Το άστρο του Σέρζιο Μόρο σβήνει

Ο άλλοτε ήρωας της Βραζιλίας, που έκανε τη μάχη κατά της διαφθοράς προσωπική του σταυροφορία οδηγώντας στη φυλακή τον ηγέτη του Κόμματος των Εργαζομένων, Λούλα ντα Σίλβα, είναι πλέον μια σκιά του μιντιακού του εαυτού. Ο πρώην δικαστής και νυν γερουσιαστής Σέρζιο Μόρο, που όσο κανένας άλλος διευκόλυνε την άνοδο του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρο στην εξουσία, έπειτα από αλλεπάλληλα σκάνδαλα τόσο στην επιχείρηση Lava Jato, που τον έκανε παγκοσμίως διάσημο, όσο και οικονομικής διαφθοράς, απειλείται να χάσει την ασυλία του και να καθίσει στο εδώλιο του κατηγορουμένου.

Σύμφωνα με το Brasil de Fato, το Περιφερειακό Εκλογοδικείο της Πολιτείας Παρανά έχει στη διάθεσή του σημαντικά στοιχεία για σωρεία αδικημάτων, ανάμεσά τους και την κατάχρηση εξουσίας και τις παράτυπες οικονομικές απολαβές σε σχέση με την προεκλογική εκστρατεία που το 2022 τον ανέδειξε γερουσιαστή.

Οι δικαστικές περιπέτειές του κάθε άλλο παρά περιορίζονται σε αυτή την υπόθεση. Οπως αποκάλυψε ο ιστότοπος UOL, αξιωματούχοι της επιχείρησης Lava Jato, ανάμεσά τους ο επικεφαλής των εισαγγελέων της και (ως μη όφειλε) στενός συνομιλητής του Μόρο, Ντάλτον Νταλανιόλ, συνεργάστηκε με τις αμερικανικές και ελβετικές αρχές για να μοιραστούν πόρους της κρατικής πετρελαϊκής Petrobras από τα πρόστιμα που είχαν επιβληθεί στην εταιρεία στο πλαίσιο της Lava Jato. Οργάνωσε μάλιστα μυστικές συναντήσεις με Αμερικανούς αξιωματούχους παρακάμπτοντας τις αρμόδιες αρχές.

Αυτές οι αποκαλύψεις για συνεργασία Βραζιλιάνων και Αμερικανών θέτουν ξανά στο προσκήνιο την επιρροή των ΗΠΑ στην επιχείρηση Lava Jato, όπως αποκαλύπτει ο Φερνάντο Αουγούστο Φερνάντες στο βιβλίο του «Γεωπολιτική της Επέμβασης», υποστηρίζοντας πως αυτή η επιχείρηση ήταν η τελειοποίηση των αμερικανικών στρατηγικών επέμβασης στα εσωτερικά της Βραζιλίας. Ανάλογες αποκαλύψεις για τις παρεμβάσεις του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης στην υπόθεση έκανε και ο ιστότοπος ερευνητικής δημοσιογραφίας The Intercept στην έκθεσή του «Κράτα το Απόρρητο: η μυστική ιστορία της αμερικανικής επέμβασης στη Βραζιλία».

Ακόμη πιο κρίσιμες για τον Μόρο θα είναι οι επόμενες μέρες, καθώς αναμένεται να καταθέσει στη Δικαιοσύνη ο Τόνι Γκαρσία. Ο επιχειρηματίας και πρώην βουλευτής είχε συλληφθεί το 2004 και το 2008 ο Σέρζιο Μόρο τον καταδίκασε σε κάθειρξη για απάτη στον επιχειρηματικό όμιλο Garibaldi Consortium. Σύμφωνα με τις καταγγελίες του, ο Μόρο απειλώντας πως αν δεν συνεργαστεί θα τον κάνει «να σαπίσει στη φυλακή», τον ανάγκασε να κατασκοπεύει επιχειρηματίες και πολιτικούς για λογαριασμό του, αλλά και να «κατασκευάζει» ψεύτικες αποδείξεις οδηγώντας έτσι τουλάχιστον 15 από αυτούς στη φυλακή.

Μάλιστα σε συνέντευξή του στο περιοδικό Veja περιέγραφε πώς ο Μόρο τού είχε διαθέσει πράκτορα των ομοσπονδιακών μυστικών υπηρεσιών, που ανάμεσα στα άλλα τον βοηθούσε και να βάζει «κοριούς» στα κινητά των «στόχων» του, ενώ δικαστές του υπαγόρευαν κατηγορίες κατά πολιτικών, ιδίως του Κόμματος των Εργαζομένων, για να αποτρέψουν την κάθοδο του Λούλα ντα Σίλβα στις εκλογές του 2018.

Η πολιτικοποίηση της Δικαιοσύνης

Οταν το 2014 ο Μόρο ξεκινούσε την επιχείρηση κατά της διαφθοράς Lava Jato, την παρουσίασε ως μια τοπική εκδοχή της ιταλικής επιχείρησης κατά της μαφίας Mano Pulite, κερδίζοντας τη στήριξη μίντια και συντηρητικών κύκλων και προσφέροντάς του μια πρωτοφανή δημοτικότητα.

Σε επτά χρόνια (ώς το 2021, όταν ο Μπολσονάρο κήρυξε επίσημα το τέλος της), κατέληξε σε 179 ποινικές υποθέσεις, 209 ομολογίες ενοχής και διαταγές κατάσχεσης 2,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων από κλεμμένο δημόσιο χρήμα.

Ωστόσο, παράλληλα, ο Σέρζιο Μόρο εγκαινίασε αυτό που ο δημοσιογράφος Ρεϊνάλντο Αζεβέντο αποκάλεσε «η εποχή του δικαστικού τρόμου»: προληπτικές συλλήψεις, παράνομες παρακολουθήσεις, ηχογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις, διαρροές «αποκλειστικών ειδήσεων» τις παραμονές των συλλήψεων, ορισμός της ατζέντας και του τρόπου κάλυψης των ερευνών του από τα μίντια, αστυνομικές επιδρομές τα μεσάνυχτα, ψυχολογική πίεση και εκβιασμοί στους κατηγορούμενους για να ομολογήσουν ανύπαρκτα εγκλήματα, ακόμη και βίαιη προσαγωγή του Λούλα για να καταθέσει (ενώ δεν είχε αρνηθεί να το κάνει) υπό τα φώτα των καμερών.

Η Lava Jato και η καταδίκη του Λούλα -που αργότερα ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο λόγω της μεροληψίας και της παράνομης συνεργασίας του Μόρο με τον επικεφαλής των εισαγγελέων Ντάλτον Νταλανιόλ- επιβραβεύτηκαν από τον Μπολσονάρο με τον διορισμό του ως υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Ασφάλειας. Μια σύντομη θητεία στην οποία αναλώθηκε καταθέτοντας νόμους για τη θωράκιση των αστυνομικών από κάθε ευθύνη και στις επιθέσεις κατά δημοσιογράφων, καταλήγοντας να γίνει, σύμφωνα με τη Folha de Sao Paulo, «το βασικό κέντρο στήριξης του αυταρχισμού στην κυβέρνηση Μπολσονάρο».

Στην πραγματικότητα οι μεθοδεύσεις του Μόρο καθιέρωσαν τη μάχη κατά της διαφθοράς ως έναν θεμιτό τρόπο να δίνονται πολιτικές μάχες. Ο Μόρο εκπροσωπεί με την πιο ακραία της μορφή τη «δικαστικοποίηση της πολιτικής», που τόσο συνήθης έχει γίνει πλέον στη Λατινική Αμερική, με τους δικαστές να δρουν σαν αδιαμφισβήτητοι πολιτικοί παράγοντες του τόπου, έγραφε πριν από 2 χρόνια στο περιοδικό The Jacobin ο πολιτικός αναλυτής Μπέντζαμιν Φόγκελ. Ανάλογη είναι η εκτίμηση του Μακ Μαργκόλις, συμβούλου του Ινστιτούτου Ιγκαραπέ της Βραζιλίας και συγγραφέα του βιβλίου «Ο τελευταίος νέος κόσμος: η κατάκτηση των συνόρων της Αμαζονίας»: «Η μάχη κατά της διαφθοράς στην ουσία έκρυβε έναν πολιτικό πόλεμο μέσα από δικαστικές διαδικασίες, αυτό που πλέον είναι γνωστό ως lawfare».

Κατά τον Φόγκελ, «κανείς δεν εκπροσωπεί καλύτερα την κατάπτωση της βραζιλιάνικης δημοκρατίας όσο ο Σέρζιο Μόρο». Χωρίς το αντιπολιτικό κήρυγμά του και την υποβόσκουσα λογική του ότι «όλοι ίδιοι είναι», δίχως τον «άρτον και θεάματα» που τους πρόσφερε κάθε τόσο για να αποστραφούν την οργανωμένη πολιτική σκηνή και να εμπεδωθεί ένα έντονο κλίμα κατά του Κόμματος των Εργαζομένων, τα ισχυρά συντηρητικά ανακλαστικά των Βραζιλιάνων δεν θα είχαν αφυπνιστεί τόσο, έτσι που θα ήταν πιο δύσκολη η άνοδος του Ζαΐρ Μπολσονάρο.

«Ενα εξίσου επικίνδυνο κληροδότημα της Lava Jato και του Μόρο είναι ότι διαμόρφωσαν ένα ιδιότυπο ρεύμα σκέψης και γνώμης με τον πρώην πρόεδρο και τον πρώην δικαστή να συμβάλλουν στην εδραίωση ενός πολιτικού και κοινωνικού κινήματος της Ακροδεξιάς», έγραφε ο Ντάριο Πινιότι στην Página 12. «Μπολσονάρο και Μόρο συνδέονται εγγενώς και παρά τις συγκυριακές διαφορές τους, οι ιστορίες τους είναι αλληλένδετες».

Ο Μπολσονάρο ήδη καταδικάστηκε σε στέρηση πολιτικών του δικαιωμάτων για οκτώ χρόνια. Πιθανότητα ο Μόρο να ακολουθήσει κι αυτά του τα βήματα.