Ταλέντα... Α.Ε.

Ο Μάρκος Ρόχο είχε δύο πολύ καλές σεζόν στη Σπόρτινγκ Λισαβόνας και ξεχώρισε με τις εμφανίσεις του στο Παγκόσμιο Κύπελλο, βοηθώντας την Αργεντινή να φθάσει μέχρι τον τελικό της διοργάνωσης. Το αστέρι του 24χρονου αμυντικού ανέτειλε, προς μεγάλη χαρά των παραγόντων του πορτογαλικού συλλόγου που ήλπιζαν ότι θα τον είχαν στις τάξεις τους μέχρι τη λήξη του συμβολαίου του (τον Ιούνιο του 2016) ή ακόμα περισσότερο. Ομως, μετά το Μουντιάλ της Βραζιλίας, ο Ρόχο ήταν φευγάτος, με τις βαλίτσες έτοιμες για τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ η οποία έψαχνε εναγωνίως παίκτες για την τρύπια άμυνά της. Ο Αργεντινός πίεσε τους εργοδότες τους στη Λισαβόνα, μέχρι που σταμάτησε να προπονείται προκειμένου να τους αναγκάσει να συναινέσουν στη μεταγραφή. Αρχικά τον τιμώρησαν, αλλά μια εβδομάδα αργότερα σφράγισε το εισιτήριό του για το «Ολντ Τράφορντ» με τη Σπόρτινγκ Λισαβόνας να εισπράττει 20 εκατομμύρια ευρώ.

Τίποτε το περίεργο μέχρι εδώ, καθώς είναι συνηθισμένο να πιέζουν οι παίκτες για να πάρουν περισσότερα χρήματα ή μεταγραφή. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, ο πρόεδρος του συλλόγου της Λισαβόνας Μπρούνο δε Καρβάλιο είναι πεπεισμένος ότι η κάψα του Ρόχο να φύγει δεν ήταν αποκλειστικά δική του. Αντίθετα, πιστεύει ότι οι άγνωστοι επενδυτές πίσω από την Doyen Sports -ένα fund με έδρα τη Μάλτα που είχε εξαγοράσει τα τρίτα τέταρτα οποιουδήποτε ποσού μελλοντικής μεταγραφής του Αργεντινού αμυντικού- τον πίεζαν για να κερδίσουν «χοντρά». Από τα 20 εκατομμύρια, αυτοί θα έπαιρναν τα 15!

Η συγκεκριμένη πρακτική αποκαλείται συνιδιοκτησία από τρίτους (Third-Party Ownership ή, εν συντομία, TPO) και είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη Λατινική Αμερική. Εκεί, οι καταχρεωμένοι σύλλογοι που βρίσκονται σε αναζήτηση ρευστού συνήθως πωλούν ένα μερίδιο από το ποσό μελλοντικών μεταγραφών των ποδοσφαιριστών τους, προκειμένου να αποκομίσουν άμεσα χρήματα για να εξοφλήσουν χρέη ή για να χρηματοδοτήσουν άλλα project. Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι περίπου το 90% (!) των παικτών της Α΄ κατηγορίας της Βραζιλίας ανήκουν από κοινού στους συλλόγους τους και σε επενδυτικά funds ή επιχειρήσεις ή ατζέντηδες. Η εν λόγω πρακτική εφαρμόζεται αρκετά και στην Πορτογαλία, σε ποσοστό 30%.

Για να επιστρέψουμε στην ιστορία μας, όταν ο Ρόχο έφυγε πια για το Μάντσεστερ, ο πρόεδρος Δε Καρβάλιο άνοιξε πόλεμο με την Doyen Sports. Εδωσε σχετικές συνεντεύξεις Τύπου, αποκαλώντας τους «τέρατα» και την πρακτική της ΤΡΟ «απειλή για το ποδόσφαιρο», ενώ δήλωσε πως δεν πρόκειται να δώσει ούτε σεντ παραπάνω από τα 4 εκατομμύρια ευρώ που είχε δανειστεί αρχικά από το fund, καταγγέλλοντάς τους, μάλιστα, για «παραβίαση όρων συμβολαίου, επειδή χειραγώγησαν και ενορχήστρωσαν τη φυγή του Ρόχο προς τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ προς ίδιον όφελος».

Αντίστοιχη –ίσως και πιο πολύκροτη– είναι η ιστορία του Νεϊμάρ. Οταν ήταν 17 ετών, το 2009, δεν είχε γίνει ακόμα βασικός. Ομως η Σάντος φοβόταν μην τον χάσει. Ετσι, του πρόσφερε ένα βασιλικό συμβόλαιο, χρηματοδοτημένο εν πολλοίς από την επενδυτική εταιρεία DIS Esporte που ανήκει σε Βραζιλιάνο ιδιοκτήτη μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ. Η DIS Esporte κατέβαλε περίπου 5 εκατομμύρια για το 40% των δικαιωμάτων του. Οταν ο παίκτης μεταγράφηκε στην Μπαρτσελόνα, η αξία του είχε τουλάχιστον τετραπλασιαστεί, ενώ ένα επιπλέον 5% ανήκε σε μια άλλη εταιρία ονόματι Teisa που αποτελείτο από ιθύνοντες της Σάντος. Οι «μπλαουγράνα» έδωσαν χρήματα και στη Σάντος και στην Teisa και στην DIS Esporte και στον πατέρα του Νεϊμάρ. Επίσημα έκαναν λόγο για 57 εκατομμύρια ευρώ, μα τελικά αποδείχθηκε ότι ξεπερνούσε τα 90, με διάφορες νομικές παρατυπίες στην πορεία. Ως αποτέλεσμα, ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα Σάντρο Ροσέλ αναγκάστηκε να παραιτηθεί, ενώ ο πατέρας και οικονομικός σύμβουλος του Νεϊμάρ βρίσκεται κάτω από τη λούπα της Δικαιοσύνης και της Εφορίας στη Βραζιλία και την Ισπανία για τις δοσοληψίες του.

Βέβαια, η DIS κέρδισε από την όλη υπόθεση τουλάχιστον 300% από την αρχική της επένδυση, ενώ απειλεί ότι θα πάει στα δικαστήρια για να πάρει ακόμα μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας: εποφθαλμιά το «σκοτεινό» ποσοστό και τα χρήματα κάτω από το τραπέζι που πήρε η εταιρεία N&N που ίδρυσε ο Nεϊμάρ o πρεσβύτερος... Μύλος!

Ο απόηχος από την υπόθεση Νεϊμάρ στις αρχές του 2014, σε συνδυασμό με την υπόθεση Ρόχο μετά το Μουντιάλ, σήμανε συναγερμό στους διαδρόμους της FIFA, η οποία αποφάσισε να επέμβει. Στις αρχές του προηγούμενου μήνα, λοιπόν, ο πρόεδρός της, Ζεπ Μπλάτερ, ανακοίνωσε ότι η συνιδιοκτησία τρίτων στο ποδόσφαιρο θα εξαφανιστεί τελείως μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια!

Το πρώτο –και βασικότερο– ερώτημα που προκύπτει από την απόφαση αυτή της παγκόσμιας ομοσπονδίας είναι αν το μέτρο της απαγόρευσης μπορεί πρακτικά να εφαρμοστεί. Και, αν ναι, πώς θα επιζήσουν οι σύλλογοι που εξαρτώνται από τη συνιδιοκτησία.

Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση των μελών της FIFA που ανήκουν στην Conmebol, τη συνομοσπονδία της Νότιας Αμερικής, που ζήτησαν να εφαρμοστούν περισσότεροι κανόνες, αλλά όχι να εξαφανιστεί τελείως η πρακτική αυτή, καθώς είναι ζωτική για πολλές ομάδες.

Στη Βραζιλία, τη μεγαλύτερη πλατφόρμα εφαρμογής της ΤΡΟ, οι 20 σύλλογοι της πρώτης τη τάξει κατηγορίας έχουν συνολικά χρέη που ξεπερνούν το 1,6 δισ. ευρώ και αντιμετωπίζουν συχνά τις απειλές των παικτών για απεργία, αν δεν πληρωθούν οι μισθοί τους. Στις αρχές του 2014, για παράδειγμα, το βραζιλιάνικο κράτος είχε κατασχέσει όλες τις βασικές πηγές εσόδων της Μποταφόγκο για να καλύψει τα χρέη της στην Εφορία. Ο πρόεδρος του ιστορικού συλλόγου του Ρίο ντε Ζανέιρο υπεράσπισε δημόσια την πρακτική της συνιδιοκτησίας τρίτων, λέγοντας ότι επιτρέπει στις λατινοαμερικανικές ομάδες να διατηρούν στις τάξεις τους ταλαντούχους παίκτες και όχι να τους βλέπουν να φεύγουν στην Ευρώπη προτού καν εξελιχθούν ποδοσφαιρικά.

Οσον αφορά την εφαρμογή της απαγόρευσης από τη FIFA, πολλά θα εξαρτηθούν από το γράμμα των κανονισμών και τις λεπτομέρειες στις οποίες θα υπεισέλθουν οι «εγκέφαλοι» της παγκόσμιας ομοσπονδίας (έως τον Μάρτιο του 2015) ώστε να καταπολεμήσουν το φαινόμενο.

Οι ανά τον κόσμο επενδυτές, πάντως, έχουν αρχίσει να σκέφτονται την επόμενη μέρα. Υπάρχει δηλαδή η περίπτωση της «αντιγραφής» της ΤΡΟ: ένα fund αγοράζει έναν μικρό σύλλογο, γεμίζει το ρόστερ με νεαρούς παίκτες έναντι πινακίου φακής, τους δανείζει στις μεγάλες ομάδες και εισπράττει το ποσό της μεταγραφής. Αυτή η πρακτική, σε πιο εξελιγμένη μορφή, μοιάζει με τη διαδικασία κοινής ιδιοκτησίας παικτών που ισχύει στο ιταλικό ποδόσφαιρο: δύο σύλλογοι έχουν από κοινού τα δικαιώματα ενός ποδοσφαιριστή, αλλά είναι εγγεγραμμένος να παίζει μόνο με μία.

Ενα επιπλέον πρόβλημα στην όλη υπόθεση είναι η δυνατότητα της FIFA να ελέγξει την κατάσταση και να επιβάλει ποινές στα εγχώρια πρωταθλήματα. Η δικαιοδοσία της είναι μόνο για τις διεθνείς μεταγραφές, ενώ σε εγχώριες υποθέσεις μπορεί να επέμβει μόνο αν οι ενδιαφερόμενοι καταφύγουν σε αυτήν ή στο CAS για να επιλύσει τη διαφορά τους. Ετσι, σε πρώτη ανάγνωση, η παγκόσμια ομοσπονδία δεν μπορεί να επέμβει στη Βραζιλία και να σταματήσει την πρακτική της συνιδιοκτησίας τρίτων. Ομως, για τα funds που πάντα εποφθαλμιούν μια μεγάλη διεθνή μεταγραφή για τους παίκτες τους, το καμπανάκι κάποια στιγμή θα χτυπήσει.

Και μιλάμε κυρίως για τη Βραζιλία, καθώς αυτή είναι η μεγαλύτερη δεξαμενή παικτών στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι από τον Ιανουάριο του 2011 έως τον Ιούνιο του 2014 μετακινήθηκαν 2.311 παίκτες από βραζιλιάνικους συλλόγους έναντι του ποσού των 500 εκατομμυρίων ευρώ.

Πέρα από την κινδυνολογία, πάντως, γύρω από το τι θα σημάνει βραχυπρόθεσμα για το ποδόσφαιρο της χώρας του καφέ η εφαρμογή της απόφασης της FIFA, υπάρχουν και αυτοί που θεωρούν ότι ήταν πια καιρός να σπάσει το απόστημα.

Ενας από τους πιο έγκυρους οικονομολόγους περί του ποδοσφαίρου στη Βραζιλία, ο Αμίρ Σομόγκι, δήλωσε σχετικά: «Σίγουρα θα χτυπηθούν οικονομικά στο άμεσο μέλλον οι σύλλογοι. Ομως θα είναι καλό να το δουν σαν ευκαιρία. Αντί να ξεπουλούν με το παραμικρό κάθε νεαρό παίκτη, να αναπτύξουν τα φυτώριά τους, να βασιστούν αγωνιστικά σε αυτά και κατόπιν να εισπράττουν όλο το ποσό της μεταγραφής. Είναι η ευκαιρία για τους συλλόγους να εκσυγχρονιστούν και να αναπτύξουν το χορηγικό τους σύστημα».

Βέβαια, υπάρχουν και αυτοί που βλέπουν πίσω από την όλη ιστορία της απαγόρευσης... δάκτυλο της Ευρώπης, ώστε να κατέβουν τα κόστη των μεταγραφών για τους μεγάλους συλλόγους της «Γηραιάς ηπείρου» και να μην προκύπτουν σκοτεινές ιστορίες τύπου πατέρα Νεϊμάρ.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα είναι καθοριστικά για το βραζιλιάνικο και το λατινοαμερικανικό ποδόσφαιρο. Οπως και για τα ευρωπαϊκά μεγαθήρια που βασίζουν project εκατομμυρίων στα «διαμάντια» τα οποία εν αφθονία παράγει η ποδοσφαιρικά ευλογημένη Νότια Αμερική.

Η... σπαζοκεφαλιά

Το πόσο πολύπλοκη ιστορία είναι η συνιδιοκτησία τρίτων στο ποδόσφαιρο και το πόσο χρήμα κινείται πίσω από την ιστορία αυτή, φαίνεται από την πορεία του Κολομβιανού άσου της Ρεάλ Μαδρίτης Χάμες Ροδρίγες. Πάρτε χαρτί και μολύβι (για να μην μπλεχτείτε...):

Οταν ακόμα έπαιζε στην αργεντίνικη Μπάνφιλντ, ένα ολλανδικό fund ονόματι Convergence Capital Partners BV απέκτησε το 30% των δικαιωμάτων του. Το 2010, η Πόρτο έφερε τον παίκτη στην Ευρώπη πληρώνοντας 5,1 εκατ. ευρώ για το 70% των δικαιωμάτων του.

Σύντομα, ο πορτογαλικός σύλλογος παραχώρησε 45% αυτών των δικαιωμάτων στη Sarl Gol Football Luxembourg, μια εταιρεία-βιτρίνα που ελέγχεται από την Gol Football Gibraltar. Οπότε, πλέον, με τη ρήτρα του παίκτη να ανέρχεται σε 30 εκατ. ευρώ, η αξία του για την Πόρτο (που είχε μείνει με το 25%) δεν ήταν παραπάνω από 7,14 εκατ. ευρώ.

Ο Ροδρίγες αποδείχθηκε «φλέβα χρυσού» και ο πορτογαλικός σύλλογος συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να αποκτήσει θέση ισχύος σε περίπτωση μελλοντικής μεταγραφής. Οπότε αγόρασε πίσω από την Convergence Capital Partners BV το 30%, καθώς και το 30% από το 45% που είχε η μυστηριώδης κοινοπραξία από το Γιβραλτάρ και το Λουξεμβούργο.

Ητοι, οι Λουζιτανοί έδωσαν συνολικά 15,92 εκατομμύρια ευρώ για το 85% των δικαιωμάτων του παίκτη τους, ξέχωρα από τους μισθούς του, ένα ποσό που απόσβεσαν εισπράττοντας 45 εκατομμύρια ευρώ από τη Μονακό το 2013.

Οσο για τα ποσά που τσέπωσαν οι τρίτοι της υπόθεσης; Για την Gol Football Gibraltar, η επένδυση των 2,5 εκατ. ευρώ (Νοέμβριος 2010) έφερε 8,57 εκατ. ευρώ (Φεβρουάριος 2013) και ένα μπόνους 6,75 εκατ. ευρώ (Ιούλιος 2013) από τη μεταγραφή του παίκτη στη Μονακό, που προέκυψε από το 15% επί των δικαιωμάτων του που είχαν διατηρήσει. Συνολικό ποσό: 15,32 εκατ. ευρώ. Καθαρό κέρδος: 12,82 εκατ. ευρώ. Οχι άσχημα, ε;