Ευρωδικαστήριο: Οχι στις τιμωρητικές εξώσεις από δομές φιλοξενίας

Η έξωση προσφύγων από τις δομές φιλοξενίας, έστω και προσωρινή, για τον λόγο ότι ενεπλάκησαν ή προκάλεσαν βίαιες αναταραχές, δεν μπορεί να είναι ανεκτή, και μάλιστα για ευάλωτες κατηγορίες όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, στον βαθμό που τους στερεί τη δυνατότητα να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, γνωμοδότησε πρόσφατα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κρίνοντας την περίπτωση ενός Αφγανού ασυνόδευτου ανηλίκου που ζήτησε διεθνή προστασία στο Βέλγιο.

Στις 18 Απριλίου 2016, ο ασυνόδευτος ανήλικος μπλέχτηκε σε καβγά μεταξύ προσφύγων διαφορετικής εθνικής καταγωγής στο κέντρο φιλοξενίας όπου είχε τοποθετηθεί και συνελήφθη σαν ένας από αυτούς που προκάλεσαν την αναταραχή.

Η διεύθυνση του κέντρου τού επέβαλε έξωση για 15 ημέρες. Ο ανήλικος πέρασε τα επόμενα βράδια σε πάρκο των Βρυξελλών και στη συνέχεια σε σπίτι φίλων και γνωστών του, προσφεύγοντας εναντίον της έξωσης μέσω του επιτρόπου του.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να στερηθούν οι δικαιούχοι την πρόσβαση σε βασική στέγη, σίτιση και ρουχισμό, χωρίς να συνυπολογίζεται η αρχή της αναλογικότητας και ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή, στην περίπτωση των ανηλίκων, το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

Η απόφαση βάζει φρένο στις εκδικητικές διαθέσεις των ευρωπαϊκών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που απειλούν με ακραία μέτρα στέρησης των υλικών συνθηκών υποδοχής και με έξωση από τις δομές φιλοξενίας τούς πρόσφυγες και μετανάστες που τυχόν δεν ακολουθούν κατά γράμμα τις εντολές να μετακινηθούν σε άλλες δομές ή δεν συμμορφώνονται πλήρως με τον κανονισμό λειτουργίας των δομών, που βέβαια πρώτα από όλους τον παραβιάζουν τα ίδια τα κράτη-μέλη.

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Υποδοχή του 2013, που ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον πρόσφατο νόμο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για τη Διεθνή Προστασία, προβλέπει ότι σε εξαιρετικές και καλά αιτιολογημένες περιπτώσεις τα κράτη μπορεί να περιορίζουν τις υλικές συνθήκες υποδοχής, όταν, για παράδειγμα, ένας δικαιούχος εγκαταλείπει τη δομή χωρίς να ενημερώσει ή χωρίς να πάρει άδεια ή όταν δεν συμμορφώνεται σε περίπτωση που του ζητούνται πληροφορίες.

Μάλιστα, στις τοποθετήσεις τους στη Βουλή, υπουργοί και κυβερνητικοί βουλευτές ανέδειξαν σε μείζον ζήτημα τη συμμόρφωση σε οδηγίες μετακίνησης όσων φτάνουν στα ελληνικά σύνορα, με ποινή άμεσης απέλασης ή, σε περίπτωση που έχουν ζητήσει άσυλο, με παραπομπή στην ταχεία διαδικασία εξέτασης του ασύλου, με προφανή στόχο τη γρήγορη απέλαση.