Τα παιδιά του τείχους

Τα παιδιά στοιβάζουν πέτρες τη μία πάνω στην άλλη και σκαρφαλώνουν στο τείχος για να δουν αυτόν τον άλλον κόσμο που τους έχει αποκλείσει.

Γύρω τους μόνο χώμα, γι’ αυτό και οι κήποι είναι μια τεράστια έκπληξη. Νερό βλέπουν μόνο δύο φορές την εβδομάδα όταν έρχεται το φορτηγό κι όλοι ξεχύνονται για να πληρώσουν το πολύτιμο υγρό, κι έτσι οι πισίνες των απέναντι θυμίζουν όνειρο.

Μόνο από εκεί ατενίζουν το θαύμα της θάλασσας: ποτέ δεν την είδαν από κοντά κι ας απέχει μόλις 30 λεπτά.

Στην πρωτεύουσα του Περού, τη Λίμα, ένα τείχος δέκα χιλιομέτρων απλώνεται σαν φίδι στους λόφους της Αλτα Παμπλόνα χωρίζοντας το Σαν Χουάν ντε Μιραφλόρες κι άλλες γειτονιές σε δύο κόσμους: αυτόν της χυδαίας αφθονίας από εκείνον του απόλυτου τίποτα.

Από τη μία είναι οικισμοί σαν τη Βίστα Ερμόσα (Ομορφη Θέα), ένας ευφημισμός για μια μικρή παραγκούπολη 80 οικογενειών που φύτρωσε στους λόφους, σε εδάφη που κάποτε ήταν κρανίου τόπος και τώρα στεγάζουν μετανάστες και φτωχούς εκτοπισμένους Περουβιανούς: σπίτια από χαρτόνι και τσίγκο φωτισμένα με κεριά, τρύπες στις πρόχειρες στέγες, λάσπη και σκόνη παντού.

Απέναντι είναι η πραγματική «όμορφη θέα»: συνοικίες σαν την Κασουαρίνας, «αποκλειστικό» οικιστικό κέντρο όπου δεσπόζουν σπίτια των 2,5 εκατ. δολαρίων, οι δρόμοι ελέγχονται από κάμερες, θερμικούς ανιχνευτές, φρουρούς κι ανάμεσά τους προβάλλουν διάσπαρτα φυλάκια κοντά στο τείχος για να εγγυηθούν πως κανένας από τους «παρείσακτους» φτωχούς δεν θα πλησιάσει ποτέ εκεί.

Παρά μόνο ως εργάτες, κηπουροί ή υπηρέτες, αφήνοντας καθημερινά σαν ενέχυρο ταυτότητα και προσωπικά είδη στους φύλακες.

Πινελιές ελπίδας

Τα παιδιά κοιτάζουν με βάρδιες, για λίγο, στα όρθια. Δεν μπορούν να καθίσουν πάνω στο τείχος να απολαύσουν την «όμορφη θέα», ούτε βέβαια να επιχειρήσουν το σάλτο για να την πλησιάσουν, αφού οι προνομιούχοι πρόσθεσαν αγκαθωτό συρματόπλεγμα.

Ο 9χρονος Λουίς δείχνει την ουλή στο χέρι του: τον ξέσκισε το συρματόπλεγμα στην προσπάθειά του να μαζέψει μια κότα της γιαγιάς του που τόλμησε να γυρέψει φαγητό πέρα από το απαγορευμένο σύνορο.

Και μετά παίρνει το πινέλο και αρχίζει να βάφει αυτό το «τείχος της ντροπής», πλάι σε άλλα παιδιά πέντε αυτοσχέδιων οικισμών των λόφων που αποφάσισαν με τις τοιχογραφίες τους να μιλήσουν γι’ αυτή την ακραία μορφή ρατσισμού που υφίστανται.

«Κι αν εξαφανίζαμε το τείχος ζωγραφίζοντας έναν ουρανό;», ρώτησε τα παιδιά ένα μέλος της Μπριγάδας Τοιχογραφιών, που μαζί με τις ομάδες «Ανοιχτός Χώρος» και «Ambre» (παράφραση των ισπανικών «ανοίγω» και «πεινώ») εμπνεύστηκαν αυτή την πρωτοβουλία κι άλλες πολλές δράσεις για να αποκαλύψουν αυτό που οι προνομιούχοι με νύχια, δόντια κι όπλα πασχίζουν να κρύψουν.

Κι εκείνα ενθουσιασμένα -σαν άλλα μορτάκια του άσπρου σύννεφου του Ελύτη, με κουρεμένα κεφάλια, αλλ’ όνειρο ακούρευτο- ρίχτηκαν στην περιπέτεια να μεταμορφώσουν το τείχος ζωγραφίζοντας, βάφοντας και γράφοντας στίχους ποιητών, όπως εκείνον του Σαλασάρ Μπόντι: «Η χώρα μου είναι δική σου, η χώρα μου είναι δική μου, η χώρα μου είναι όλων μας».

Τώρα, σιγά σιγά, το τείχος στην πλευρά των αυτοσχέδιων οικισμών αποκτά χρώματα, σχήματα, νοήματα.

Αυτή τη διαδικασία κατέγραψε με drone η συλλογικότητα «Volante y Rasante» (Πετώντας και σαρώνοντας), τεκμήριο αδιάψευστο και θλιβερό της ντροπιαστικής πραγματικότητας των δύο διαμετρικά αντίθετων Περού.

Το βίντεο κάνει τον γύρο του κόσμου μέσω των κοινωνικών δικτύων, ανοίγοντας ξανά τη συζήτηση για την αδιανόητη ανισότητα και τον καλπάζοντα κοινωνικό ρατσισμό αυτής της χώρας, η οποία μόλις πριν από δύο μήνες, στη διάρκεια της κοινής συνόδου Παγκόσμιας Τράπεζας και ΔΝΤ, εγκωμιάστηκε ανενδοίαστα για το «οικονομικό της θαύμα».