Η μεταρρύθμιση που δεν ολοκληρώθηκε στο ΨΝΑ Δαφνί

Ποιος νοσεί περισσότερο στην ψυχική υγεία; Οι ασθενείς ή το σύστημα; Μια επίσκεψη στο ΨΝΑ Δαφνί αποτελεί σοκ για τις απαντήσεις που δίνει. Καθηλωμένοι οι ασθενείς από τις αναχρονιστικές μεθόδους του δεσίματος και του ψυχοφαρμάκου, αλλά και το σύστημα που βιώνει τις διαλυτικές επιπτώσεις των πολιτικών που εφαρμόστηκαν στον χώρο, με αποκορύφωμα τα διαδοχικά μνημόνια που έφεραν την αποδιάρθρωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και του κράτους πρόνοιας.

Η είδηση της περασμένης εβδομάδας ότι νοσηλευόμενος σε τμήμα εισαγωγών του ΨΝΑ Δαφνί προκάλεσε τον θάνατο άλλου νοσηλευόμενου του ίδιου θαλάμου πέρασε στα «ψιλά». Μύτη δεν άνοιξε.

Ο φάκελος έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες. Ο «επικίνδυνος» και «δύσκολος» ασθενής, για τον οποίο δεν υπήρχε άλλη προσέγγιση από την καταστολή και το ψυχοφάρμακο, σκότωσε έναν άλλο.

Νοσηλευόταν «καθηλωμένος», αλλά «κατάφερε να λυθεί μόνος του»(!), τονιζόταν στην ανακοίνωση του υπουργείου Υγείας που μετέφερε το πόρισμα της σχετικής ΕΔΕ.

Αντίθετα, οι θεσμικοί συνδικαλιστές επικέντρωσαν στο αναντίρρητο γεγονός της αποψίλωσης του νοσοκομείου από προσωπικό και στη λειτουργία του κάτω από τα όρια ασφαλείας.

Η επείγουσα ανάγκη για μαζικές προσλήψεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων στο ΨΝΑ και σε ολόκληρο τον τομέα της Ψυχικής Υγείας «δεν θα έλυνε, καθεαυτή, το ζήτημα της δομικής βαρβαρότητας του κυρίαρχου ψυχιατρικού παραδείγματος, που προϋπήρχε της κρίσης, εντός ή εκτός του ψυχιατρείου, καθώς η κατάσταση είναι απολύτως όμοια, κατασταλτική και αντιθεραπευτική, και στα γενικά νοσοκομεία», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, πρώην διευθυντής του 9ου Ψυχιατρικού Τμήματος του ΨΝΑ, ο οποίος συνταξιοδοτήθηκε φέτος.

«Το θέμα της μηχανικής καθήλωσης το βάζουμε συνεχώς. Δεν μπορεί να επιδιώκεται. Δεν μπορούμε να λειτουργούμε σαν μαντρόσκυλα», λέει ο Θωμάς Δημουλάς, νοσηλευτής, μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων ΨΝΑ.

Επιβαρύνσεις λόγω κρίσης

«Οι αναχρονιστικές, κατασταλτικές κι εν τέλει αντιθεραπευτικές λογικές που χρησιμοποιούνται, εκ των πραγμάτων, με την κοινωνικοοικονομική κρίση που ούτως ή άλλως επιβαρύνει την κατάσταση, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη, αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθήθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια στην ψυχική υγεία -χωρίς τη δημιουργία δομών, ξενώνων, οικοτροφείων κ.ο.κ., που θα μπορούσαν να στηρίξουν το σύστημα εξωνοσοκομειακά- καταλήγει σε συμβάντα όπως αυτό και σε μια σειρά άλλων που δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας», σημειώνει ο Γιάννης Καραμάνος, ειδικευόμενος γιατρός στο ΨΝΑ και μέλος της 5μελούς της ΕΙΝΑΠ του νοσοκομείου.

«Είναι σίγουρο ότι, όπως συμβαίνει πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν θα μάθουμε ποτέ την πλήρη αλήθεια -την ιστορία του προσώπου, τις εμπειρίες, τη φωνή που εξέπεμπε, το πόσο και πώς αυτή ακούστηκε ή αγνοήθηκε και απλώς ήταν αντικείμενο ελέγχου και εξάλειψης, τις απαντήσεις που διαδοχικά είχε πάρει ή δεν είχε πάρει - παρά μόνο το βολικό και απαλλακτικό των πάντων στρογγύλεμα των γεγονότων που ως συνήθως αφηγούνται άμεσα εμπλεκόμενοι και θεσμικές εξουσίες», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, μια ομάδα ψυχιάτρων που πιστεύουν και έχουν εφαρμόσει μια άλλη θεραπευτική προσέγγιση, με βασικό στοιχείο την αποδόμηση, στην πράξη, του εγκλεισμού.

Η «αφειδής και ανεξέλεγκτη, υπό τη χειραγώγηση των φαρμακοβιομηχανιών, χορήγηση του ψυχοφαρμάκου, το ίδιο και η μηχανική καθήλωση/απομόνωση και οι κλειδωμένες πόρτες αποτελούν έκφραση της ανομίας υπό την οποία τίθεται η μεταχείριση του ψυχικά πάσχοντος», υπογραμμίζει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου.

Η πάγια κουλτούρα με την ανέκαθεν παροιμιώδη φτώχεια των θεραπευτικών επιλογών της και την κατασκευή «επικίνδυνων ψυχασθενών» αποτελεί δικαιολογία για περαιτέρω καταστολή ή εξοβελισμό της δυσκολίας σε «ειδικές δομές» αυτού που το ίδιο το σύστημα δημιούργησε, όντας ανίκανο να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει, λέει η Συσπείρωση.

Μέχρι τώρα, στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση, υπογραμμίζει ο Γ. Καραμάνος, «έγιναν κάποια βήματα προς τα μπρος, αλλά με τρόπο θνησιγενή, μετέωρο και κατασπαταλώντας τεράστια κονδύλια σε συγκεκριμένες δομές ΜΚΟ.

Σε αυτό υπάρχει ευθύνη, πέραν της Πολιτείας, και του σώματος των γιατρών και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας».

Ο Θ. Δημουλάς μιλά για ΜΚΟ οι οποίες «όχι μόνο δεν αποτελούν μικρότερες λογικές ασύλων, αλλά έχουν βάλει βαθιά το χέρι σε συντάξεις και σε άλλες μορφές, οικονομικής φύσης, των ίδιων των ασθενών».

Υποστελέχωση

Οι ελλείψεις στο ΨΝΑ είναι αδιαμφισβήτητες καθρεφτίζοντας τη συνολική υποστελέχωση του ΕΣΥ.

Το προσωπικό ακολουθεί φθίνουσα πορεία κατά το διάστημα 2010-2014 (πίνακας), μειούμενο κατά 16% (από 1.833 σε 1.541), κυρίως λόγω συνταξιοδότησης. Για προσλήψεις ούτε λόγος.

Τα 9 τμήματα οξέων περιστατικών του ΨΝΑ λειτουργούν με 1-2 επιμελητές σε καθημερινή βάση, 1-2 ειδικευόμενους, 2 νοσηλευτές στις νυχτερινές βάρδιες, με τμήματα 30-40 ασθενών.

Η κατάσταση στους ξενώνες και τα οικοτροφεία είναι ακόμα χειρότερη, με έναν νοσηλευτή στη νυχτερινή βάρδια.

«Οι ανάγκες δεν καλύπτονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει τρομακτική υποβάθμιση στην περίθαλψη των ασθενών, σε σημείο επικίνδυνο για τους ίδιους και το προσωπικό, με περιστατικά όπως το τελευταίο», λέει ο Γ. Καραμάνος.

Στους υπόλοιπους τομείς υπάρχει ένας άνθρωπος: ένας υδραυλικός, ένας ηλεκτρολόγος, οι διοικητικοί «μένουν πίσω για να βγει η δουλειά», ενώ τραυματιοφορείς δεν υπάρχουν βράδια και αργίες, με αποτέλεσμα τη δουλειά να την επωμίζονται οι νοσηλευτές, όπως και του τραπεζοκόμου κ.ο.κ., αναφέρει ο Θ. Δημουλάς.

Την ίδια ώρα, η προσέλευση έχει αυξηθεί. Η εντατικοποίηση φέρνει εξάντληση, υπογραμμίζει, η οποία με τη σειρά της γίνεται επικίνδυνη.

Γιατροί και εργαζόμενοι του Σωματείου και της 5μελούς, σημειώνει ο Γ. Καραμάνος, έχουν περιγράψει την κατάσταση κι έχουν τονίσει τους κινδύνους που εγκυμονεί.

«Από πλευράς διοίκησης υπήρξε πάγια αδιαφορία. Ενδιαφερόταν μόνο για το κλείσιμο του νοσοκομείου». Ενδεικτικό, αναφέρει, το γεγονός ότι στις πρόσφατες προκηρύξεις θέσεων μόνιμου προσωπικού στο ΕΣΥ δεν προβλέπεται καμία θέση για το Δαφνί, «αφού δεν το φρόντισε». «Ηταν θέμα χρόνου να συμβεί ένα τέτοιο περιστατικό», εξηγεί.

Ισως εν τέλει στο περιστατικό της περασμένης εβδομάδας ο άνθρωπος ήταν το μέσο σε ένα έγκλημα του συστήματος που δεν είχε θεραπευτική πρόταση μέσα στο ψυχιατρείο, όπως λέει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου.

Ενα ψυχιατρείο που ήρθε και ισοπέδωσε η fast track ψυχιατρική μεταρρύθμιση των μνημονιακών κυβερνήσεων.

Από τη νέα κυβέρνηση, αναφέρει ο Γ. Καραμάνος, δεν έχουμε ακούσει τίποτα επί της ουσίας κι έχουμε ασθενείς απολύτως εκτεθειμένους.

Ακόμα και με αυτή τη σκοτεινή αφορμή, λένε οι γιατροί, ας ξανανοίξει επιτέλους η κουβέντα για την ψυχική υγεία.