Εξελίσσεται η Τουρκία σε αστυνομικό κράτος;

Την Παρασκευή το πρωί, το τουρκικό Κοινοβούλιο ψήφισε το αμφιλεγόμενο πακέτο μεταρρυθμίσεων για την εσωτερική ασφάλεια που δίνει στην αστυνομία ενισχυμένες εξουσίες για την καταστολή ταραχών και διαδηλώσεων.

Κατά τη διάρκεια των έντονων συζητήσεων για το εν λόγω νομοσχέδιο, δεν υπήρξε ούτε μία ημέρα χωρίς κωμικοτραγικά συμβάντα στο Κοινοβούλιο. Τις πρώτες ημέρες των συζητήσεων που διήρκεσαν έναν μήνα, πάνω από 10 βουλευτές κατέληξαν στο νοσοκομείο. Ενας βουλευτής έπεσε από τη σκάλα κατά τη διάρκεια ενός καβγά, ενώ άλλοι γρονθοκοπήθηκαν.

Τις επόμενες ημέρες, το Κοινοβούλιο έγινε η σκηνή καθιστικών διαμαρτυριών στις οποίες συμμετείχαν για πρώτη φορά από κοινού το εθνικιστικό κόμμα MHP και το φιλοκουρδικό κόμμα HDP. Ολα τα κόμματα της αντιπολίτευσης φώναζαν μαζί ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την ασφάλεια είναι αντιδημοκρατικό και απαράδεκτο και θα μετατρέψει την Τουρκία σε αστυνομικό κράτος οδηγώντας στην καταστροφή.

Σφοδρές αντιδράσεις

Παρ’ όλο που το AKP έχει την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης έκαναν σε κάθε περίπτωση ό,τι μπορούσαν για να διακόψουν τις συζητήσεις, αξιοποιώντας κάθε δικαίωμα ένστασης που παρέχεται από τον Κανονισμό της Βουλής.

Εν τω μεταξύ, πολυάριθμες ομάδες, από συνδικαλιστικά σωματεία έως δικηγορικοί σύλλογοι, συμμετείχαν σε διαδηλώσεις σε ολόκληρη την Τουρκία και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προειδοποίησαν ότι η μείωση των ελευθεριών ενισχύει τον κίνδυνο αύξησης της βίας στην κοινωνία. Ωστόσο, η κυβέρνηση του AKP δεν έκανε πίσω.

Την Παρασκευή το πρωί, μια συντομευμένη εκδοχή με 62 άρθρα του λεγόμενου «πακέτου μεταρρυθμίσεων για την εσωτερική ασφάλεια» πέρασε από τη Βουλή. Μαζί με αυτό, πέρασε και ο νόμος περί διαδικτυακής παρακολούθησης που επιτρέπει στην αστυνομία να παρακολουθεί τις διαδικτυακές δραστηριότητες «υπόπτων» χωρίς δικαστικό ένταλμα.

Η νέα αμφιλεγόμενη νομοθεσία για την ασφάλεια δίνει τη δυνατότητα στους κυβερνήτες των επαρχιών που διορίζει η κυβέρνηση και στην αστυνομία να διεξάγουν έρευνες και να κρατούν υπόπτους επί 48 ώρες χωρίς δικαστική έγκριση, παρά μόνο βάσει εύλογων αμφιβολιών.

Ο νόμος επιτρέπει επίσης στην αστυνομία να χρησιμοποιεί πυροβόλα όπλα κατά διαδηλωτών που χρησιμοποιούν βόμβες μολότοφ ή παρόμοια όπλα, ακόμα και αν τις πετούν μόνο σε δημόσια κτίρια. Προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 4 ετών για διαδηλωτές που καλύπτουν το πρόσωπό τους με μάσκες ή μαντίλια ή/και έχουν πάνω τους κροτίδες, βόμβες μολότοφ, σιδερένιες σφαίρες και σφεντόνες.

Τι σημαίνει αυτό στην ουσία; Σημαίνει αυξημένο κίνδυνο αυθαίρετων κρατικών ενεργειών και νομιμοποιημένης αστυνομικής βίας, καθώς και κίνδυνο αύξησης των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά του δικαιώματος στη ζωή και στην ιδιωτική ζωή. Η αστυνομία και οι κυβερνήτες των επαρχιών που διορίζονται από το κράτος πράγματι αποκτούν μεγάλες εξουσίες, χωρίς να ενισχύεται ο απαραίτητος ανεξάρτητος έλεγχος των ενεργειών τους.

Ετσι λοιπόν, μπορεί μια κρύα μέρα στην Τουρκία να φοράς κασκόλ και να συλληφθείς. Μπορεί να αναρτήσεις ένα αντικυβερνητικό σχόλιο στο twitter και να φυλακιστείς για «αποσχιστικές τάσεις». Μπορεί να κατέβεις στους δρόμους για να απαιτήσεις τον σεβασμό των ελευθεριών σου και να σε αποκαλέσουν «τρομοκράτη» ή ακόμα χειρότερα να σκοτωθείς «τυχαία» από πυροβόλο όπλο της αστυνομίας καταστολής των ταραχών. Μπορεί να είσαι ακτιβιστής της αντιπολίτευσης και να φυλακιστείς για τουλάχιστον 4 χρόνια, επειδή κάποιος «φύτεψε» αποδεικτικά στοιχεία στην τσάντα σου ενώ βρισκόσουν υπό κράτηση.

Είναι προφανές ότι η νέα νομοθεσία έχει στόχο να αποτρέψει την επανάληψη των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το καλοκαίρι του 2013 και των φιλοκουρδικών διαδηλώσεων εναντίον της άρνησης της κυβέρνησης να υποστηρίξει το Κομπάνι κατά του ISIS τον Οκτώβριο του 2014.

Η σημερινή εκτελεστική εξουσία στην Τουρκία δεν ανέχεται την κριτική, φοβάται τις διαδηλώσεις και την αντίσταση του λαού και προσπαθεί να προστατευτεί και να καταστείλει την αντιπολίτευση ενισχύοντας τις εξουσίες της αστυνομίας.

Ο Ερντογάν και η κυβέρνηση του AKP έχουν την τάση να ερμηνεύουν οποιαδήποτε διαδήλωση στην Τουρκία ως εκδήλωση των «συνωμοτών στο εσωτερικό και το εξωτερικό», παρερμηνεύοντας τη φύση των διαμαρτυριών και τα αιτήματα των μαζών που διαδηλώνουν. Πράγματι, η προκλητική συμπεριφορά του Ερντογάν ήταν αυτή που ενθάρρυνε την αστυνομία να χρησιμοποιήσει δυσανάλογη και αδιάκριτη βία κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί και για το Κομπάνι.

Οι διαδηλώσεις του Γκεζί άφησαν πίσω 11 νεκρούς, ενώ στις διαδηλώσεις στήριξης προς το Κομπάνι πέθαναν περίπου 40 άτομα. Οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονταν στην αστυνομία. Επιπλέον, το Ιδρυμα Baran Dursun πρόσφατα δημοσίευσε μια λίστα με τα ονόματα των θυμάτων αστυνομικής βίας. Σύμφωνα με τη λίστα, τα τελευταία 8 χρόνια 183 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί με ευθύνη των τουρκικών αστυνομικών δυνάμεων.

Και με τον νέο αυτό νόμο, θα γίνει ακόμα πιο εύκολο για την αστυνομία να πυροβολεί τον οποιονδήποτε. Το AKP, που βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 13 χρόνια, κατάφερε να μειώσει τον ρόλο και τη δύναμη του στρατού στην πολιτική που υπονόμευε το δημοκρατικό σύστημα. Ωστόσο, η Τουρκία είναι ακόμα μακριά από το να γίνει μια δημοκρατική χώρα όπου κυριαρχεί ο «λαός», καθώς το «στρατιωτικό κράτος» έχει μάλλον επιτυχημένα μετατραπεί σε «αστυνομικό κράτος».

Με τον νέο αυτό νόμο, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η κυβέρνηση έκαναν ένα ακόμα μεγαλύτερο βήμα προς την αντικατάσταση ενός ήδη ασταθούς δημοκρατικού συστήματος με ένα απολυταρχικό, δίνοντας στους εαυτούς τους σχεδόν δικτατορικές εξουσίες με την προστασία των αστυνομικών δυνάμεων.

Οι βουλευτές του AKP και ο Ερντογάν ισχυρίζονται ότι οι μεταρρυθμίσεις στην ασφάλεια είναι σύμφωνες με τα πρότυπα της Ε.Ε. και είναι απαραίτητες για την προστασία του κράτους από «τρομοκράτες» και «προδότες».

*Τουρκάλα, απόφοιτος των Πολιτικών Επιστημών, νυν σπουδάστρια της Νομικής Σχολής Αθηνών