Η Καταλίν Καρικό (Katalin Kariko) και ο Ντριου Βάισμαν (Drew Weissman) κέρδισαν (δικαίως) το φετινό Νόμπελ Ιατρικής, όχι για την ανακάλυψη των εμβολίων κατά του κορονοϊού της νόσου COVID-19, όπως γράφτηκε από ορισμένα μέσα ενημέρωσης, αλλά επειδή με τις θεμελιώδεις ανακαλύψεις τους έθεσαν τα θεμέλια για τη δημιουργία των νέων, πιο αποτελεσματικών εμβολίων mRNA.
Η Ουγγαρέζα βιοχημικός σε συνεργασία με τον Αμερικανό ανοσολόγο επιβραβεύτηκαν φέτος με το Νόμπελ γιατί, πρώτοι αυτοί, ανακάλυψαν πώς οι ιατρικές προληπτικές πρακτικές θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού μας εναντίον των τροποποιημένων μορίων RNA, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δημιουργία νέων εμβολίων και φαρμακευτικών ουσιών για την αντιμετώπιση πολλών σοβαρών νόσων (ιογενών και μη).
Για να κατανοήσουμε όμως γιατί οι έρευνές τους κρίθηκαν άξιες ενός Νόμπελ Ιατρικής, θα πρέπει να πάμε πίσω στον χρόνο, όταν, κατά τη δεκαετία του 1990, η Καταλίν Καρικό εργαζόταν ως επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και αναζητούσε χορηγούς για να διερευνήσει το αν είναι εφικτό να τροποποιήσουμε σκόπιμα τις λειτουργίες των ανοσοκυττάρων μας μέσω «οδηγιών» γραμμένων στη γλώσσα των αγγελιοφόρων μορίων τού RNA. Ευτυχώς στο ίδιο Πανεπιστήμιο εργαζόταν τότε ο Ντριου Βάισμαν με αντικείμενό έρευνας τη διαφοροποίηση των ανθρώπινων δενδριτικών ανοσοκυττάρων. Ετσι ξεκίνησε η στενή ερευνητική συνεργασία μεταξύ τους, που τους οδήγησε σε μια σειρά από εκπληκτικές ανακαλύψεις οι οποίες επιβραβεύτηκαν φέτος με το βραβείο Νόμπελ.
Από τη βασική έρευνα στις βιοπολιτικές εφαρμογές της
Η βασική υπόθεση εργασίας τους ήταν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν εργαστηριακά τροποποιημένα μόρια αγγελιοφόρου mRNA, για να προκαλέσουν τις κατάλληλες ανοσιακές αντιδράσεις του οργανισμού σε μια σειρά από μολυσματικούς παράγοντες που προκαλούν σοβαρές νόσους. Ωστόσο για να αξιοποιηθούν αυτά τα μόρια mRNA για θεραπευτικούς σκοπούς, θα έπρεπε αφενός να παραχθούν σε επαρκείς ποσότητες και αφετέρου αυτό το συνθετικό mRNA θα έπρεπε να είναι συμβατό με τον ανθρώπινο οργανισμό.
Το πρώτο αποδείχτηκε αρκετά εύκολο, ενώ το δεύτερο φαινόταν τότε ακατόρθωτο, γιατί όταν το συνθετικό mRNA εισαγόταν στον οργανισμό μας, αυτός παρουσίαζε φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Και όπως αποκάλυψαν με τις έρευνές τους, πρωταγωνιστικό ρόλο στις φλεγμονώδεις αντιδράσεις του οργανισμού στο συνθετικό mRNA έπαιζαν τα δενδριτικά κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος (πάνω στα οποία εργαζόταν ο Βάισμαν).
Τα δενδριτικά κύτταρα είναι ειδικά ανοσοκύτταρα και είναι τα κύτταρα-κλειδιά για κάθε ανοσολογική λειτουργία του οργανισμού μας, επειδή η διαφοροποίησή τους είναι κρίσιμη για την ανοσολογική απόκριση και την κυτταρική ανοσία σε έναν μολυσματικό παράγοντα. Χάρη στις πρωτοποριακές έρευνές τους κατάφεραν να δημιουργήσουν συνθετικά μόρια mRNA, τα οποία όταν παρουσίαζαν κάποιες ειδικές χημικές αλλοιώσεις στη δομή τους, τότε δεν αναγνωρίζονταν ως ξένα σώματα από το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία των νέων εμβολίων mRNA, όπως αυτά που χρησιμοποιήθηκαν κατά της πανδημίας του κορονοϊού!
Τα νέα εμβόλια mRNA βασίζονται στην ίδια ακριβώς αρχή λειτουργίας των παραδοσιακών εμβολίων: να προκαλέσουν την κατάλληλη αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος εναντίον των μικροοργανισμών, των ιών και των βλαπτικών ουσιών που εισέρχονται στον οργανισμό μας και αυτό το πετυχαίνουν με τη δημιουργία «αντισωμάτων», δηλαδή με την κατασκευή ειδικών πρωτεϊνών από τα ανοσοκύτταρα. Ομως, ενώ τα παραδοσιακά εμβόλια χρησιμοποιούσαν νεκρά ή εξασθενημένα στελέχη του ιού ή του βακτηρίου, τα νέα εμβόλια mRNA ακολουθούν μια διαφορετική και λιγότερο επιβλαβή στρατηγική για την επίτευξη της ανοσίας. Με τα νέα εμβόλια η ανοσία επιτυγχάνεται εισάγοντας όχι ολόκληρο τον μολυσματικό παράγοντα, αλλά ένα πολύ μικρό τμήμα του με τη μορφή mRNA.
Και αυτό ακριβώς έγινε για την αντιμετώπιση της τελευταίας πλανητικής πανδημίας της νόσου COVID-19: ένας αγώνας δρόμου χωρίς προηγούμενο στην ιστορία των βιοϊατρικών επιστημών, αρχικά για την ταυτοποίηση της γονιδιακής ταυτότητας του κορονοϊού SARS-CoV-2 και κατόπιν για την επινόηση των νέων εμβολίων mRNA για την αντιμετώπισή του. Ετσι σε λιγότερο από έναν χρόνο περάσαμε στην επόμενη και πιο αποφασιστική φάση της εφαρμογής σε ανθρώπινους πληθυσμούς αυτών των εντυπωσιακών επιστημονικών κατακτήσεων.
Πάντως το πέρασμα από τα νέα εμβόλια στον μαζικό εμβολιασμό δεν ήταν διόλου εύκολο και απαίτησε την υπέρβαση πολλών εμποδίων: από τον αθέμιτο επιστημονικό και οικονομικό ανταγωνισμό μέχρι τη δυσπιστία των πολιτών και τις εθνικιστικές αντιστάσεις στην αποδοχή του νέου εμβολίου. Εξ αρχής λοιπόν ο πόλεμος των εμβολίων κατά της πανδημίας δεν ήταν αμιγώς επιστημονικός, άλλα βαθύτατα πολιτικός και οικονομικός. Και τόσο οι καινοφανείς πολιτικές διαχείρισης των επιστημονικών ερευνών όσο και ο λυσσαλέος ανταγωνισμός για το ποιος τελικά θα φτάσει πρώτος στο εμβόλιο κατά της νέας πανδημίας μάς αποκάλυψαν έναν νέου τύπου «ψυχρό πόλεμο» για τη γεωπολιτική και βιοπολιτική διαχείριση της ζωής των ανθρώπων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας