Φέτος ο χειμώνας ήταν ήπιος, χωρίς πολλά χιόνια και χαμηλές θερμοκρασίες… Ομως εκείνη την ημέρα στις αρχές του Μάρτη που σταθήκαμε σε ένα πλάτωμα του δρόμου για να ρίξουμε την πρώτη μας ματιά στην Αετομηλίτσα, αισθανθήκαμε την ψυχρή ανάσα του χειμώνα να διαπερνά τα ζεστά μας ρούχα και να περονιάζει το σώμα. Το χωριό, το ψηλότερο της Ελλάδας, όπως με υπερηφάνεια υποστηρίζουν οι ντόπιοι θυμώνοντας στους αδελφούς τους Βλάχους της Σαμαρίνας, οι οποίοι επίσης διεκδικούν την ίδια πρωτιά, πόζαρε κάτω από τις ελαφρά χιονισμένες κορφές του Γράμμου, αγκαλιασμένο από ένα φυσικό τοπίο παγερό και σιωπηλό, ωστόσο μαγευτικά ειδυλλιακό όπως θα το περιέγραφε ένας ρομαντικός φυσιολάτρης.
Ομως εδώ είναι Βαλκάνια και εκτός από την επιβλητική φύση που κυριαρχεί, μια μεγάλη ιστορία πάλλεται ολόγυρα στην ατμόσφαιρα, με ζωντανές μνήμες, θαμμένες κάτω από κάθε πέτρα. Σε τούτες εδώ τις παραμυθένιες κορυφογραμμές, τα γαλήνια δάση και τα λιβάδια που καλύπτουν κάθε σπιθαμή του ορεινού ανάγλυφου, γράφτηκε ο επίλογος του εμφυλίου πολέμου, της χειρότερης τραγωδίας που γνώρισε ποτέ ο νεότερος ελληνισμός.
Και όπως μας είπε πριν από πολλά χρόνια ένας ντόπιος που έζησε εκείνες τις σκληρές μέρες, «δεν υπάρχει πια ειρήνη σε αυτόν τον τόπο, παιδιά μου, μονάχα ψυχές ανθρώπινες που στοιχειώνουν τα δάση, τις ρεματιές και τα ποτάμια... Οι καλύτεροι Ελληνες χάθηκαν εκεί όπου σήμερα εσείς κάνετε τουρισμό!» Βρισκόμαστε στο βορειοδυτικό άκρο του νομού Ιωαννίνων, στα όρια με αυτόν της Καστοριάς και σε μικρή απόσταση από την εθνική οδό Ιωαννίνων - Κοζάνης.
Το όρος Γράμμος ξεδιπλώνει την επιβλητική του σιλουέτα κατά μήκος των ελληνοαλβανικών συνόρων και καθορίζει με την κορμοστασιά του τη μορφολογία της περιοχής. Νοτιοανατολικά ορθώνεται ο θεόρατος κώνος του Σμόλικα και ανάμεσα στα δύο ψηλά βουνά κυλά τα αφρισμένα του νερά ο ποταμός Σαραντάπορος. Εδώ, σε μια από τις πολυάριθμες πτυχές του Γράμμου και σε ένα μέσο υψόμετρο γύρω στα 1.500 μέτρα, αραδιάζει τις γειτονιές της η Αετομηλίτσα (παλαιότερη ονομασία Ντένισκο).
Τον χειμώνα στο χωριό μένει μόνιμα μόνο ο φύλακας, ενώ τα Σαββατοκύριακα ανεβαίνουν και οι διαχειριστές του ξενώνα. Εννοείται πως το καλοκαίρι το σκηνικό αλλάζει καθώς συμβαίνει κι εδώ ό,τι συμβαίνει σε όλα τα βλάχικα χωριά. Τα κοπάδια των ημινομάδων Βλάχων κτηνοτρόφων ανεβαίνουν από τα χειμαδιά της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας και μαζί με τους απόδημους που επιστρέφουν στις πατρογονικές εστίες, ο πληθυσμός αγγίζει ή ακόμα και ξεπερνά τους 3.000!
Πώς θα πάτε
Ερχόμενοι από την Αθήνα ή τη νοτιοδυτική Ελλάδα, θα πρέπει πρώτα να φτάσετε στην Κόνιτσα, η οποία απέχει 475 χλμ. από την πρωτεύουσα μέσω της νέας γέφυρας Ρίου-Αντίρριου και της Ιόνιας Οδού. Από την Κόνιτσα θα συνεχίσετε τον δρόμο Ιωαννίνων - Κοζάνης που εγκλωβίζεται ανάμεσα στον Γράμμο και στον Σμόλικα ακολουθώντας αναγκαστικά την κοίτη του ποταμού Σαραντάπορου. Στα 35 χλμ. από Κόνιτσα θα δείτε αριστερά τον ασφαλτοστρωμένο πλέον δρόμο που θα σας φέρει μετά από 17 χλμ. γερής ανάβασης στην είσοδο της Αετομηλίτσας.
Ερχόμενοι από Θεσσαλονίκη θα χρησιμοποιήσετε την Εγνατία Οδό που θα σας οδηγήσει έως τη Σιάτιστα. Από εκεί, αφού συνεχίσετε για Νεάπολη, Πεντάλοφο και κατηφορίσετε προς Επταχώρι, μπαίνοντας στον νομό Ιωαννίνων θα δείτε δεξιά σας τον δρόμο για Αετομηλίτσα (250 χλμ. από Θεσ/νίκη).
Λίγα λόγια για το χωριό
Οπως είπαμε, το παλιό όνομα της Αετομηλίτσας ήταν Ντένισκο και όπως διαβάζουμε στο ιστότοπο του χωριού, στα σλαβικά σημαίνει «προσήλιο». Τη δεκαετία του 1930 μετονομάστηκε, όπως χιλιάδες ακόμη χωριά της Ελλάδας, σε Αετομηλίτσα. Το χωριό δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση που θα μπορούσε μετά τις μεγάλες ζημιές που υπέστη τόσο κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής όσο και κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Τις υπόλοιπες φθορές τις ανέλαβαν οι σκληροί χειμώνες και ο πανδαμάτωρ χρόνος. Την τελευταία δεκαετία έγιναν σημαντικές προσπάθειες ώστε το χωριό να νοικοκυρευτεί με την πλακόστρωση των παλιών καλντεριμιών, ενώ χτίστηκε το Πνευματικό Κέντρο και ανακαινίστηκε το κτίριο του Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου. Εδώ δεν χρειάζεται να είστε απαραίτητα φανατικός πεζοπόρος για να έρθετε, ούτε να κατέχετε τις γνώσεις ή τις αντοχές του αθλήματος, αφού γύρω από το χωριό θα βρείτε υπέροχες εξοχικές τοποθεσίες τις οποίες θα εντοπίσετε εύκολα με τη βοήθεια του Θοδωρή, του διαχειριστή του ξενώνα.
Εκδρομές, πεζοπορία, 4x4
Χρησιμοποιώντας την Αετομηλίτσα και τον ξενώνα της ως αφετηρία, θα προσεγγίσετε οδικά και χωρίς πρόβλημα τα περίφημα Μαστοροχώρια του Γράμμου, Πυρσόγιαννη, Βούρπιανη, Χιονιάδες, Πληκάτι, αλλά και τα χωριά του Σμόλικα Δροσοπηγή, Καστάνιανη, Κεράσοβο (Αγ. Παρασκευή), Μόλιστα, Γαναδιό, που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό, πολιτισμικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον. Για τους κατόχους τετρακίνητων οχημάτων θα προτείνουμε ανεπιφύλακτα, εφόσον βέβαια δεν έχει προηγηθεί κακοκαιρία, τη δασική διάσχιση που οδηγεί στις ορεινές λίμνες Μοτσάλια (να υπολογίζετε περίπου 6 χιλιόμετρα σε χωματόδρομο), οι οποίες δεσπόζουν σαν γαλαζοπράσινα πετράδια κάτω από τις επιβλητικές κορυφογραμμές Αρένες. Σαφώς πιο δύσκολη είναι η σε κακό χωματόδρομο διαδρομή που συνδέει την Αετομηλίτσα με το χωριό Πληκάτι (25 χλμ.), ενώ παρακλάδι της θα σας φέρει στο μνημείο πεσόντων του Εμφυλίου που έχει στηθεί στα ριζά της κορυφής Γκέσος (2.166 μ.), ανάμεσα σε Πληκάτι και Αετομηλίτσα. Για τους πεζοπόρους που όμως θα πρέπει να έχουν καλή γνώση του χειμερινού βουνού και φυσικά τον απαραίτητο εξοπλισμό, να αναφέρουμε τις δύο «δρακόλιμνες» του Γράμμου που βρίσκονται επάνω από την Αετομηλίτσα. Η πρώτη και πιο κοντινή είναι η λιμνούλα Γκρτσα (μην αναρωτηθείτε για τα πολλά σύμφωνα, η ονομασία είναι βλάχικη) και η δεύτερη, η ψηλότερη δρακόλιμνη της Ελλάδας, είναι η περίφημη Γκίστοβα, που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.353 μέτρων, δίπλα στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Πληροφορίες σχετικά με τους χωματόδρομους και την κατάστασή τους, αλλά και χρηστικές πληροφορίες για όλα τα πεζοπορικά μονοπάτια θα σας δώσει ο διαχειριστής του ξενώνα.
● Διαμονή: Στην Αετομηλίτσα, σε σημείο με απίστευτη θέα, βρίσκεται ο «Ξενώνας και Καταφύγιο της Αετομηλίτσας», που είναι ανοιχτά όλο τον χρόνο (Σαββατοκύριακα και τριήμερα τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι καθημερινά). Στο ισόγειο του ξενώνα υπάρχουν εστιατόριο και καφέ. Υπεύθυνος διαχειριστής και πάντα εξυπηρετικός ο κ. Θοδωρής Φερφέλης, τηλ. 6974389788 https://www.aetomilitsa.com
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας