Χτίστηκε το 1924 με τα υλικά της λεβαντίνικης Ανατολής, ασβεστόλιθος, κοσμοπολιτισμός κι αποικιοκρατία. Σήμερα χάσκει με τα σωθικά του τρύπια και τις αγκάλες του ανοιχτές πάνω στην πάλαι πότε «Πράσινη Γραμμή», το ένοπλο σύνορο μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών του λιβανέζικου εμφυλίου (1975-1990).
Το «Κίτρινο Σπίτι» στέκεται Εμφυλίου Πολέμου και Μετεμφυλιακής Ανάπτυξης, γωνία. Χιλιοχαραγμένο υφαντό στο αστικό τοπίο με τα μπαλώματα του περασμένου αιώνα, σμιλευμένα από κορυφαίους μαστόρους, κρυμμένους σκοπευτές και λογοκριμένους curators.
Το Κίτρινο Σπίτι ή το «Σπίτι της Βηρυτού» (Beit Beirut) είναι το μελλοντικό μουσείο του Εμφυλίου Πολέμου, ένα αγέρωχο αρχείο της ιστορίας της πόλης κι ένα τρόπαιο νίκης απέναντι στους εχθρούς της Ιστορίας και της πόλης.
Σύμβολο ατόφιο -παρά τις χίλιες τρύπες- μιας αρχιτεκτονικής αντίληψης ανοιχτής στη ζωή της γειτονιάς, με όλα τα δωμάτια, ακόμη κι εκείνα πέντε ντουβάρια πιο πίσω, με άπλετη οπτική πρόσβαση στους περαστικούς, τους πλανόδιους, τους περίεργους.
Ταυτόχρονα, θύμηση πένθιμη της ανθρώπινης δημιουργικής καταστροφικότητας, η οποία μετέτρεψε την ανοιχτή αρχιτεκτονική και τη στρατηγική θέση πάνω στη γραμμή του εμφύλιου πυρός σε μια απαράμιλλη πολεμική μηχανή για τους ελεύθερους σκοπευτές, που ταμπουρωμένοι πέντε ντουβάρια πιο πίσω, κατά συρροή δολοφονούσαν περαστικούς, πλανόδιους, περίεργους.
Κατώφλι σοφό του άλλου πολέμου, που ακόμα μαίνεται μανιασμένα, μεταξύ συλλογικής μνήμης κι αναπτυξιακής λήθης, μεταξύ της δύναμης για ζωή και την επιθυμία για θάνατο. Η Μόνα Χαλάκ στέκεται αγέρωχη μέσα στο Σπίτι της Βηρυτού.
Μας ξεναγεί μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων του σπιτιού, που η ίδια έσωσε από τη μετεμφυλιακή μανία της κατολίσθησης της μνήμης.
Οι πρώτοι ιδιοκτήτες, η οικογένεια του Νικόλα και της Βικτόρια Μπαρακάτ, Λιβανέζων «ρουμ» (ελληνορθόδοξων) αστών, που αποφάσισαν να χτίσουν ένα αρχοντικό σπίτι μακριά από το λαϊκό και πολυσύχναστο κέντρο, με κίτρινο ασβεστόλιθο από τα βουνά του Λιβάνου.
Ο πρώτος αρχιτέκτονας Ιωσήφ Αφτιμος, Ελληνοκαθολικός πολεοδόμος της Βηρυτού επί σουλτάνου Αμπτελχαμίντ ΙΙ και διεθνώς αναγνωρισμένος εκπρόσωπος της Οθωμανικής και Ανδαλουσιανής (Moorish) Αναβίωσης στην αρχιτεκτονική τέχνη, του οποίου η ιδέα να χτίσει δυο πανομοιότυπα κτίρια ενωμένα με εξωτερική κολονοστοιχία κι ένα εσωτερικό ηλιόλουστο atrium θα τον έχριζε «Γκαουντί της Ανατολής».
Ο δεύτερος αρχιτέκτονας Φουάντ Κόζα, ο οποίος όταν στα 19 του χρόνια κλήθηκε από τους Μπαρακάτ να χτίσει μια εξωτερική σκάλα, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τσιμέντο κάνοντάς την να φαίνεται ότι αιωρείται στον αέρα σαν σκίτσο του M.C. Escher.
Οι ένοικοι του σπιτιού πριν τον πόλεμο, μεταξύ άλλων Παλαιστίνιοι πρόσφυγες από την καταστροφή (Nakba) του 1948 κι ένας Μαρωνίτης γιατρός υποστηριχτής των χριστιανών φαλαγγιτών, οι οποίοι το 1982 σε συνεργασία με τον ισραηλινό στρατό κατοχής έμελλε να προσθέσουν το λιβανέζικο κεφάλαιο στη Νάκμπα μακελεύοντας εκατοντάδες γυναικόπαιδα στα στρατόπεδα προσφύγων της Σάμπρα και της Σατίλα.
Οι απρόσκλητοι «ένοικοι» του πολέμου, οι ακροδεξιοί χριστιανοί ελεύθεροι σκοπευτές μετέτρεψαν τις μπαρόκ πόρτες σε καλούπια για τσιμεντένιες πολεμίστρες και τη ζωή μέσα στο σπίτι-οδόφραγμα σε μια δυστοπική ομοερωτική ονείρωξη με άπλετα εφόδια το μίσος για το διαφορετικό, το αίμα αθώων περαστικών και τα παραισθησιογόνα.
Οι εκπρόσωποι της ανάπτυξης μετά τον πόλεμο ανακήρυξαν το Σπίτι κατεδαφιστέο, μαζί με εκατοντάδες άλλα παρόμοια ιστορικά κτίρια στο κέντρο της πόλης, τα οποία μπορεί να ξέφυγαν από τη μανία του πολέμου, αλλά έπεσαν θύματα στη λαιμαργία του real estate και της νεοπλουτίστικης φαντασίωσης, τροφοδοτημένα από σαουδικά πετρο-κεφάλαια και δυτικά αφηγήματα για το «τέλος της Ιστορίας».
Φήμες λένε ότι πέρασε ένας νεοέλληνας νεοφιλελεύθερος, ανιστόρητος και γραφικός γραφιάς, που μέσα στο σπίτι «είδε» μόνο τον τοίχο των δακρύων της Ιερουσαλήμ και τη Μόνα με παλαιστινιακή μαντίλα. Ο Αφτιμος θα τον έφτυνε.
Τέλος, η Μόνα επισκέφτηκε ως νεαρή αρχιτέκτονας το ρημαγμένο παλάτι το 1994 και το ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά.
Αποφάσισε να το σώσει από τη δική του Νάκμπα δίνοντας τη δίκαιη μάχη για σχεδόν δυο δεκαετίες, φέρνοντας την ιστορία του στη δημοσιότητα κι ανοίγοντάς το σε γνωστούς κι αγνώστους.
Το 2003 ο δήμος απέκτησε το Σπίτι κι ανακοίνωσε τη μετατροπή του σε Μουσείο και Πολιτιστικό Κέντρο. Μέχρι σήμερα ανακαινίζεται με παλινδρομίες και διαφωνίες. Ωστόσο, η Μόνα, μόνη απέναντι στα θηρία, είχε ήδη νικήσει. Κι η Μνήμη μαζί της.
*Καθηγητής Ανθρωπολογίας και Πολιτικής, Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Βηρυτού
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας