Στο «φως» χαμένες φωτογραφίες του Τσε Γκεβάρα

Χαμένα εδώ και μισόν αιώνα περίπου, τα ιστορικά φωτογραφικά ντοκουμέντα με τον Τσε Γκεβάρα, ανήκουν στον Ιμανόλ Αρτεάγκα, δημοτικό σύμβουλο στη μικρή πόλη Ρίκλα της βόρειας Ισπανίας. Τα κληρονόμησε από τον θείο του Λουίς Κουαρτέρο, ιεραπόστολο στη Βολιβία τη δεκαετία του '60. «Εφερε μαζί του τις φωτογραφίες, όταν επέστρεψε για τον γάμο των γονιών μου το Νοέμβριο του 1967. Η θεία και η μητέρα μου είπαν πως του τις είχε δώσει ένας Γάλλος δημοσιογράφος» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο AFP, ο 45χρονος Αρτεάγκα, που ανακάλυψε τον άγνωστο θησαυρό στα υπάρχοντα του θείου του, έπειτα από τον θάνατό του το 2012. «Θυμόμουν πως είχε στην κατοχή του φωτογραφίες του Τσε και η θεία μου είπε: "Ναι, ξέρω που βρίσκονται. Είναι μέσα σε κουτιά, μαζί με πληθώρα άλλων φωτογραφιών από τη Βολιβία"».

Στις αδημοσίευτες φωτογραφίες ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, αξεπέραστο και παγκόσμιο σύμβολο της επανάστασης στην Κούβα, αλλά σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, κείτεται νεκρός με τα μάτια ανοιχτά και το γυμνό του στέρνο γεμάτο αίματα, λίγο μετά την εκτέλεσή του από άντρες του βολιβιανού στρατού στις 9 Οκτωβρίου 1967. Κυνηγημένος από τη CIA, είχε πέσει αιχμάλωτος στα χέρια του στρατού της Βολιβίας μέσα στη ζούγκλα την προηγούμενη μέρα. Οι στρατιώτες επέδειξαν τη σορό του σε δημοσιογράφους στο χωριό Βαγιεγκράντε, πριν τη θάψουν σε μυστική τοποθεσία. Γεννημένος στην Αργεντινή, γιατρός στο επάγγελμα, ο Τσε πέρασε στην Ιστορία ως ένας από τους ηρωικούς πρωτεργάτες της κουβανέζικης επανάστασης και στενότερους συντρόφους του Φιντέλ Κάστρο.

Μετά τη στυγνή δολοφονία του στον διεθνή Τύπο είχε δημοσιευτεί σειρά φωτογραφιών, που πιστοποιούσαν τον θάνατό του, τραβηγμένες από τον ανταποκριτή του Γαλλικού Πρακτορείου, Μαρκ Ουτέν. Ομως ένα από τα «νέα» καρέ εμφανίζει τον Τσε σε άλλη στιγμή, με τα μαλλιά του ανακατωμένα και το πανωφόρι του βιαστικά κουμπωμένο στο στήθος του. Βρέθηκε επίσης φωτογραφία μιας εκ των συντρόφων του στα βουνά, της Ταμάρα Μπούνκε, να κείτεται κι αυτή νεκρή σ' ένα φορείο με το πρόσωπό της παραμορφωμένο. 

Ο Αρτεάγκα πιστεύει πως ο ίδιος ο Ουτέν έδωσε τα ντοκουμέντα στον Κουαρτέρο, ώστε να τα βγάλει με ασφάλεια εκτός Βολιβίας. «Ζήτησε από τον θείο μου να τα πάρει μαζί του, επειδή ήταν ο μόνος Ευρωπαίος που έφευγε τότε από τη χώρα» λέει ο...Αρτεάγκα. «Εψαξα στο Ιντερνετ και το όνομα του Ουτέν βγήκε αμέσως, μαζί με κάποιες φωτογραφίες που έμοιαζαν πολύ με τις δικές μου». Ο Γάλλος δημοσιογράφος πέθανε τον Μάρτιο του 2012, λίγο πριν από τον θείο του Αρτεάγκα.

Τα ντοκουμέντα εξετάστηκαν από ειδικό, ο οποίος αποφάνθηκε πως είχαν τυπωθεί σ' ένα είδος χαρτιού που δεν κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες, επιβεβαιώνοντας ότι πράγματι χρονολογούνται από την περίοδο του '60. «Ο Ουτέν μας είχε πει πως έστειλε στο AFP τέσσερα ή πέντε καρούλια με φιλμ» δήλωσε ο επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του Γαλλικού Πρακτορείου για την Ευρώπη και την Αφρική, Σιλβέν Εστιμπάλ. Οταν όμως έφτασε στο Παρίσι, λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Τσε, ο Γάλλος φωτορεπόρτερ ανακάλυψε πως «μόνο λίγες από τις φωτογραφίες» εκείνης της παρτίδας είχαν φτάσει στο AFP. «Το που βρίσκονταν οι υπόλοιπες παρέμενε ένα μυστήριο».

Τώρα που το μυστήριο λύθηκε, ο Αρτεάγκα θυμάται πως μιλούσε κάθε μέρα επί 14 χρόνια με τον θείο του, χωρίς ποτέ να αναφερθούν σ' εκείνες τις φωτογραφίες. «Αυτό που μετράει για μένα είναι πως ήταν δικές του. Εχουν συναισθηματική αξία. Τώρα όμως συνειδητοποιώ και τη μεγάλη τους ιστορική αξία»...