Ενας πρόεδρος φαρσοκωμωδία

Αουτσάιντερ, αντισυστημικός, απολιτικός, άπειρος αλλά και άφθαρτος και επιπλέον κωμικός. Ετσι παρουσιάζεται ο Τζίμι Μοράλες, ο 46χρονος τηλεαστέρας που κέρδισε με 69% τον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γουατεμάλα, αφήνοντας πίσω με μόλις 31% τη Σοσιαλδημοκράτισσα υποψήφια και πρώην πρώτη κυρία Σάντρα Τόρες.

«Οι προτεραιότητές μας είναι σαφείς: φάρμακα στα νοσοκομεία, αντιμετώπιση του χρόνιου υποσιτισμού, στήριξη όσων παράγουν, ασφάλεια και μηδενική ανοχή στη διαφθορά», δήλωσε ο νεοεκλεγείς πρόεδρος σε μια ομιλία που θα ήταν για γέλια - τουλάχιστον ως προς τις προθέσεις του - αν η εκλογή του δεν σήμαινε τη δραματική διαιώνιση του ενεργού ρόλου των στρατιωτικών στη διακυβέρνηση της μικρής κεντροαμερικανικής χώρας.

Η επικράτησή του αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς, αλλά καθόλου δεν εκπλήσσει ότι αυτοί που ίδρυσαν και χρηματοδοτούν το «κίνημά» του FCN είναι οι συνήθεις ύποπτοι της διαπλοκής και της βίας στη χώρα: απόστρατοι του εμφυλίου, που στοίχισε τη ζωή σε 200.000 ανθρώπους και άφησε πίσω του 40.000 αγνοούμενους, και οι πιο συντηρητικές οικονομικές ελίτ που μέσα από εγκληματικά δίκτυα λυμαίνονται τον πλούτο της χώρας.

Ο «ανεξάρτητος» Μοράλες, που δεν είναι νέος στην πολιτική, αφού είχε κατέβει υποψήφιος δήμαρχος σε συνοικία της πρωτεύουσας το 2011, είχε ως προσωπικούς συμβούλους σ’ αυτήν την εκστρατεία στενούς συνεργάτες του πρώην στρατηγού και παραιτηθέντος προέδρου της χώρας, Οτο Πέρες Μολίνα, προφυλακισμένου σήμερα για το σκάνδαλο διαφθοράς «Λα Λίνεα» -ο ίδιος, η αντιπρόεδρός του και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έπαιρναν μίζες από τα τελωνεία της χώρας.

Το σύστημα το οποίο ο Μοράλες υποσχέθηκε ότι θα απαλλάξει από τη διαφθορά (αποσπώντας την ψήφο των πολιτών), είναι αυτό που τον στήριξε και σφετερίστηκε την οργή του κόσμου που επί μήνες κατέβαινε στους δρόμους απαιτώντας το τέλος της διαπλοκής.

Τα εγκληματικά δίκτυα μέσω των οποίων (μέσα από απάτες στα τελωνεία) πλούτιζαν ολιγάρχες και στρατιωτικοί, εγκαινιάστηκαν στη δικτατορία και αποκαλύφθηκαν μετά την πτώση της, όταν εξαρθρώθηκε ο αποκαλούμενος «πυρήνας Μορένο»: αποτελούνταν από αξιωματικούς των μυστικών υπηρεσιών του στρατού (οργανωμένους σε μαφιόζικες ομάδες όπως το «Συνδικάτο» ή η «Αδελφότητα», που είχαν στενή σχέση με τον τότε στρατηγό Πέρες Μολίνα) και κυβερνητικούς αξιωματούχους που χρηματίζονταν αδρά για να περνούν λαθραία εμπορεύματα από τα τελωνεία.

Η διαφθορά είναι εδώ

Χρειάστηκε να έρθει ο Απρίλιος του 2015 για να αποδειχτεί, έπειτα από έρευνα της CIGIC (Διεθνής Επιτροπή κατά της Ατιμωρησίας, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών) πως αυτά τα δίκτυα ποτέ δεν εξαρθρώθηκαν αλλά εκσυγχρονίστηκαν και συνέχισαν να δρουν απρόσκοπτα, χάρη σε νέες συμμαχίες ανάμεσα σε παράλληλες δομές που λειτουργούν στο εσωτερικό του στρατού και της κυβέρνησης, σε αγαστή συνεργασία με επιχειρηματικούς κύκλους που εδραιώθηκαν μετά τις συμφωνίες ειρήνης του 1996, όπως επισημαίνει η Ανα Λόπες Μολίνα στον ιστότοπο alianet.

Ο Τζίμι Μοράλες, που προετοιμαζόταν για ιερέας αλλά τον κέρδισε η κωμωδία, έχει επενδύσει το χιούμορ του χλευάζοντας τους ιθαγενείς και τους πιο αδύναμους, δηλώνει πως είναι θεμιτή η καταστολή «απείθαρχων» λαϊκών στρωμάτων, αντιτίθεται στην άμβλωση, στον σεβασμό στη σεξουαλική διαφορετικότητα και σε πολλά ακόμη ανθρώπινα δικαιώματα.

Με ένα πρόγραμμα έξι σελίδων και απροσδιόριστων θέσεων και έχοντας κατακτήσει μόλις το 7% των εδρών της Βουλής, ο Μοράλες με σύνθημα «Θεός, Οικογένεια, Τιμή» υπόσχεται να κυβερνήσει μια χώρα που είναι από τις πιο βίαιες στον κόσμο, με ενδημική φτώχεια και εύθραυστους δημοκρατικούς θεσμούς.

Η επιτυχία του δεν αποτελεί αποτυχία της παλιάς πολιτικής, αλλά εκείνου του λαϊκού, αυθόρμητου και πολυφωνικού κινήματος που διαδήλωνε ζητώντας δημοκρατία χωρίς να καταφέρει να αρθρώσει μια πολιτική απάντηση.

Επιτρέποντας έτσι στον «αντισυστημικό» Τζίμι Μοράλες να αναδειχτεί σε δεκανίκι ενός συστήματος, που όταν απειλούνται τα συμφέροντά του, «ανανεώνει» πρόσωπα για να διατηρήσει άθικτες τις δομές του.