Παραίτηση Τζόνσον: Οι πιθανοί αντικαταστάτες και οι αντιδράσεις εντός και εκτός Βρετανίας

Η παραίτηση του Μπόρις Τζόνσον από την αρχηγία των Συντηρητικών έχει πυροδοτήσει μια σειρά από σενάρια για το ποιος θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει, με νυν και πρώην υπουργούς να δηλώνουν διαθεσιμότητα. Η αποχώρησή του, μετά τα σκάνδαλα και την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του, πάντως, έφερε τουλάχιστον ανακούφιση μέσα στο κόμμα, αλλά και πικρόχολα σχόλια εντός και εκτός της χώρας.

Εν αναμονή των εσωκομματικών εξελίξεων, πάντως, ο Τζόνσον, που παραμένει πρωθυπουργός μέχρι να βρεθεί ο διάδοχός του, ανακοίνωσε ότι θα κάνει και τη γαμήλια δεξίωσή του, που αναβλήθηκε λόγω των μέτρων για την πανδημία... Θα γίνει στα τέλη Ιουλίου στην πρωθυπουργική εξοχική κατοικία και τα σχέδια δεν αλλάζουν.

Οι υποψήφιοι 

Πολλά είναι τα ονόματα των μελών του Συντηρητικού Κόμματος που φέρονται να ενδιαφέρονται για την ηγεσία. Μεταξύ αυτών, η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τραζ, ο υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ.

Ας τους δούμε:

Σάτζιντ Τζάβιντ

Πρώην υπουργός Υγείας. Ήταν αυτός που άνοιξε τον χορό των παραιτήσεων από το υπουργικό συμβούλιο την Τρίτη και αυτός που ουσιαστικά πυροδότησε τις εξελίξεις.

Ο 53χρονος πρώην τραπεζίτης και υπέρμαχος των ελεύθερων αγορών έχει υπηρετήσει σε αρκετά υπουργεία. Μεταξύ αυτών και στο Οικονομικών όπου παραιτήθηκε το 2020. Είναι γιος μεταναστών μουσουλμάνων από το Πακιστάν. Δηλώνει θαυμαστής της Μάργκαρετ Θάτσερ και στις εσωκομματικές εκλογές του 2019 για την ανάδειξη νέου αρχηγού των Συντηρητικών είχε έρθει τέταρτος.

Μπεν Γουάλας

Ο νυν υπουργός Άμυνας έχει αναδειχθεί στο πιο δημοφιλές μέλος της κυβέρνησης εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο χειρίστηκε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov, που διεξήχθη μεταξύ μελών του Συντηρητικού κόμματος, ψηφίστηκε ως ο καταλληλότερος αντικαταστάτης του Μπόρις Τζόνσον. Είναι 52 ετών, πρώην στρατιωτικός και ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως μέλος του τοπικού κοινοβουλίου της Σκοτίας τον Μάιο του 1999. Το 2005 εκλέχτηκε πρώτη φορά μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου.

Λιζ Τραζ

Είναι υπουργός Εξωτερικών, από το Σεπτέμβριο του 2021. Η Λιζ Τραζ, 46 ετών, θεωρείται η αγαπημένη μεταξύ των μελών του Συντηρητικού Κόμματος και συχνά βρίσκεται στην κορυφή των σχετικών δημοσκοπήσεων. Όπως υποστηρίζουν όσοι την παρακολουθούν από κοντά φροντίζει πολύ προσεκτικά τη δημόσια εικόνα της. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι πολύ πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, φωτογραφήθηκε πάνω σε ένα τανκ στην βρετανική βάση στην Εσθονία. Το γραφείο της υποστήριζε ότι αυτό ήταν ένα μήνυμα προς στον Βλαντιμίρ Πούτιν ότι η Βρετανία θα κάνει ότι μπορεί για να προστατέψει την Ουκρανία. Βέβαια, οι «κακές γλώσσες» λένε ότι ήθελε να αντιγράψει την Μάργκαρετ Θάτσερ, καθώς σε πολλά το εν λόγω ενσταντανέ παρέπεμπε στην ιστορική φωτογραφία του 1986, όταν η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας είχε επισκεφτεί βρετανική βάση της Δυτικής Γερμανίας.

Έχει υπερασπιστεί το Brexit και μάλιστα πέρυσι διορίστηκε επικεφαλής της συνέχισης των διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις αρχές της εβδομάδας ήταν μια από τους ελάχιστους υπουργούς της κυβέρνησης Τζόνσον που δήλωσε πως εξακολουθεί να τον στηρίζει προτρέποντας μάλιστα τους συναδέλφους της να κάνουν το ίδιο.

Τζέρεμι Χαντ

Ο 55χρονος πρώην υπουργός Εξωτερικών, στις τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη αρχηγού των Συντηρητικών ήρθε δεύτερος μετά τον Μπόρις Τζόνσον και οι αναλυτές επισημαίνουν ότι έχει πιο σοβαρό και λιγότερο αμφιλεγόμενο προφίλ στην πολιτική ζωή της χώρας. Συνεπώς θα μπορούσε να συμβάλει στην εξομάλυνση της κατάστασης μετά την «τρικυμία» που προκάλεσε ο Μπόρις Τζόνσον. Καθώς απέχει από κυβερνητικό πόστο εδώ και καιρό εκτιμάται ότι έχει πολύ λιγότερη «πολιτική φθορά» από άλλους διεκδικητές της ηγεσίας των Συντηρητικών. Δεν έχει κρύψει την φιλοδοξία του να γίνει πρωθυπουργός.

Ναντίμ Ζαχάουι

Ο νυν υπουργός Οικονομικών, 55 ετών, κέρδισε τις εντυπώσεις ως υπουργός εμβολίων, καθώς κατάφερε να υλοποιήσει ένα από τα πιο γρήγορα εμβολιαστικά προγράμματα στον κόσμο κατά του κορονοϊού. Είναι πρόσφυγας από το Ιράκ που ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Βρετανία σε πολύ μικρή ηλικία. Ο παππούς του ήταν ο κεντρικός τραπεζίτης του Ιράκ, αλλά την δεκαετία του ‘70 αναγκάστηκε, από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν, να φύγει από τη χώρα. Είναι συνιδρυτής της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouGov. Εξελέγη στο κοινοβούλιο πρώτη φορά το 2010.

Ρίσι Σουνάκ

Πρώην υπουργός Οικονομικών, παραιτήθηκε την Τρίτη. Ο Ρίσι Σουνάκ, 42 ετών, διακρίθηκε για την οικονομική του πολιτική κατά την περίοδο της πανδημίας καθώς μεταξύ άλλων εφάρμοσε ένα δαπανηρό πρόγραμμα διατήρησης θέσεων εργασίας που απέτρεψε τη μαζική ανεργία. Ωστόσο, έχει δεχθεί όμως έντονη κριτική τόσο για το φορολογικό καθεστώς της πλούσιας συζύγου του, όσο και για την παραβίαση των αυστηρών κανόνων της καραντίνας, του επιβλήθηκε μάλιστα πρόστιμο όπως και στο Μπόρις Τζόνσον. 

Αντιδράσεις: Ανακούφιση και σκληρή κριτική

Η παραίτηση του Βρετανού πρωθυπουργού, έπειτα από μήνες που ταλανιζόταν από σκάνδαλα, ήταν κάτι που όλοι περίμεναν.

Ο Κιρ Στάρμερ, αρχηγός του Εργατικού Κόμματος, του μεγαλύτερου της αντιπολίτευσης είπε σχετικά:

«Είναι καλά νέα για τη χώρα ότι ο Μπόρις Τζόνσον παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Αλλά αυτό θα έπρεπε να είχε συμβεί εδώ και πολύ καιρό. Ήταν πάντα ακατάλληλος για το αξίωμα. Ήταν υπεύθυνος για ψέματα, σκάνδαλα και απάτες σε μεγάλη κλίμακα».

Ο Τζάστιν Τόμλινσον, αντιπρόεδρος του Συντηρητικού Κόμματος, μίλησε για «αναπόφευκτη παραίτηση» και τόνισε ότι οι Τόρις «ως κόμμα πρέπει γρήγορα να ενωθούμε και να επικεντρωθούμε σε ό,τι έχει σημασία. Ζούσε σε σοβαρές στιγμές σε πολλά μέτωπα».

Ο Άλιστερ Τζακ, υπουργός αρμόδιος για θέματα Σκοτίας είπε ότι λυπήθηκε -ίσως να ήταν και ο μόνος- υποστηρίζοντας ότι ο Μπόρις Τζόνσον πέτυχε «σπουδαίο έργο όσο ήταν πρωθυπουργός, συμπεριλαμβανομένης της ολοκλήρωσης του Brexit, της υποστήριξης της χώρας μέσα από την Covid και παράλληλα ηγήθηκε της διεθνούς απάντησης στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το πιο σημαντικό είναι εργάστηκε ακούραστα για να ενισχύσει το Ηνωμένο Βασίλειο».

Από την πλευρά του, ο Κουάζι Κβάρτενγκ, υπουργός Επιχειρήσεων Ενέργειας και Βιομηχανικής Στρατηγικής, δήλωσε:

«Τι καταθλιπτική κατάσταση. Τόση αχρείαστη ζημιά προκλήθηκε. Χρειαζόμαστε τώρα έναν νέο Ηγέτη το συντομότερο δυνατό. Κάποιον που μπορεί να οικοδομήσει ξανά την εμπιστοσύνη, να θεραπεύσει τη χώρα και να καθορίσει μια νέα, λογική και συνεπή οικονομική προσέγγιση για να βοηθήσει τις οικογένειες».

Ενώ άλλος ανώτερος βουλευτής των Τόρις, όταν τον ρώτησαν πώς αισθάνθηκε, απάντησε: «Βασικά ανακούφιση. Και επίσης θλίψη για μια χαμένη ευκαιρία. Ένας άνδρας που καταστράφηκε από τα δικά του εκ βάθρων ελαττώματα».

Για ανακούφιση μίλησε και η Νίκολα Στέρτζον, πρωθυπουργός της Σκοτίας: 

«Θα υπάρξει μια ευρέως διαδεδομένη αίσθηση ανακούφισης που το χάος των τελευταίων ημερών (επί της ουσίας μηνών) θα τελειώσει, αν και η ιδέα ότι ο Μπόρις Τζόνσον θα παραμείνει πρωθυπουργός μέχρι το φθινόπωρο φαίνεται πολύ μακριά από το ιδανικό και σίγουρα όχι βιώσιμο;» είπε

Στη Βόρεια Ιρλανδία, ο Μάικλ Ο' Νιλ, ηγέτης του κόμματος Σιν Φέιν, είπε χαρακτηριστικά: 

«Ήταν ο απόλυτος παραλογισμός ότι οι άνθρωποι εδώ ανέχονταν τον Μπόρις Τζόνσον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι ένα πρόσωπο απόλυτης ανυποληψίας. Όποιος προσπαθεί να σαμποτάρει τις ειρηνευτικές συμφωνίες μας, ένα τέταρτο αιώνα προόδου και το κοινό μας μέλλον δεν είναι πραγματικά φίλος μας».

Μόσχα: Δίκαιη ανταμοιβή

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η αντίδραση της Ρωσίας, στην οποία ο Μπόρις Τζόνσον, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία επιτίθετο σε ημερήσια βάση, ακόμη και με υπερβολές.

Ο Ντίμτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, ήταν λακωνικός: «Δεν μας συμπαθεί και ούτε και εμείς τον συμπαθούμε».

Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, επισήμανε ότι ο Μπόρις Τζόνσον «χτυπήθηκε από ένα μπούμερανγκ που εκτόξευσε ο ίδιος... Οι συμπολεμιστές του τον κατέδωσαν. Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι: μην επιδιώκεις να καταστρέψεις τη Ρωσία... Η Ρωσία δεν μπορεί να καταστραφεί. Μπορείς να σπάσεις τα δόντια σου επιχειρώντας το -και μετά να πνιγείς».

Από την πλευρά του, ο πρεσβευτής της Ρωσίας στη Βρετανία, Αντρέι Κέλιν, υποστήριξε ότι η πτώση του Μπόρις Τζόνσον ήταν μια «δίκαιη ανταμοιβή» για τη φιλοπολεμική, αντιρωσική πολιτική του και το γεγονός ότι αγνόησε τις οικονομικές ανάγκες του βρετανικού λαού.

«Επικεντρώθηκε υπερβολικά στη γεωπολιτική κατάσταση, στην Ουκρανία», είπε ο Αντρέι Κέλιν σε συνέντευξη που παραχώρησε στο πρακτορείο Reuters. «Αγνόησε τη χώρα, τον λαό, την κατάσταση της οικονομίας και αυτό ήταν το αποτέλεσμα. Φυσικά, θα προτιμούσαμε (για πρωθυπουργό) κάποιον που δεν είναι τόσο ανταγωνιστικός ή φιλοπόλεμος», συνέχισε.

«Ο λαός υποφέρει από τις υψηλές τιμές, τους υψηλούς φόρους» σχολίασε ο 65χρονος διπλωμάτης αναφερόμενος στην «κληρονομιά» που αφήνει ο Τζόνσον. «Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης δεν υλοποιήθηκαν».