για δημόσια έργα.

Τι κι αν το παιδί γεννήθηκε το 2007, έκτοτε το ζευγάρι χώρισε και η Σαπάτα προσλήφθηκε στην εταιρεία το 2013, χρόνια μετά την ανάληψη αυτών των συμβάσεων;

Για τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα που μετέδιδαν συστηματικά έναν οχετό κίτρινων λεπτομερειών, το «σκάνδαλο» ήταν αδιαμφισβήτητο.

Μετά τη νίκη του Μαουρίσιο Μάκρι στην Αργεντινή και τον θρίαμβο της αντιπολίτευσης στις βουλευτικές της Βενεζουέλας, ενδεχόμενη ήττα του Εβο Μοράλες θα ενέτεινε το φαινόμενο της υποχώρησης της κυβερνώσας λατινοαμερικανικής Αριστεράς, γεγονός που κάποιοι αναλυτές θεωρούν «τέλος ενός κύκλου» κι άλλοι χαρακτηρίζουν «συντηρητική παλινόρθωση».

Οπως κι αν έχει, ο Εβο Μοράλες ξεκαθάρισε το τοπίο της επόμενης ημέρας:  «Δεν θα απογοητευτώ από μια ήττα. Είμαι προετοιμασμένος. Υπάρχει μια σκληρή ψήφος που ποτέ δεν θα αλλάξει, τόσο στις πόλεις όσο και ιδίως στις αγροτικές περιοχές, και είναι πλειοψηφία. Το βαθύ ιδεολογικό αίσθημα των κοινωνικών κινημάτων δεν θα αλλάξει. Ο λαός είναι αντιιμπεριαλιστής. Το σημαντικότερο είναι ότι ο αγώνας κατά του νεοφιλελευθερισμού θα συνεχίσει, ακόμη κι αν κερδίσει το "όχι". Δεν είμαστε απλώς μια κυβέρνηση, είμαστε μια επανάσταση ειρηνική, δημοκρατική και πολιτιστική».