Ο... συντηρητικός ριζοσπαστισμός του Εβο Μοράλες

Κίτο, Ισημερινός 

Λίγους μήνες μετά τις εκλογικές αποτυχίες των καθεστώτων της Αργεντινής και της Βενεζουέλας, ένα άλλο από τα λεγόμενα καθεστώτα του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» αποτυγχάνει στις κάλπες: πρόκειται για το καθεστώς της Βολιβίας υπό την ηγεσία του Εβο Μοράλες.

Στο δημοψήφισμα που έγινε πριν από μερικές ημέρες το 51,3% των εκλογέων απέρριψε την πρόταση του Μοράλες να του δοθεί η δυνατότητα να αλλάξει το Σύνταγμα έτσι ώστε να του επιτραπεί να συμμετάσχει για τρίτη φορά στις εκλογές ως υποψήφιος πρόεδρος. 

Ηταν η πρώτη εκλογική ήττα του Μοράλες μετά 10 συνεχή έτη στην εξουσία.

Αν είχε κερδίσει το δημοψήφισμα, θα μπορούσε να λάβει μέρος στις εκλογές του 2019 και να φέρει εις πέρας την ολοκλήρωση της «πατριωτικής ατζέντας» για το 2023.

Να θυμίσουμε ότι ο Μοράλες ήταν ο πρώτος ιθαγενής -της φυλής των Αϊμάρα- πού εξελέγη στο ύπατο αξίωμα της χώρας. 

Ομως ενώ στην περίπτωση των καθεστώτων της Αργεντινής και ιδίως της Βενεζουέλας οι ήττες αντιπροσωπεύουν απώλεια της δημοτικότητας των καθεστώτων οφειλόμενη σε οικονομικές αποτυχίες, το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για την κυβέρνηση του Εβο Μοράλες.

O πρόεδρος παραμένει δημοφιλής (όπως άλλωστε και ο ομοϊδεάτης σοσιαλιστής πρόεδρος του Ισημερινού, Ραφαέλ Κορέα).

H ήττα του στις εκλογές θα πρέπει να αναζητηθεί κυρίως σε διάφορα οικονομικά σκάνδαλα στα οποία είχαν εμπλακεί φίλοι του παρά σε αποτυχία της οικονομικής του πολιτικής. 

Πράγματι το «βολιβιανό μοντέλο» χαρακτηρίζεται από πολλούς ως ένα πραγματικό θαύμα.

Την τελευταία δεκαετία η μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ -οφειλόμενη φυσικά φυσικά εν μέρει στην άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου που η χώρα εξάγει- ήταν μεταξύ 6%-4% (αριθμοί φανταστικοί για την Ελλάδα!).

Η αύξηση του ΑΕΠ ωφέλησε τον μέσο κάτοικο καθώς το επίπεδο της φτώχειας μειώθηκε κατά 25%. Οι κοινωνικές δαπάνες αυξήθηκαν πάνω από 45%, ενώ ο βασικός μισθός αυξήθηκε κατά 87,7%. 

Οπως παρατηρεί ο γνωστός αριστερός αναλυτής Τζέιμς Πέτρας, οι οικονομικές επιτυχίες της Βολιβίας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ενώ ο Μοράλες χρησιμοποιούσε, ιδιαίτερα στα εξωτερικά θέματα, μια ακραία αριστερή γλώσσα (με αφορισμούς στον «νεοφιλελευθερισμό», «ιμπεριαλισμό» κ.λπ.), στην πραγματικότητα ακολούθησε μια ορθόδοξη οικονομική πολιτική.

«Το καθεστώς Μοράλες», γράφει ο Πέτρας, «αποτελεί ίσως το πιο συντηρητικό ριζοσπαστικό καθεστώς στον κόσμο».

Η κυβέρνηση κράτησε υπό έλεγχο τις δημόσιες δαπάνες διασφαλίζοντας δημοσιονομικά πλεονάσματα, ενώ παράλληλα αντιστάθηκε σθεναρά στις πιέσεις των δημοσίων υπαλλήλων για υπέρογκες αυξήσεις. 

Ενα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του ήταν ότι κατάφερε να οικοδομήσει κοινωνικές συμμαχίες με ιστορικούς αντιπάλους, όπως τους μεγάλους γαιοκτήμονες στο πλαίσιο της προώθησης των αγρο-εξαγωγων.

Ομως για τους αναλυτές του νεοφιλελεύθερου Institute Mises, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Μοράλες ήταν -και εδώ βρίσκεται η τεράστια διαφορά του με τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ευρωγραφειοκράτες- ότι δεν προσπάθησε να εξοντώσει την «παράλληλη οικονομία» (los informales) μέσω εξοντωτικών φόρων, ελέγχων και δίωξης της φοροαποφυγής, αλλά αντίθετα επέτρεψε στην «παράλληλη οικονομία» να ανθήσει και να συνεχίσει να παράγει θέσεις εργασίας. 

Σήμερα εχθροί και φίλοι συμφωνούν ότι «με τον Μοράλες οι επιχειρήσεις ωφελήθηκαν όσο ποτέ άλλοτε», αλλά φυσικά τα οφέλη τα μοιράστηκαν με τους φτωχούς ιθαγενείς που μέχρι τότε δεν είχαν στον ήλιο μοίρα.