Συμμετοχικός σχεδιασμός

Πόσο έρεισμα έχουν στην Ελλάδα οι μορφές συμμετοχικής δημοκρατίας στην τοπική αυτοδιοίκηση; Αν θεωρήσουμε ότι εργαλεία γι’ αυτήν είναι μεταξύ άλλων η συνδιαμόρφωση συμμετοχικού προϋπολογισμού από τους δημότες, που να είναι δεσμευτικός και όχι συμβουλευτικός, τα δεσμευτικά τοπικά δημοψηφίσματα για κομβικά ζητήματα και οι λαϊκές συνελεύσεις που να έχουν βαρύνουσα άποψη στη χάραξη τοπικής πολιτικής, τότε η απάντηση δεν μπορεί να είναι καταφατική.

Στην τοπική αυτοδιοίκηση η συμμετοχική δημοκρατία, αν και έχει ρίζες στην παράδοση του κοινοτισμού και έχει δώσει αξιόλογα παραδείγματα σε μεμονωμένες περιπτώσεις, παραμένει ένα ανοιχτό αλλά δύσκολο στοίχημα.

Για το αφιέρωμα «Η Πόλη Αλλιώς» η «Εφ.Συν.» παρουσιάζει τρεις διαφορετικές περιπτώσεις συμμετοχικού σχεδιασμού σε δήμους της Ελλάδας.

Γαύδος - Κοινότητες: Σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης

Γκέλη Καλλίνικου, δήμαρχος Γαύδου και εκ νέου υποψήφια με τον συνδυασμό «Αλληλέγγυοι Πολίτες»

Με πρωτοβουλία του Δήμου Γαύδου ξεκίνησε τον Μάρτιο ένα πρωτοπόρο σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης, με βάση τον συμμετοχικό σχεδιασμό.

Με την υποστήριξη της ΜΟΔ Α.Ε. (Μονάδα Οργάνωσης και Διαχείρισης αναπτυξιακών προγραμμάτων, υπάγεται στο υπ. Εσωτερικών), με συμβουλευτικό φορέα τον συνεταιρισμό εργαζομένων Commonspace, οι κάτοικοι του νησιού συμμετείχαν σε σειρά εργαστηρίων συμμετοχικού σχεδιασμού, προκειμένου να αποτυπωθούν τα ζητήματα που τους απασχολούν αλλά και να σχεδιαστούν λύσεις μαζί τους.

«Είναι η πρώτη, θεσμικά, μορφή συμμετοχικού σχεδιασμού στο νησί μας», λέει η νυν δήμαρχος Γαύδου Γκέλη Καλλίνικου, που κατεβαίνει ξανά υποψήφια με τον συνδυασμό «Αλληλέγγυοι Πολίτες». «Εχουν όμως προηγηθεί πολλές συμμετοχικές διαδικασίες, συνελεύσεις, συζητήσεις, για τοπικά ζητήματα. Πέρυσι μάλιστα σχεδιάσαμε συμμετοχικό προϋπολογισμό, μαζί με τους πολίτες, πριν τον προβλέψει ο ˝Κλεισθένης˝». Τα πρώτα αποτελέσματα του έργου «Γαύδος-Κοινότητες» παρουσιάζονται στο Low Profile Βar (Βουλής 7, Αθήνα), το Σάββατο 18/5 στις 15.00.

Ηλιούπολη: «Μια διαφορετική κουλτούρα συμμετοχής στην πόλη»

Αποστόλης Στασινόπουλος, υποψήφιος δήμαρχος του συνδυασμού «Συνεργοί με την Ηλιούπολη»

Η κρίση δημοκρατίας και θεσμών οδήγησε σε μια συνολική αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα. Οι «Συνεργοί με την Ηλιούπολη» ακολουθούν μια αντίστροφη πορεία, είναι ένα εγχείρημα συμμετοχικής δημοκρατίας που φιλοδοξεί να καλλιεργήσει μια νέα σχέση κινημάτων πόλης και δήμου, μια διαφορετική κουλτούρα διαλόγου και συμμετοχής στην πόλη.

Τι μπορεί να σημαίνει όμως διευρυμένη συμμετοχή και ενίσχυση της δημοκρατίας; Ας δούμε μερικές ρεαλιστικές προτάσεις: Ουσιαστική λειτουργία τοπικών και θεματικών συμβουλίων με συνεργασία θεσμών και κατοίκων. Ενεργοποίηση των αδρανών επιτροπών του δήμου και διεύρυνση αυτών με συμμετοχή των πολιτών για τα μικρά και μεγάλα ζητήματα της πόλης. Αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας, που σήμερα στην Ηλιούπολη διεκδικούμε από την ΕΤΑΔ, με μεικτές χρήσεις κοινωνικής ωφέλειας από κοινωνικούς συνεταιρισμούς και φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης. Τοπικά δημοψηφίσματα στο πλαίσιο του «Κλεισθένη», με εφαρμογές ψηφιακής δημοκρατίας. Ηλεκτρονικές πλατφόρμες δημόσιας διαβούλευσης και διαμόρφωσης συμμετοχικού προϋπολογισμού με καθημερινή συμμετοχή των πολιτών. Πιλοτικά προγράμματα γειτονιών, διαλογής απορριμμάτων στην πηγή και επαναχρησιμοποίησης.

Η αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα έχει μια παράδοση κρατικής εξάρτησης. Ο μετασχηματισμός της απαιτεί εκπαιδευτικές πολιτικές συμμετοχής που μόνο οι προοδευτικές και ριζοσπαστικές κινήσεις πολιτών μπορούν να εγγυηθούν. Τα κινήματα, δηλαδή, που γεννήθηκαν στους δρόμους και τις συνοικίες των πόλεων, όπως οι «Συνεργοί με την Ηλιούπολη».

Βελβεντό Κοζάνης: «Να πάρουμε πίσω όσα μας στέρησε ο «Καλλικράτης»

Μανώλης Στεργίου, υποψήφιος δήμαρχος με τον συνδυασμό «Βελβεντό Ενωμένο Δυνατό»

«Η Κοινωνία Πολιτών Βελβεντού συστήθηκε ως Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία το 2010 όταν ο καποδιστριακός δήμος Βελβεντού καταργήθηκε, αφού συνενώθηκε με τον Δήμο Σερβίων, Καμβουνίων και την κοινότητα Λιβαδερού. Τότε αποφασίσαμε με δημοψήφισμα οι κάτοικοι ότι θα απέχουμε από τις τοπικές εκλογές, προκειμένου να επαναφέρουμε τον δήμο. Επειδή δεν θα είχαμε εκπροσώπους στο νέο δημοτικό συμβούλιο, αποφασίσαμε να κάνουμε αυτή την εταιρεία για να κάνει κάποιες δράσεις που θα έκανε ο δήμος που καταργήθηκε. Παράλληλα, έγινε και μια συντονιστική επιτροπή αγώνα για τον ίδιο λόγο», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Μανώλης Στεργίου, πρώην πρόεδρος της Κοινωνίας των Πολιτών Βελβεντού και υποψήφιος δήμαρχος Βελβεντού.

«Ηταν μια μορφή αυτοδιοίκησης γιατί δεν βολευόμασταν με τα υποκατάστατα του ˝Καλλικράτη˝. Παρακολουθούσαμε τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, κάναμε παρεμβάσεις για θέματα όπως το κομμένο νερό, τα δημοτικά τέλη, θεσμικά ζητήματα. Κερδίσαμε την αυτονομία του δήμου με τον Ν. 4600 του 2019. Μπορούμε να πούμε ότι επιστρέφει η αυτοδιοίκηση στο Βελβεντό. Θα συνεχίσουμε το νήμα της συμμετοχικής δημοκρατίας παίρνοντας πίσω ό,τι μας στερήθηκε. Οι γενικές συνελεύσεις θα είναι το βασικό κύτταρο άμεσης δημοκρατίας με την κοινωνία παρούσα, ώστε να έχουν οι πολίτες τη χαρά της συμμετοχής στα κοινά», καταλήγει.

Ο Μανώλης Στεργίου παραδέχεται ότι τα οικονομικά περιθώρια συμμετοχικού σχεδιασμού που αφήνει ο «Κλεισθένης» είναι στενά, αφού η χρηματοδότηση είναι περιορισμένη.

Θεωρεί ωστόσο ότι με τη σωστή αξιοποίηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων όπως το ΣΕΣ (Σύμφωνο Εταιρικών Σχέσεων - Νέο ΕΣΠΑ), μπορεί ο δήμος να διεκδικήσει κονδύλια για έργα βιώσιμης ανάπτυξης, σε συνεργασία με κατοίκους και φορείς.