Mάχη για την εξουσία και στο τέλος... χάος

Με αντιπαραθέσεις πλέον στους δρόμους κλιμακώνεται η διαμάχη ανάμεσα στον νυν πρόεδρο της Βολιβίας, Λουίς Αρσε, και τον πρώην πρόεδρο Εβο Μοράλες, απειλώντας με χάος τη χώρα. Την ώρα που ο τελευταίος ηγούμενος της Πορείας για τη Σωτηρία της Βολιβίας (έπειτα από εφτά μέρες, 187 χιλιόμετρα, συμπλοκές με οπαδούς του Αρσε και δεκάδες τραυματίες) έφτασε με κάπου δέκα χιλιάδες οπαδούς του στην πρωτεύουσα Λα Πας για να δώσει τελεσίγραφο στον πρώην σύντροφό του, ο πρόεδρος μιλούσε για μεθοδευμένη στρατηγική για ακόμη ένα «άτυπο» πραξικόπημα. Ενα σενάριο που κατήγγειλε επίσημα η κυβέρνηση στα Ηνωμένα Εθνη.

Το ιστορικό MAS, το κίνημα που έφερε στην εξουσία έναν ιθαγενή αριστερό πρόεδρο για πρώτη φορά στη Βολιβία, είναι βυθισμένο σε μια αναμέτρηση που παρά τις αντίθετες δηλώσεις δεν φαίνεται να σχετίζεται τόσο με πραγματικές και αγεφύρωτες προγραμματικές διαφορές, όσο με τις προσωπικές ιδεοληψίες για την εξουσία. Το μήλο της Εριδας είναι η ηγεσία του MAS και η προεδρική υποψηφιότητα για τις εκλογές του 2025.

Ο Μοράλες κατηγορεί τον Αρσε ότι «εφαρμόζει οικονομικά και πολιτικά ένα ιμπεριαλιστικό σχέδιο που συντονίζει η Δεξιά και οι Ηνωμένες Πολιτείες για να παραδώσει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές σε ξένους», τον χαρακτηρίζει «προδότη» και ανίκανο να λύσει τα κρίσιμα προβλήματα των πολιτών, ζητώντας στην ουσία να παραιτηθεί, ενώ εγκαλεί την κυβέρνησή του ότι χρησιμοποιεί τις τρεις εξουσίες του κράτους για να αποτρέψει μια προεδρική υποψηφιότητά του το 2025.

Ο Αρσε απαντά πως σύμφωνα με το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν μπορεί να είναι προεδρικός υποψήφιος γιατί υπάρχουν περιορισμοί στην επανεκλογή προέδρου και καταγγέλλει πως ο ιθαγενής ηγέτης των μικροκαλλιεργητών της κόκας προχώρησε αυτή την «Πορεία του θανάτου» (όπως την αποκάλεσε) με στόχο μια συνταγματική εκτροπή: να αναγκάσουν με τη βία στους δρόμους τον ίδιο και τον αντιπρόεδρό του να παραιτηθούν, ώστε να αναλάβει ο πρόεδρος της Γερουσίας, Ανδρόνικο Ροντρίγκες, φίλα προσκείμενος στον πρώην πρόεδρο.

Μιλώντας στη Λα Πας σε μια αυτοσχέδια λαϊκή συνέλευση των οπαδών του τη Δευτέρα, ο Μοράλες έδωσε τον Αρσε τελεσίγραφο 24 ωρών για να αλλάξει «ρατσιστές και φασίστες» , «ναρκέμπορους και ναρκομανείς» υπουργούς του (χωρίς να κατονομάζει κάποιον) και μαζί να επιλύσει το πρόβλημα της έλλειψης καυσίμων και συναλλάγματος, να επισπεύσει την έγκριση διεθνών δανείων και να φύγουν οι κυβερνητικές δυνάμεις από τις έδρες συνδικάτων που πρόσκεινται σε αυτόν.

«Η άρνησή σου για διάλογο μας κάνει να καταλάβουμε πως κίνητρό σου είναι μια πολιτικο-εκλογική εμμονή και μια φιλοδοξία εξουσίας που μεταμφιέζεται σε μια ανύπαρκτη ανησυχία για τα προβλήματα του λαού» απάντησε ο πρόεδρος απέναντι σε ένα ανέφικτο τελεσίγραφο που περιγράφει ως πολιτικό εκβιασμό.

Η στενή σχέση των δύο κομματικών συντρόφων άρχισε να αλλάζει ήδη μετά την πρόταση του Μοράλες (από την Αργεντινή όπου κατέφυγε μετά το πραξικόπημα εναντίον του το 2019) να είναι ο Αρσε προεδρικός υποψήφιος του MAS με αντιπρόεδρο τον ιθαγενή Νταβίντ Τσοκεουάνκα. Μετά τη συντριπτική νίκη του Αρσε το 2020 ο Μοράλες επέστρεψε στη Βολιβία, αλλά πλέον υπήρχαν κι άλλοι «παίκτες» στην κομματική σκακιέρα. Φάνηκε καθαρά όταν στην τελετή ανάληψης των αξιωμάτων τους τον Νοέμβριο του 2020 ο μεν Αρσε δεν αναφέρθηκε ούτε μία φορά στον Μοράλες, ενώ ο αντιπρόεδρος το έκανε με ένα υπονοούμενο: «Δεν καταφέραμε να αλλάξουμε τη φύση της εξουσίας, αλλά εκείνη κατάφερε να διαστρεβλώσει τα μυαλά των πολιτικών». Η πρώτη μεγάλη απογοήτευση για τον Μοράλες ήταν η ανακοίνωση της νέας κυβέρνησης από όπου αποκλείστηκαν οι επίλεκτοί του και κάθε άνθρωπος του στενού του περιβάλλοντος. Αλλωστε εξ αρχής ο Αρσε, όπως επανέλαβε σε μια πρόσφατη συνέντευξή του, «δεν ήμουν πρόθυμος να γίνω μαριονέτα κανενός».

Με την πάροδο του χρόνου το ποιος είναι ο πραγματικός ηγέτης της χώρας έγινε επίκεντρο της πολιτικής ζωής, αφήνοντας στο παρασκήνιο όλα τα επείγοντα προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Οι εβίστας (οπαδοί του Μοράλες) και οι «αρσίστας» ή «ανανεωτές» (οπαδοί του Αρσε) αλληλοκονταροχτυπιούνται κάνοντας αλλεπάλληλα «συνέδρια» των τάσεών τους: οι μεν διαγράφουν τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο και ανακηρύσσουν τον Μοράλες μοναδικό προεδρικό υποψήφιο του κόμματος, οι δε αποκεφαλίζουν τον πρώην πρόεδρο και εκλέγουν νέο ηγέτη του MAS, τον Γκρούβερ Γκαρσία.

Με αυτόν τον τρόπο η διάσπαση του MAS δεν έχει προκαλέσει απλώς μια θεσμική κρίση, αλλά απειλεί ακόμη και να εξαφανίσει το κόμμα από τον πολιτικό χάρτη. Κανένα από αυτά τα συνέδρια δεν έχουν αναγνωριστεί από το Ανώτατο Εκλογοδικείο γιατί δεν τήρησαν καταστατικές διαδικασίες κι έτσι οι αποφάσεις τους θεωρούνται άκυρες. Ο νόμος ορίζει ότι τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να επικυρώσουν ή αλλάξουν τις ηγεσίες τους μέσα σε μια συγκεκριμένη προθεσμία, που έχει παραταθεί ώς τις 20 Δεκεμβρίου, μέσα από «έννομα συνέδρια» και να αναδείξουν με προκριματικές τους υποψηφίους του. Ως τώρα οι δύο τάσεις δείχνουν ασυμφιλίωτες και ήδη το κόμμα έχει δεχτεί μία διοικητική παρατήρηση από το Ανώτατο Εκλογοδικείο. Αν δεχθεί άλλες δύο ή αν δεν μπορέσει να εκλέξει ενιαία ηγεσία ώς την προβλεπόμενη ημερομηνία, το MAS απειλείται να χάσει τη νομική του υπόσταση. Και συνεπώς να μην μπορεί να συμμετάσχει στις εκλογές.

Μια τραγική προοπτική για το πολιτικό μέλλον της Βολιβίας από πολιτικούς που ξεχνούν μια σοφή ρήση του Ουρουγουανού πρώην προέδρου Πέπε Μουχίκα: «Οι καλύτεροι ηγέτες είναι εκείνοι που όταν φεύγουν αφήνουν ένα σύνολο ανθρώπων που τους ξεπερνά κατά πολύ. Ο αγώνας είναι συλλογικός και για γενιές».