Χτύπημα «ματ» στη διαπλοκή

Τις ντουλάπες με τους «σκελετούς» του τραπεζικού συστήματος προτίθεται να ανοίξει άμεσα η κυβέρνηση, βάζοντας φρένο στο πελατειακό σύστημα που δομήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες με χρηματοδότες τους Ελληνες καταθέτες και φορολογουμένους.

Ο κεντρικός ρόλος των τραπεζών στη γιγάντωση της διαπλοκής, που μοίραζε αφειδώς δάνεια με στενά πολιτικά και κομματικά κριτήρια, με μοναδικό εχέγγυο τις… παιδικές ταινιοθήκες (π.χ. δανειοδότηση ALTER), μπαίνει στο μικροσκόπιο της κυβέρνησης. Αυτό προκύπτει και από το «κείμενο εργασίας» που παραδόθηκε στους θεσμούς στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. Ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων βρίσκεται η ίδρυση Εθνικής Αρχής Εποπτείας του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος (τράπεζες, ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρείες).

Οι προθέσεις της κυβέρνησης φαίνεται να έχουν θορυβήσει πολλούς ακόμα και την Τράπεζα της Ελλάδος, η διοίκηση της οποίας καθόλου δεν ενθουσιάζεται με το ενδεχόμενο να χάσει η κεντρική τράπεζα την αποκλειστικότητα της «εποπτείας».

Στόχος της νέας Αρχής είναι να ελέγχει τη λειτουργία των τραπεζών με αιχμή την πιστωτική πολιτική, την κατανομή των πόρων και το management και όχι να ασκεί εποπτικό έλεγχο.

Ζητούμενο είναι οι διαθέσιμοι πόροι να κατευθύνονται προς τα εκεί που θα αξιοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο, όχι για την επιβίωση και την ενδυνάμωση συγκεκριμένων συμφερόντων, δίνοντας σημαντική ώθηση στην ανταγωνιστικότητα και τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.

Οι αρμοδιότητες της Αρχής θα καθοριστούν σύμφωνα με τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών κρατών, σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Εποπτείας, που ασκούν στο ακέραιο την κεφαλαιακή εποπτεία. Παράλληλα, στις αρμοδιότητές της θα είναι η εξυγίανση εταιρειών του τραπεζικού συστήματος που αντιμετωπίζουν προβλήματα, ύστερα από εισήγηση της Τραπέζης της Ελλάδος.

Τεχνοκράτες του υπουργείου Οικονομικών, απαντώντας παράλληλα και στις αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν για το θέμα λίγες ώρες μετά τη δεδηλωμένη πρόθεση του υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη να ανοίξει τον «φάκελο» των δανείων προς τα ΜΜΕ, τόνιζαν ότι η Εθνική Επιτροπή δεν θίγει τον θεσμό της Τραπέζης της Ελλάδος.

Αντίθετα, όπως σημειώνουν, ο ρόλος της ΤτΕ ενδυναμώνεται καθώς στο πλαίσιο των προωθούμενων μεταρρυθμίσεων είναι να διαδραματίσει ρόλο στην αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ τραπεζών και πολιτών και να συμβάλει στη διαφάνεια και την εξάλειψη των καταχρηστικών όρων και επιβαρύνσεων, καθώς και να προστατεύσει τους καταναλωτές από αθέμιτες πρακτικές παρόχων τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Απουσία ελέγχων

Απώτερος στόχος του όλου εγχειρήματος είναι να σπάσουν οριστικά και αμετάκλητα οι δεσμοί «αίματος» μεταξύ τραπεζών, πολιτικού συστήματος και μέσων μαζικής ενημέρωσης, με την παροχή αθρόων δανείων και ρυθμίσεων που εν τέλει «φορτώθηκαν» οι Ελληνες φορολογούμενοι μέσω της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν τα στελέχη που έχουν επιφορτιστεί με τη διαμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της νέας Αρχής: «Ο διαχωρισμός αρμοδιοτήτων ελέγχου - κυρώσεων - εξυγίανσης αποτελεί βασική αρχή ορθής λειτουργίας και διακυβέρνησης διεθνώς. Η απουσία του στη χώρα μας οδήγησε, μαζί με άλλους παράγοντες, ώστε η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος να αμαυρωθεί από τις πελατειακές σχέσεις»

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας το σύνολο των αρμοδιοτήτων και ειδικότερα ο έλεγχος, οι κυρώσεις και η εξυγίανση, είναι συγκεντρωμένες στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία λαμβάνει όλες τις αποφάσεις αναφορικά με τις τράπεζες για λογαριασμό της χώρας, χωρίς την έγκριση της πολιτείας αλλά με την πλήρη χρηματοδότηση της υλοποίησής τους από τους Ελληνες φορολογουμένους.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, συγκριτικά με κεντρικές τράπεζες χωρών της ευρωζώνης, αποκλίνει στα εξής:

■ Εχει συγκεντρώσει την εποπτεία του συνόλου των οργανισμών του χρηματοοικονομικού τομέα.

■ Δεν φαίνεται να έχει θεσμοθετηθεί, στο εσωτερικό της χώρας, καμία συνεργασία με άλλους δημόσιους και μη φορείς, πλην της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και του ΤΧΣ, κανένα σύστημα αναφορών κ.λπ. με εξαίρεση την ετήσια παρουσίαση της έκθεσης στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Καμία συμφωνία συνεργασίας δεν υφίσταται με ΣΔΟΕ, υπουργεία, Αρχή για το ξέπλυμα χρήματος κ.λπ.

Η ευρωπαϊκή πρακτική

Σε κάθε περίπτωση η ίδρυση της αρχής όχι μόνο δεν προσκρούει, αλλά είναι συμβατή με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο εποπτείας του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας των τραπεζών (SSM). Στην πλειονότητα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος ασκείται από εθνικές αρχές, οι οποίες συνεργάζονται με την Κεντρική Τράπεζα, έχοντας την τελική ευθύνη για την αξιολόγηση και τη λήψη αποφάσεων. Οι εποπτικές αρχές των ευρωπαϊκών κρατών συνδέονται στενά με την κυβέρνηση, τελώντας υπό την επίβλεψη, συνήθως, του υπουργείου Οικονομικών. Η τάση αυτή οργάνωσης και λειτουργίας του εποπτικού συστήματος του χρηματοοικονομικού τομέα ξεκίνησε με την κυκλοφορία του κοινού νομίσματος και ενισχύθηκε μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008.

Είναι λοιπόν άξιο απορίας γιατί κάποιοι μεταφράζουν ως πόλεμο κατά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας την πρόθεση της κυβέρνησης να εξυγιάνει και να θωρακίσει το τραπεζικό σύστημα σεβόμενη τις θυσίες του ελληνικού λαού.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γερμανία, ο έλεγχος των τραπεζών ανήκει στην Ομοσπονδιακή Χρηματοοικονομική Εποπτική Αρχή (BaFin), η οποία λειτουργεί από το 2002 ως ανεξάρτητο ίδρυμα δημοσίου δικαίου κάτω από την επίβλεψη του ομοσπονδιακού υπουργείου Οικονομικών.

Αρμοδιότητά της είναι ο έλεγχος των εμπορικών τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των συναλλαγών επί τίτλων. Διαθέτει τμήμα που ασχολείται αποκλειστικά με την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Συνεργάζεται στενά με την Κεντρική Τράπεζα, έχει ωστόσο το δικαίωμα να εκτελεί δικούς της ξεχωριστούς ελέγχους.

Αντίστοιχα στη Γαλλία, υπεύθυνη για τον έλεγχο και την εξυγίανση του τραπεζικού και ασφαλιστικού τομέα είναι η Αρχή Προληπτικού Ελέγχου και Εξυγίανσης (ACPR), που είναι επιφορτισμένη και με την προστασία των συναλλασσομένων. Στο πλαίσιο της Αρχής λειτουργούν τρία συμβούλια λήψης αποφάσεων, ελέγχου, κυρώσεων και εξυγίανσης και κάποια άλλα με συμβουλευτικό και επιστημονικό χαρακτήρα.

Συμπερασματικά και με βάση τα όσα ισχύουν σε χώρες της ευρωζώνης, σε σύνολο 12 χωρών μόνον η Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε ιδιωτικά κεφάλαια με πολύ αυστηρό όμως πλαίσιο για την αποφυγή της υπονόμευσης της ανεξάρτητης λειτουργίας της.

Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα αναπτυγμένες οικονομικά, έχουν συσταθεί εποπτικοί φορείς, οι οποίοι συνεργάζονται με την Κεντρική Τράπεζα αλλά συνδέονται στενά με την κυβέρνηση των χωρών, τελώντας υπό την εποπτεία, συνήθως, του υπουργείου Οικονομικών.

Κατά κανόνα, στις χώρες με εποπτικό φορέα την Κεντρική Τράπεζα, η εποπτεία των λοιπών οργανισμών του χρηματοοικονομικού τομέα έχει εκχωρηθεί σε άλλες αρχές, εκτός Κεντρικής Τράπεζας, με την οποία όμως υπάρχει θεσμοθετημένη συνεργασία.

Χρέη 534 εκατ. για τους τηλεοπτικούς σταθμούς

Φορτωμένοι με χρέη που ξεπερνούν τα 534 εκατ. ευρώ είναι οι τέσσερις μεγάλοι τηλεοπτικοί σταθμοί Antenna, Αlpha, Star Channel και ΣΚΑΙ TV, που στην πλειονότητά τους συνεχίζουν να είναι ζημιογόνοι και να υφίστανται μεγάλες απώλειες εσόδων.

Ο πλέον χρεωμένος όμιλος είναι ο Antenna TV, καθώς οι υποχρεώσεις με βάση τον ισολογισμό του 2012 ξεπερνούν τα 290,28 εκατ. ευρώ και ο συνολικός δανεισμός φτάνει τα 137,7 εκατ. ευρώ. Ο όμιλος είχε έσοδα 72,038 εκατ. ευρώ και κέρδη 3 εκατ. ευρώ στην ίδια χρήση.

Η εταιρεία Νέα Τηλεόραση, που ελέγχει το Star Channel, βαρύνεται από συνολικές υποχρεώσεις 94,5 εκατ. ευρώ (ισολογισμός 2013), εκ των οποίων τα 44 εκατ. ευρώ αποτελούν χρέη προς τις τράπεζες. Το 2013 το Star είχε έσοδα 41,1 εκατ. ευρώ και ζημιές 11 εκατ. ευρώ.

Η Ραδιοφωνικές και Τηλεοπτικές Επιχειρήσεις (SKAI) είχαν το 2013 συνολικές υποχρεώσεις 86,734 εκατ. ευρώ και δάνεια ύψους 52,573 εκατ. ευρώ. Ο κύκλος εργασιών για την εταιρεία του ομίλου Αλαφούζου έφτασε στα 31,1 εκατ. ευρώ με τις ζημιές να διαμορφώνονται στα 2,5 εκατ. ευρώ. H Alpha Δορυφορική Τηλεόραση Α.Ε. (Alpha TV) βαρύνεται από αθροιστικές υποχρεώσεις 62,6 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 34 εκατ. ευρώ είναι τραπεζικός δανεισμός. Το 2013 είχε έσοδα 48,7 εκατ. ευρώ και ζημιές 4,8 εκατ. ευρώ.