Παρόν και φέτος το ετήσιο «έθιμο» της αιθαλομίχλης στα Ιωάννινα

Ενα είναι η αιθαλομίχλη, δύο είναι τα μέτρα αντιμετώπισης, τρία είναι οι μόνιμες και διαρκείς πολιτικές πρόληψης. Με αυτά ασχολείται για ακόμα μία χρονιά η γιαννιώτικη κοινωνία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι βλέπει και φως στην ομίχλη. Περισσότερο επαναλαμβανόμενο μοτίβο τείνει να γίνει η κατάσταση.

Το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα με την αιθαλομίχλη στα Ιωάννινα δεν αμφισβητείται. Φέτος, στις 20 Δεκεμβρίου ανακοινώθηκε από την αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων ότι οι μετρήσεις στον σταθμό ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πόλης έδειξαν πως οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10) ξεπέρασαν τις δύο προηγούμενες ημέρες, 18 και 19 του μήνα, σε μέση ημερήσια τιμή τα 60 και 70 μg/m3 αντίστοιχα, με ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις τις βραδινές ώρες.

Οι μετρήσεις αυτές οδηγούν και σε μια σειρά από συστάσεις, οι οποίες πράγματι δημοσιοποιήθηκαν στην τοπική κοινωνία και προβλήθηκαν από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Οι συστάσεις αφορούσαν το διάστημα έως και τις 27 Δεκεμβρίου, λαμβάνοντας υπόψη, όπως σημειωνόταν στην ανακοίνωση, και ότι «οι μετεωρολογικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τις επόμενες ημέρες δεν αναμένεται να διαφοροποιηθούν ιδιαίτερα, καθώς και τις αυξημένες ανάγκες θέρμανσης των κατοικιών λόγω των αργιών».

Πρόκειται όμως για συστάσεις κατά κύριο λόγο, όπως στα άτομα αυξημένου κινδύνου (με αναπνευστικό πρόβλημα ή καρδιοπαθείς καθώς και τα παιδιά και τα άτομα άνω των 65 ετών) να περιορίσουν τη σωματική άσκηση-δραστηριότητα και τον χρόνο παραμονής τους σε εξωτερικούς χώρους ή για το σύνολο των κατοίκων να περιορίσει τη σωματική άσκηση (ιδιαίτερα αν αισθάνεται ενόχληση στα μάτια ή εμφανίζει βήχα κ.λπ.). Συστάσεις προβλέπονται και σχετικά με τη λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων μείωσης των εκπομπών από εστίες καύσης, όπως η αποφυγή της χρήσης τζακιών, θερμαστρών στερεών καυσίμων και θερμαστρών βιομάζας ή η ρύθμιση του θερμοστάτη στους 18οC σε περιπτώσεις ύπαρξης κεντρικού συστήματος θέρμανσης. Η μόνη απαγόρευση είναι για οποιαδήποτε καύση σε ανοιχτούς χώρους.

Στην προκειμένη περίπτωση ισχύει η Κοινή Υπουργική Απόφαση «Βραχυπρόθεσμα σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση ατμοσφαιρικής ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια», ενώ υπάρχει και η Οδηγία 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, που έχει γίνει ΚΥΑ.

Στην περίπτωση των Ιωαννίνων δεν συμβαίνει κάτι παράδοξο, αντίθετα, μάλλον πρόκειται για τυπική περίπτωση αφού η υψηλή συγκέντρωση ρύπων, όπως των αιωρούμενων σωματιδίων, συνδυάζεται με τις μετεωρολογικές συνθήκες της εποχής και τη φυσική διαμόρφωση της περιοχής και οι ρύποι εγκλωβίζονται, δίνοντας και αυτήν την εικόνα της ομίχλης και ενίοτε και τη χαρακτηριστική οσμή στον αέρα που αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι της πόλης. Το πρόβλημα όμως είναι πολυπαραγοντικό και έχει κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.

Ενα από αυτά που άλλαξαν τα τελευταία χρόνια είναι η πιο έντονη χρήση των τζακιών και άλλων μέσων θέρμανσης που χρησιμοποιούν ξύλο ή άλλες μορφές καύσης, κάτι που συνδέεται και με την οικονομική κρίση. Αυτές οι εξελίξεις όμως και οι διαφοροποιήσεις των συνθηκών διαβίωσης δεν έχουν οδηγήσει και σε διαφορετικές πολιτικές για την ενεργειακή κατανάλωση στην πόλη ή το μοντέλο των συγκοινωνιών και της βιώσιμης μετακίνησης, που θα έφερναν και ριζικότερα αποτελέσματα. Ακόμα και το ζήτημα των αρμοδιοτήτων έχει τη σημασία του. Ποιος φορέας, ο δήμος, η περιφέρεια ή το κεντρικό κράτος, είναι αρμόδιος, για παράδειγμα, να φέρει μέτρα για την αλλαγή του μοντέλου θέρμανσης των κατοικιών;

Γιατί αυτό που αναρωτιούνται όλο και περισσότεροι πια στα Γιάννενα, στην περίπτωση της αιθαλομίχλης, είναι το πώς θα αλλάξει κάτι αν δεν αλλάξει τίποτα.

Με άλλα λόγια, συστάσεις γίνονται, οι πολίτες κατ’ άτομο τις υλοποιούν ή δεν τις υλοποιούν και στο τέλος τη λύση τη δίνει ο αέρας ή η αλλαγή του καιρού, μέχρι του χρόνου πάλι.