Οξυνση ανισοτήτων στην Εκπαίδευση

Επιδείνωση της ήδη άσχημης εικόνας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, λόγω των πολιτικών λιτότητας που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια, αναγνωρίζει η Ετήσια Εκθεση για την Εκπαίδευση 2015 του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ.

Αντικείμενο της έρευνας είναι η μελέτη των βασικών μεγεθών της ελληνικής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την περίοδο 2002-2014, καθώς και της θέσης της στο ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς.

Ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας, Νίκος Παΐζης, παρουσία του υπουργού Παιδείας, Νίκου Φίλη, άλλων πολιτικών εκπροσώπων αλλά και επιστημονικών φορέων, έκανε λόγο για όξυνση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων, η οποία σε συνδυασμό με την υποχρηματοδότηση στην εκπαίδευση επιφέρει περαιτέρω συρρίκνωση της Παιδείας, δημιουργώντας χιλιάδες νέους χωρίς επαρκή εκπαίδευση και κατάρτιση, με χαμηλές δυνατότητες ανταγωνισμού σε σχέση με τους αντίστοιχους Ευρωπαίους συνομηλίκους τους, σε ένα ολοένα πιο απαιτητικό πλαίσιο απασχόλησης.

Χρηματοδότηση

Η συνολική δημόσια χρηματοδότηση της εκπαίδευσης της χώρας το 2013 ανήλθε σε 8,189 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούσε στο 4,5% του ΑΕΠ της, σύμφωνα με την Ετήσια Εκθεση Παρακολούθησης για την Εκπαίδευση και Κατάρτιση των ετών 2013 και 2014.

Η υποχρηματοδότηση στην εκπαίδευση έχει επιπτώσεις κυρίως στην προσχολική εκπαίδευση, οι υποδομές της οποίας δεν καλύπτουν το σύνολο των αναγκών των νηπίων.

Στο σύνολο των σχολείων της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρουσιάζονται ελλείψεις τόσο σε κτιριακές υποδομές όσο και σε κατάλληλο διδακτικό εξοπλισμό.

Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 2001-2013 οι σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μειώθηκαν κατά 8,2%.

Σε ό,τι αφορά το προσωπικό που υπηρετεί στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η έρευνα υποστηρίζει ότι αυτό αυξήθηκε κατά 10% την περίοδο 2002-2013. Σ’ αυτό το σημείο χρειάζονται κάποιες εξηγήσεις προκειμένου να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις.

Η έρευνα αφορά συνολικά την περίοδο 2002-2013. Από το 2002 έως και το 2010 έχουμε έναν σταθερό αριθμό μόνιμων διορισμών, περίπου πέντε με έξι χιλιάδες εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια. Ομως από το 2011 και μετά δεν έχουμε κανέναν μόνιμο διορισμό.

Αντίθετα, έχουμε μεγάλο αριθμό αναπληρωτών καθηγητών. Συγκεκριμένα, για την περίοδο 2011-2015 έχουμε μείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού κατά 32.500 στις δύο πρώτες βαθμίδες εκπαίδευσης.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τη σχολική περίοδο 2013-2014 έχουμε 16.000 αναπληρωτές καθηγητές, το 2014-2015 18.500 αναπληρωτές, τη στιγμή που δεν υπάρχει κανένας μόνιμος διορισμός.

Η πρόωρη σχολική εγκατάλειψη (σχολική διαρροή) απασχόλησε ιδιαίτερα τους ερευνητές, καθώς η μείωση του συγκεκριμένου δείκτη και ο περιορισμός του σε επίπεδα κάτω του 10% θεωρείται ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη των 28.

Συγκεκριμένα, ο δείκτης σχολικής διαρροής στην Ελλάδα το 2014 ήταν 9%, τη στιγμή που σε χώρες όπως η Ισπανία (21,9%) και η Μάλτα (20,3%) ο αντίστοιχος δείκτης υπερέβαινε κατά πολύ τον γενικό ευρωπαϊκό δείκτη (11,2%).

Μπορεί η χώρα μας να «σκοράρει» ψηλά στα χαμηλά ποσοστά της πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης, ωστόσο εμφανίζει ραγδαία αύξηση του αριθμού των ΝΕΕΤs, δηλαδή των νέων ανθρώπων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας. Εδώ γίνεται ξεκάθαρος και ο συσχετισμός της ανεργίας με την πρόωρη σχολική εγκατάλειψη.

Το 2014, το 59,8% των νέων που έφυγαν από την εκπαίδευση/κατάρτιση στην Ε.Ε. των 28 είναι άνεργοι ή εργασιακά μη ενεργοί. Για την περίοδο 2005-2014 το ποσοστό των άνεργων ή εργασιακά μη ενεργών νέων που έφυγαν από την εκπαίδευση στην Ευρώπη των 28 καταγράφει αύξηση κατά 30,4% (από 45,9% το 2005 σε 59,8% το 2014).

Στην Ελλάδα συγκεκριμένα το 63,3% των νέων που εγκατέλειψαν την εκπαίδευση το 2014 είναι άνεργοι ή εργασιακά μη ενεργοί, υπερέχοντας κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες του αντίστοιχου ποσοστού στην Ε.Ε. των 28 (59,8%) και κατά 26,7 ποσοστιαίες μονάδες του αντίστοιχου ποσοστού των εργαζόμενων νέων στην Ελλάδα (36,7%).

Οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες γίνονται εμφανείς από το μεγάλο εύρος ανισοκατανομής πόρων ανάμεσα σε προνομιούχα και μη προνομιούχα σχολεία, ενώ η υποχρηματοδότηση σε συνάρτηση με τα αναποτελεσματικά προγράμματα σπουδών οδηγεί σε χαμηλές επιδόσεις των μαθητών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Ελληνες μαθητές καταλαμβάνουν τις τελευταίες θέσεις σε ό,τι αφορά την επίδοση σε βασικά γνωστικά αντικείμενα, όπως τα μαθηματικά, η γλώσσα και οι φυσικές επιστήμες.

«Με συνείδηση ότι ξεκινάμε από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, αλλά με συνείδηση ότι πρέπει να βρούμε κοινούς τόπους, έχει σημασία η ύπαρξη συνεννόησης σε βάθος χρόνου και να βγάλουμε, ει δυνατόν, το θέμα της εκπαίδευσης έξω από το ζήτημα της αντιπολιτευτικής αντιπαράθεσης» ανέφερε ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, όταν πήρε τον λόγο κατά τη διάρκεια της χθεσινής παρουσίασης.