Ανταλλαγή αιχμαλώτων Βελγίου-Ιράν στο Ομάν

Το Βέλγιο και το Ιράν πραγματοποίησαν σήμερα ανταλλαγή αιχμαλώτων στο Ομάν, με τις επίσημες πληροφορίες να αναφέρουν ότι η Τεχεράνη απελευθέρωσε έναν Βέλγο ανθρωπιστή με αντάλλαγμα έναν Ιρανό διπλωμάτη που καταδικάστηκε για απόπειρα βομβιστικής επίθεσης σε συνάντηση ιρανικής οργάνωσης πολιτικών προσφύγων στη Γαλλία.

Η αρχική ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών του Ομάν δεν ταυτοποίησε τους κρατούμενους που ανταλλάσσονταν.

Μέσα στη μέρα, ο Πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ Ντε Κρου δήλωσε ότι ο εργαζόμενος στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, Ολιβιέ Βαντεκαστίλ, αφέθηκε ελεύθερος. Η ιρανική κρατική τηλεόραση επιβεβαίωσε αργότερα ότι ο διπλωμάτης, Ασαντολάχ Ασάντι, αφέθηκε επίσης ελεύθερος.

Το υπουργείο Εξωτερικών του Ομάν δήλωσε ότι «οι απελευθερωμένοι μεταφέρθηκαν από την Τεχεράνη και τις Βρυξέλλες στο Μουσκάτ σήμερα Παρασκευή, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την επιστροφή τους στις χώρες τους». Προστίθεται ότι «το σουλτανάτο του Ομάν εκτίμησε το πολύ καλό κλίμα που επικράτησε στις συνομιλίες στο Μουσκάτ μεταξύ της ιρανικής και της βελγικής πλευράς και την προθυμία τους να διευθετήσουν αυτό το ανθρωπιστικό ζήτημα».

Ο Ντε Κρου είπε ότι ο Βαντεκαστίλ, μεταφέρθηκε στο Ομάν το βράδυ της Πέμπτης. Τον παρέλαβε ομάδα Βέλγων διπλωματών και στρατιωτικών αξιωματούχων και στη συνέχεια εξετάσθηκε από γιατρούς.

«Ο Ολιβιέ πέρασε 455 ημέρες στη φυλακή στην Τεχεράνη υπό απαράδεκτες συνθήκες και ενώ είναι αθώος», έγραψε ο Ντε Κρου. «Η επιστροφή του Ολιβιέ Βαντεκαστίλ στο Βέλγιο είναι μια ανακούφιση. Μια ανακούφιση για την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους του».

Το Ομάν παίζει εδώ και χρόνια τον ρόλο του μεσολαβητή μεταξύ Δύσης και Ιράν.

Το προφίλ των αιχμαλώτων και το ιστορικό της σύλληψής τους

Τον Ιανουάριο, το Ιράν καταδίκασε τον Βατνερκαστίλ σε 40 έτη κάθειρξης και 74 μαστιγώματα, αφού τον καταδίκασε για κατασκοπεία σε μια κεκλεισμένων των θυρών δίκη. Επίσης του επιβλήθηκε πρόστιμο 1 εκατομμυρίου δολαρίων. Ο Βατνερκαστίλ συνελήφθη στο Ιράν τον Φεβρουάριο του 2022 ενώ ετοιμαζόταν να αποχωρήσει από τη χώρα, έπειτα από συνεργασία με το Νορβηγικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τη Διεθνή Αρωγή στην Ισλαμική Δημοκρατία, από το 2015 έως το 2021, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία.

Η οικογένειά του και η βελγική κυβέρνηση διέψευσαν κατηγορηματικά τους αστήριχτους -δεν δόθηκαν στοιχεία- ισχυρισμούς του Ιράν ότι ήταν κατάσκοπος. Για να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή με τον διπλωμάτη του Ιράν, το Βέλγιο υιοθέτησε τον Μάρτιο μια αμφιλεγόμενη συνθήκη ανταλλαγής κρατουμένων που επικυρώθηκε από το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας.

Το 2021, το Βέλγιο καταδίκασε τον Ασάντι ως ενορχηστρωτή μιας αποτυχημένης βομβιστικής επίθεσης εναντίον της εξόριστης οργάνωσης MEK της ιρανικής αντιπολίτευσης, στη Γαλλία, και του επέβαλλε 20 χρόνια ποινή φυλάκισης. Οι αρχές οδηγήθηκαν στα ίχνη του Ιρανού διπλωμάτη μέσα από τη σύλληψη ενός ζευγαριού που διαπιστώθηκε ότι είχε δεσμούς μαζί του. Εκείνοι συνελήφθησαν από τη βελγική αστυνομία με 550 γραμμάρια εκρηκτικών TATP και έναν πυροκροτητή, το 2018.

Ο Ασάντι συνελήφθη μια μέρα αργότερα στη Γερμανία και μεταφέρθηκε στο Βέλγιο. Οι υπηρεσίες πληροφοριών του Βελγίου τον αναγνώρισαν ως αξιωματικό του Υπουργείου Πληροφοριών και Ασφάλειας του Ιράν που λειτουργούσε μυστικά στην ιρανική πρεσβεία στην Αυστρία. Το Ιράν αρνήθηκε την ενοχή του Ασάντι.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Τεχεράνη έχει πραγματοποιήσει στο παρελθόν απαγωγές και άλλες συνωμοσίες εναντίον αντιφρονούντων στο εξωτερικό. Ωστόσο, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν αναφέρθηκε στον Ασάντι ως «αθώο διπλωμάτη» σε tweet που έκανε μετά την ανταλλαγή. Η κρατική τηλεόραση του Ιράν μίλησε για «ψευδείς κατηγορίες» εναντίον του διπλωμάτη.

Σε ανακοίνωσή της, η ΜΕΚ καταδίκασε την απελευθέρωση του Ασάντι, αποκαλώντας την «επαίσχυντη συγκάλυψη στην τρομοκρατία και την ομηρεία».

«Αυτό θα ενθαρρύνει τον θρησκευτικό φασισμό που κυριαρχεί στο Ιράν να συνεχίσει τα εγκλήματά του μέσω της καταστολής και της περιφερειακής και διεθνούς τρομοκρατίας», ανέφερε η οργάνωση.

Το Ιράν έχει φυλακίσει αρκετούς αλλοδαπούς και διπλούς υπηκόους όλα αυτά τα χρόνια, κατηγορώντας τους για κατασκοπεία ή άλλα αδικήματα κατά του κράτους, καταδικάζοντάς τους σε φαστ τρακ μυστικές δίκες στις οποίες πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι τους στέρησαν τα βασικά τους δικαιώματα.

Οι επικριτές έχουν κατηγορήσει επανειλημμένα το Ιράν ότι χρησιμοποιεί τέτοιους κρατούμενους ως διαπραγματευτικά χαρτιά με τη Δύση.

Το Ιράν, το οποίο αντιμετωπίζει κυρώσεις από τη Δύση για το πυρηνικό του πρόγραμμα που προχωρά με ταχείς ρυθμούς, έχει αντιμετωπίσει διαμαρτυρίες τους τελευταίους μήνες και οικονομική πίεση. Ο σουλτάνος του Ομάν Χάιθαμ μπιν Ταρίκ είχε ήδη προγραμματιστεί να επισκεφθεί την Τεχεράνη αυτό το Σαββατοκύριακο πριν από την ανακοινωθείσα ανταλλαγή κρατουμένων.