Πουκάμισα χωρίς γραβάτα

Εβλεπα σε φωτογραφία («Βήμα» 11/1) τους τρεις από το «οικονομικό επιτελείο» του ΣΥΡΙΖΑ: Γιάννη Δραγασάκη, Γιώργο Σταθάκη, Γιάννη Μηλιό, τους δύο πρώτους με σιέλ πουκάμισο χωρίς γραβάτα, τον τρίτο με σκούρο, πετρόλ φούτερ με «V» λαιμόκοψη (ούτε σε κοσμικό περιοδικό να έγραφα!). Η σκέψη μου πήγε αυτομάτως: στην παροιμία «Το ράσο δεν κάνει τον παπά» και σε παρανάγνωση (γιατί η μεταφορά είναι βαθύτερη και ευρύτερη) του στίχου από την «Ελένη» του Σεφέρη «Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη».

Επειδή το ανοιχτόχρωμο πουκάμισο χωρίς γραβάτα (ο Τσίπρας έχει προτίμηση στο λευκό και το απαλό ροζ), με ξεκούμπωτο το πάνω κουμπί έχει περίπου περάσει ως το look «επίσημων» εμφανίσεων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, θυμήθηκα το αντίστοιχο look του ΠΑΣΟΚ προ του ’81, με το «ζιβάγκο» του Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και τα δύο, πουκάμισο χωρίς γραβάτα και «ζιβάγκο», ως… σημαίνοντα, έχουν περίπου ίδιο… σημαινόμενο: την αντισυμβατικότητα, τον αντικομφορμισμό (ίσως με το «ζιβάγκο» πιο… εσωστρεφές και το πουκάμισο χωρίς γραβάτα πιο… ανοιχτόκαρδο). Εν ολίγοις, δεν αρκεί να μη φοράς γραβάτα (όπως δεν αρκούσε –αυτό αποδείχτηκε… δραματικά!– να φοράς «ζιβάγκο»), για να «σπάσεις» συμβατικότητες και κομφορμισμούς, που –συν όλα τ’ άλλα– μας καθήλωσαν, εδώ που μας έχουν καθηλώσει.

Σημασία έχει –αυτό θα φανεί, πιστεύω, μετά τις εκλογές– πόσο το «ένδυμα» (το «ράσο») «δένει» με τον φέροντα («ιερέα») και το έργο του: αν δηλαδή κατέχει –και πόσο– από «γραφές» και «ψαλτική» ή, εν τέλει, το πουκάμισο αποδειχτεί… αδειανό. Κάποτε, καφετζής ζήτησε από τον λαϊκό μας ζωγράφο Θεόφιλο να του ζωγραφίσει, έξω από το καφενείο, ένα λιοντάρι. «Δεμένο», απάντησε εκείνος, «εκατό δραχμές. Λυτό, είκοσι». Μεγάλη διαφορά! Ο καφετζής προτίμησε το «λυτό». Στην πρώτη βροχή, το έργο διαλύθηκε! Αγανάκτησε ο καφετζής. «Μα σε ρώτησα», είπε ο ζωγράφος, «αν το θέλεις δεμένο ή λυτό!».