Κάνοντας την ιστορία αφήγημα, ο συγγραφέας Χόρχε Γκαλάν δεν φανταζόταν πως θα μεταμορφωνόταν κι αυτός σε έναν μυθιστορηματικό νουάρ ήρωα πληρώνοντας πολύ ακριβά την τόλμη του.
Πάντα έλεγε πως ακόμη κι αν μια γενιά δεν είναι ούτε σταγόνα στον ωκεανό της ιστορίας, δεν παύει να συνιστά μια κάποια χρονική απόσταση ασφαλείας από τραγικά γεγονότα.
Δεν σώπασε ποτέ για γεγονότα που πολλοί θα ήθελαν να ξεχαστούν από τον εμφύλιο του Ελ Σαλβαδόρ: 75.000 ψυχές νεκρές, εκατοντάδες αγνοούμενοι, δεκάδες μαζικές σφαγές.
Πόσο μάλλον τώρα, μετά από τόσα χρόνια και με το αριστερό πρώην αντάρτικο FMLN να έχει κερδίσει δυο συνεχόμενες φορές τις εκλογές και να κυβερνά τη χώρα εδώ και μια επταετία.
Επειτα από χρόνια ερευνών αποφάσισε να εξιστορήσει ένα από τα πιο ντροπιαστικά επεισόδια αυτού του βρόμικου πολέμου, με πρωταγωνιστή της κτηνωδίας το διαβόητο Τάγμα Ατλάκατλ, μια επίλεκτη ομάδα κρούσης που δημιουργήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ, εκπαιδεύτηκε στη Στρατιωτική Σχολή της Αμερικής και έμεινε στην ιστορία για την απερίγραπτη βία και τα αποτρόπαια εγκλήματά της.
Ηταν ο μακρινός Νοέμβριος του 1989 όταν μέλη του Τάγματος Ατλάκατλ εισέβαλαν στην εστία της ιησουιτικής κοινότητας του Κεντροαμερικανικού Πανεπιστημίου του Σαν Σαλβαδόρ (UCA).
Οι ιησουίτες της UCA, φωτισμένοι δάσκαλοι και μέλη του κινήματος της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, δεν έπαυαν να διατρανώνουν την πίστη τους για τους φτωχούς κι αδικημένους της γης που επέλεξαν να υπηρετήσουν.
Μια πίστη που ήθελε να ανακουφίσει της γης τους κολασμένους και όχι του ουρανού τους προνομιούχους, έτσι όπως την περιγράφουν οι στίχοι του δολοφονημένου Σαλβαδοριανού δημοσιογράφου και ποιητή Ρόκε Ντάλτον:
«Μια θρησκεία που σου λέει πως πρέπει να κοιτάς μόνο προς τα πάνω και ότι στην επίγεια ζωή όλα είναι ταπεινότητα και ευτέλεια στα οποία οφείλεις να μη δίνεις προσοχή είναι η καλύτερη εγγύηση για να παραπατάς σε κάθε βήμα και να σπας τα δόντια και την ψυχή σου πάνω σε πέτρες... κατηγορηματικά επίγειες».
Οι ιησουίτες της UCA βρέθηκαν ήδη από τη δεκαετία του ’70 στο στόχαστρο των στρατιωτικών. Οι απειλές αλληλοδιαδέχονταν χρονιά τη χρονιά.
Ο πρύτανης της UCA, Ισπανός ιερέας Ιγνάθιο Εγιακουρία, θα μπορούσε να φύγει από τη χώρα, ιδίως έπειτα από τη δολοφονία του φίλου του, αρχιεπισκόπου του Σαλβαδόρ, Οσκαρ Ρομέρο, το 1980, από ελεύθερο σκοπευτή που τον πυροβόλησε στην καρδιά ενώ τελούσε τη θεία λειτουργία. Αλλά επέλεξε να παραμείνει, να συνεχίσει να προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να εργάζεται για την ειρήνη μεσολαβώντας ανάμεσα στους αντάρτες του FMLN και την κυβέρνηση.
Οταν έφτασαν οι κομάντος του Τάγματος Ατλάκατλ, ο Εγιακουρία τους ζήτησε να μη χύσουν αθώο αίμα, εκείνος μόνο -τους είπε- είχε την ευθύνη για ό,τι κι αν τον κατηγορούσαν.
Τον σκότωσαν εν ψυχρώ. Κι έπειτα κι άλλους πέντε ιησουίτες καθηγητές, τέσσερις Ισπανούς και έναν Σαλβαδοριανό. Και τη γυναίκα που φρόντιζε την εστία. Ακόμη και την ανήλικη κόρη της.
Εσπειραν ψεύτικες αποδείξεις για να φορτώσουν το έγκλημα στους αντάρτες. Κι έπειτα οι δράστες χάθηκαν στην ανωνυμία, όλα αυτά πέρασαν στην ιστορία.
Στο μυθιστόρημα «Νοέμβριος», ο Χόρχε Γκαλάν αφηγείται αυτή τη σφαγή μιλώντας για τους αξιωματικούς που τη διέταξαν και συνεχίζουν να απολαμβάνουν προνόμια ατιμώρητοι, αλλά και για τη βία που εξακολουθεί να διαλύει το σημερινό Ελ Σαλβαδόρ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε Νοέμβριο μήνα. Κι έκτοτε ο Γκαλάν έγινε ένα ακόμη από τα καταδιωκόμενα πρόσωπα του μυθιστορήματός του.
Περισσότερα από 25 χρόνια μετά από εκείνο το έγκλημα, τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν με απειλές θανάτου, καταφεύγοντας στις ίδιες λέξεις και στο ίδιο ύφος που χρόνια πριν χρησιμοποιούσαν για τους έξι ιησουίτες.
Λίγες μέρες μετά την έκδοση του μυθιστορήματος, ένα αυτοκίνητο σταμάτησε πλάι στον Γκαλάν την ώρα που έβγαινε από το σπίτι του, ο οδηγός τού απευθύνθηκε με το όνομά του, του φώναξε «ξέρουμε πού μένεις, όπως ξέρουμε και πού πηγαίνεις» και ξεκούμπωσε το μπουφάν του για να του δείξει το όπλο που κουβαλούσε πάνω του.
Ο Χόρχε Γκαλάν, κυνηγημένος από τις σκιές δολοφόνων που ακόμη μπορούν να επιβάλουν τον νόμο της σιωπής, βρίσκεται πλέον στην Ισπανία, όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο.
Είναι 2016, το Ελ Σαλβαδόρ κυβερνάται από τους πάλαι ποτέ αντάρτες του FMLN, που βίωσαν κατάσαρκα τη φρικιαστική βία των στρατιωτικών και των παραστρατιωτικών ταγμάτων θανάτου, αλλά το τίμημα για την αλήθεια εξακολουθεί να είναι τόσο θανάσιμα επικίνδυνο όσο τα χρόνια της εμφύλιας σύρραξης.
Το παρελθόν είναι όσο ποτέ παρόν στη χώρα, καθορίζοντας το μέλλον της.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας