«Συγγνώμη» και ασκήσεις ισορροπίας

«Το Μεξικό είναι ένας τόπος που έχει το δικό του μικρό μερίδιο πολέμου», έλεγε ο Πάπας Φραγκίσκος λίγες ημέρες προτού καταφθάσει στη χώρα του αίματος, των ναρκεμπόρων, των ακρωτηριασμένων πτωμάτων, των δολοφονημένων γυναικών, της δίωξης των ιθαγενών, των αγνοούμενων, της ατιμωρησίας.

«Δεν θέλω να κρύψω τίποτα από όλα αυτά», εξήγησε συμφωνώντας με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μιλάνε για επιδημία βίας στο Μεξικό:

⇢ 120.000 νεκροί στα δέκα χρόνια του πολέμου κατά των ναρκωτικών,

⇢ 27.000 αγνοούμενοι,

⇢ 4.000 καταγγελίες για βασανιστήρια και μόνο 7 καταδίκες,

⇢ το 46% του πληθυσμού στη φτώχεια,

⇢ ενώ 4 μεγιστάνες έχουν περιουσία ίση με το 9% του ΑΕΠ.

Ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας θέλησε να διαφοροποιηθεί από τους προκατόχους του και τους τοπικούς εκπροσώπους τους, που επί δεκαετίες αγνόησαν τις κακουχίες του ποιμνίου τους.

Και το έκανε με δυο καλοσχεδιασμένες τακτικές.

Δύο καλοσχεδιασμένες τακτικές

Από τη μια, επέλεξε σχολαστικά να επισκεφθεί, εκτός από την πρωτεύουσα, τέσσερις πόλεις όπου κανένας Πάπας δεν τόλμησε ποτέ να πατήσει το πόδι του και οι οποίες συμβολίζουν ανοιχτές πληγές της χώρας: το Εκατεπέκ της Πολιτείας του Μεξικού, σύμβολο της ακραίας φτώχειας, της βίας και της περιθωριοποίησης των λαϊκών γειτονιών, το Μορέλια στη Μιτσοακάν, όπου κυριαρχεί ο φρικιαστικός νόμος των καρτέλ των ναρκωτικών, τη Σιουδάδ Χουαρές στην Τσιουάουα, συνώνυμο των μαζικών δολοφονιών γυναικών, με μια ενδιάμεση στάση, και ίσως την πιο ιστορική αυτής της περιοδείας, στο Σαν Κριστόμπαλ ντε λας Κάσας, την πρωτεύουσα της Τσιάπας, έδρα της πιο μαχητικής επισκοπής της χώρας.

Ιστορική, γιατί τέλεσε λειτουργία στον καθεδρικό ναό όπου έχει ενταφιαστεί ο επίσκοπος Σαμουέλ Ρουίς, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των ιθαγενών, ιδρυτής των καθολικών κοινοτήτων βάσης που έγιναν φυτώριο των κινημάτων κατά της συγκέντρωσης της γης στα χέρια των τσιφλικάδων και από όπου πολλοί στρατεύτηκαν στους Ζαπατίστας.

Αποτίοντας φόρο τιμής σε έναν ιερέα στον οποίο το Βατικανό απαγόρευσε να χειροτονεί ιθαγενείς διακόνους και η εκκλησιαστική ιεραρχία αποκαλούσε «δαιμονικό αντάρτη» αλλά και ομολογώντας πως «πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη από τους ιθαγενείς», ο Πάπας έστειλε σαφές μήνυμα κατά του κλήρου που αποκήρυσσε τον Ρουίς και τα δεινά του λαού.

Από την άλλη, μίλησε ανοιχτά στους εκπροσώπους της πολιτικής και εκκλησιαστικής εξουσίας, στηλιτεύοντας τη διαφθορά και προειδοποιώντας πως η αδιαφορία τους απέναντι στην τραγική κοινωνική πραγματικότητα καταστρέφει τη ζωή εκείνων που θα έπρεπε να προστατεύουν και να ανακουφίζουν.

«Τα προνόμια των λίγων γίνονται γόνιμο έδαφος για τη διαφθορά και την εμπορία ναρκωτικών», δήλωσε απευθυνόμενος στον πρόεδρο Πένια Νιέτο.

Και παρότι δεν διέρρευσαν όλα όσα διημείφθησαν στις κεκλεισμένων των θυρών συζητήσεις με την Ιεραρχία της Μεξικανικής Εκκλησίας, η ένταση ανάμεσα στον Πάπα, ο οποίος ζητά η Εκκλησία να βρεθεί στον δρόμο πλάι στον κόσμο, και στους ιεράρχες που αποστρέφονται αυτή την ιδέα, φάνηκε από το συνοφρυωμένο πρόσωπο του καρδινάλιου του Μεξικού Νορμπέρτο Ριβέρα στο πίσω μέρος του παπικού οχήματος.

Ο Ριβέρα εκπροσωπεί την πιο συντηρητική πτέρυγα, εκείνη που υπερασπίστηκε με νύχια και δόντια τον Μαρσιάλ Μασιέλ, ιδρυτή των Λεγεωνάριων του Χριστού, απεχθές σύμβολο της συστηματικής παιδεραστίας στους κόλπους της Εκκλησίας, συγκαλύπτοντας με κάθε τρόπο εκατοντάδες βιασμούς παιδιών.

«Εάν είναι συνεπής με όσα λέει, θα ζήτησε από τα μέλη της Ιεραρχίας της Εκκλησίας να πάψουν να θυμίζουν κυβερνήτες και επιχειρηματίες και να γίνουν ποιμένες», σχολίασε στην «El País», ο συγγραφέας του βιβλίου «Μαύρα πρόβατα» –αφιερωμένο στους «αντάρτες» της Μεξικανικής Εκκλησίας– Εμιλιάνο Ρουίς Πάρα, εξηγώντας ωστόσο πως: «Δεν βλέπω τον Πάπα Φραγκίσκο τόσο ως προοδευτικό όσο ως έναν άνθρωπο που αποκαθιστά ισορροπίες. Δεν ήρθε να πλήξει τους συντηρητικούς. Μάλλον το μήνυμά του ήταν “εδώ χωράμε όλοι”».

Τα δείγματα αυτής της στρατηγικής τής μη ρήξης είναι σαφή. Παρά το «mea culpa» για τα σκάνδαλα παιδεραστίας που συγκλονίζουν την Καθολική Εκκλησία, πέρσι ο Πάπας πρόσφερε στους Λεγεωνάριους του Χριστού άφεση «για τις αμαρτίες που ομολόγησαν».

Και παρά τα επίμονα αιτήματα, απέρριψε να συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τις οικογένειες των θυμάτων παιδεραστίας και με τους συγγενείς των 43 αγνοούμενων φοιτητών της Αγιοτσινάπα. Δύσκολες ασκήσεις ισορροπίας.