«Ξύπνησε» 16 μήνες μετά το έγκλημα των Τεμπών

Ο επίσημος κρατικός φορέας διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων ΕΟΔΑΣΑΑΜ στον 16ο μήνα μετά το έγκλημα των Τεμπών «ξύπνησε» και εξέδωσε την παραμονή των ευρωεκλογών Σύσταση Ασφαλείας «urbi et orbi» για τα προβλήματα ραδιοεπικοινωνίας μεταξύ σταθμαρχών και μηχανοδηγών.

Η απουσία του ΕΟΔΑΣΑΑΜ (Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών) την περίοδο που συνέβησαν τα Τέμπη θεωρείται ένας βασικός παράγοντας για τα κενά στη διερεύνηση των αιτίων του δυστυχήματος αλλά και το αποκαλούμενο «μπάζωμα», δηλαδή την αλλοίωση και καταστροφή αποδεικτικών στοιχείων. Υπό κανονικές συνθήκες ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ θα έπρεπε να βρίσκεται στον τόπο της καταστροφής από την πρώτη στιγμή, να έχει εκείνος τον πρώτο λόγο για τη συλλογή των στοιχείων και να απαγορεύσει κάθε ενέργεια που θα οδηγούσε στη μετακίνηση συντριμμιών και χωμάτων πριν καταγραφούν εξαντλητικά για το σημείο και την κατάσταση στην οποία βρέθηκαν.

Αντιθέτως, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ δεν είχε συσταθεί και η κυβέρνηση δεν ακολούθησε καν την πρόβλεψη του νόμου 5014 που είχε η ίδια ψηφίσει και όριζε ότι μέχρι να διοριστεί διοίκηση θα έπρεπε να επιληφθεί η προϋπάρχουσα αρχή Διερεύνησης ΕΔΑΑΠ. Ομως ο ΕΔΑΑΠ ήταν και εκείνος υπό διάλυση με ευθύνη του παραιτηθέντος υπουργού Κ. Καραμανλή και ο διάδοχός του Γιώργος Γεραπετρίτης αποφάσισε να ορίσει μια ειδική επιτροπή με τρεις εμπειρογνώμονες που εκείνος επέλεξε –αντίθετα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό που απαιτεί η διερεύνηση να γίνεται από ανεξάρτητο φορέα.

Διοίκηση στον ΕΟΔΑΣΑΑΜ τοποθετήθηκε έξι μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο του 2023, και η διερεύνηση ξεκίνησε από τον φορέα έναν χρόνο αργότερα, στις 15/3/24, χωρίς να υπάρχει στελέχωση από εξειδικευμένο προσωπικό και με πρόσωπα που προέρχονται από τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) –αν και η ΡΑΣ ελέγχεται και εκείνη για πράξεις και παραλείψεις.

Χωρίς... καθυστέρηση

Την Παρασκευή 7 Ιουνίου ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ εξέδωσε σε Δελτίο Τύπου το πρακτικό της απόφασης που έλαβε, τονίζοντας ότι σκοπός των ερευνών του «είναι η πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων και συμβάντων και η βελτίωση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων». Ισχυρίζεται ότι η πλήρης διερεύνηση βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά έχουν συγκεντρωθεί στοιχεία που δικαιολογούν την έκδοση «Επείγουσας Σύστασης» με αποδέκτες τη ΡΑΣ, τον ΟΣΕ, τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, τη ΓΑΙΑΟΣΕ που διαχειρίζεται το τροχαίο υλικό και το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Αναφέρει ότι αποκαλύφθηκαν κίνδυνοι στην ασφάλεια των επικοινωνιών καθώς:

● Η μετάδοση μηνυμάτων σχετικών με την ασφάλεια στερείται δομής (π.χ. σωστός προσδιορισμός των συνομιλητών και των τοποθεσιών), μεθοδολογίας (π.χ. ανάγνωσης, διόρθωσης λαθών) και χρήσης διεθνώς συμφωνημένης ορολογίας και κανόνων επικοινωνίας.

● Κρίσιμες πληροφορίες μπορεί να παρεξηγηθούν ή να παρερμηνευτούν λόγω ασαφών ή διφορούμενων εκφράσεων.

● Ο ασύρματος VHF χρησιμοποιείται ευρέως ως ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας για την ανταλλαγή κάθε είδους πληροφοριών και «δεν είναι δυνατόν να δοθεί προτεραιότητα στις επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια έναντι όλων των άλλων επικοινωνιών».

Κατά συνέπεια ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ ζητά από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη «να συνεργαστούν χωρίς καθυστέρηση» για την εφαρμογή μιας μεθοδολογίας επικοινωνίας που σέβεται τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών κανονισμών και ενός μέσου επικοινωνίας «που επιτρέπει την άμεση επαφή ένας προς έναν μεταξύ των σταθμαρχών και των μηχανοδηγών για όλες τις επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια». Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΣΕ προκήρυξε πρόσφατα διαγωνισμό 23 εκατομμυρίων για σύστημα ραδιοκάλυψης GSM-R, το οποίο όμως είχε ξεκινήσει να εγκατασταθεί το 2006 με σύμβαση 57 εκατομμυρίων που είχε ανατεθεί στη Siemens, αλλά έμπλεξε στο σκάνδαλο με τα «μαύρα ταμεία».