Δάσκαλε που δίδασκες και... φόρο δεν εκράτεις

Επί πρωθυπουργίας Γιούνκερ το Λουξεμβούργο είχε κάνει μυστικές συμφωνίες με 343 πολυεθνικές για να φοροδιαφεύγουν στις χώρες-εταίρους που δραστηριοποιούνταν. Τώρα ως επικεφαλής της Κομισιόν τραβάει το αυτί στα χαλαρά ως προς τη φορολογία κράτη

Σε εξαιρετικά δύσκολη θέση βρίσκεται, πέντε μόλις ημέρες μετά την επίσημη ανάληψη των νέων καθηκόντων του, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής –και επί 18 ολόκληρα χρόνια πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου-, ο «πολύς» Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, μετά τις σαρωτικές αποκαλύψεις για τις μυστικές φορολογικές συμφωνίες ανάμεσα στο Μεγάλο Δουκάτο και 343 πολυεθνικές εταιρείες, με στόχο την ελαχιστοποίηση της φορολόγησής τους. Συμφωνίες που βεβαία στοίχισαν δισεκατομμύρια ευρώ από χαμένα έσοδα στους δυστυχείς εταίρους του Λουξεμβούργου και του κ. Γιούνκερ που συμμετέχουν στην... κατ’ όνομα Ενωση.

Τριγμοί στην Ευρώπη

Οι αποκαλύψεις αυτές πυροδοτούν ήδη αλυσιδωτές πολιτικές αντιδράσεις στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με την καρέκλα του κ. Γιούνκερ να τρίζει πρόωρα - σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για το μέλλον της Ε.Ε., εν μέσω έκρηξης του ευρωσκεπτικισμού, και με ανοιχτά μέτωπα σύγκρουσης μεταξύ του ισχυρού, ευημερούντος «κέντρου», με ηγέτιδα δύναμη τη Γερμανία, και της χειμαζόμενης, ασθμαίνουσας από τα χρέη και τα μνημόνια ευρω-περιφέρειας. Κι αν αναρωτιέται ακόμη κανείς από πού τροφοδοτούνται οι φλόγες του ευρωσκεπτικισμού, δεν έχει παρά να διαβάσει προσεκτικά τα παρακάτω.

Σίγουρα πάντως το «τάιμινγκ» των αποκαλύψεων δεν είναι τυχαίο, όπως δεν είναι τυχαίο ότι ο 59χρονος κ. Γιούνκερ, σύμμαχος και εκλεκτός «κομίσιονερ» της κυρίας Μέρκελ– έστω και με... μισή καρδιά, αφού αν και «ομοϊδεάτης» δεν αποτελούσε την πρώτη επιλογή της καγκελάριου, και άτεγκτος υπέρμαχος των πάσης φύσεων δημοσιονομικών «ζουρλομανδυών» και μνημονίων, ξεμπροστιάζεται με αυτόν τον βάναυσο τρόπο τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μία μόλις ημέρα μετά τη δημόσια επίθεσή του ενάντια στους «αντάρτες» πρωθυπουργούς της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι και της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον.

Αποκάλυψη 40 ΜΜΕ

Τα νέα συγκλονιστικά στοιχεία για το... σουπερμάρκετ φοροαποφυγής που είχε στήσει το Δουκάτο υπό τον κ. Γιούνκερ σε βάρος των άλλων κρατών-μελών αποκάλυψαν ταυτόχρονα 40 διεθνή μέσα ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων οι Guardian, Monde, Suddeutsche Zeitung και Asahi Shimbun, με βάση έγγραφα που έχει στην κατοχή της η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalism, ή ICIJ), μετά από εξάμηνη έρευνα με τίτλο «Luxemburg Leaks» ή για συντομία «LuxLeaks». Τα ντοκουμέντα αναλύθηκαν από 78 δημοσιογράφους από 26 διαφορετικές χώρες.

Συγκεκριμένα, η ICIJ απέκτησε πρόσβαση σε 28.000 σελίδες εγγράφων του λεγόμενου «tax ruling», που δείχνουν πώς οι μεγάλες εταιρείες «βασίζονται στο Λουξεμβούργο και στο χαλαρό φορολογικό ρυθμιστικό του πλαίσιο, για να μεταφέρουν εκεί κέρδη ώστε να μη φορολογηθούν παρά σε πολύ μικρή κλίμακα». Τα έγγραφα που έχει στην κατοχή της η ICIJ συντάχθηκαν κατά το διάστημα 2002-2010 από την PricewaterhouseCoopers, η οποία και «διαπραγματεύτηκε τους όρους με τις αρχές του Λουξεμβούργου», σύμφωνα με το δημοσίευμα της Le Monde. Το ICIJ αναφέρει συνολικά 548 φορολογικές συμφωνίες που συνήφθησαν αυτό το διάστημα μόνο στο Δουκάτο.

Νόμιμο μεν, ηθικό δεν...

Η πρακτική τού «tax ruling» είναι νόμιμη και επιτρέπει σε μια εταιρεία να μάθει εκ των προτέρων ποια θα είναι η φορολογική της μεταχείριση από τις φορολογικές αρχές μιας χώρας και να λάβει συγκεκριμένες νομικές εγγυήσεις. Αυτό επηρεάζει τον καταμερισμό των φορολογητέων κερδών της πολυεθνικής μεταξύ των θυγατρικών της που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες, γεγονός που της επιτρέπει να μειώσει τις φορολογικές της επιβαρύνσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, κατέληγαν να πληρώνουν λιγότερο από 1% φόρο επί των εσόδων τους!

Ανάμεσα στις 343 εταιρείες που αφορούν οι αποκαλύψεις της ICIJ περιλαμβάνονται και δεκάδες υπερεθνικά μεγαθήρια, μεταξύ των οποίων μεγα-τράπεζες όπως η γερμανική Deutsche Bank, η αμερικανική JP Morgan, η Axa και η Credit Agricole, τεχνολογικοί κολοσσοί όπως οι Apple, Amazon και Verizon, φαρμακευτικές όπως η Abbot Labaratories, αλλά και βιομηχανικά μεγαθήρια όπως η Heinz, η Pepsi, η Ikea, και η Procter & Gamble.

Χάρη στις... «παραδεισένιες» υπηρεσίες των Λουξεμβούργιων, οι πολυεθνικοί κολοσσοί γλίτωναν δισεκατομμύρια ευρώ με την απλή διαδικασία της δημιουργίας μιας θυγατρικής, ενός ομίλου holding ή με τη μεταφορά μιας εταιρικής έδρας στο φιλόξενο Δουκάτο.

Φυσικά, η «κομπίνα» αυτή δεν είναι διόλου άγνωστη στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ: όλοι ξέρουν εδώ και χρόνια πώς λειτουργεί το σύστημα των «φορολογικών παραδείσων» προς όφελος των ισχυρών ομίλων.

Μετά από δεκαετίες εσκεμμένου στρουθοκαμηλισμού άλλωστε και η ίδια η (απερχόμενη) Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγκάστηκε τον Ιούνιο του 2013 να διατάξει τη διενέργεια ξεχωριστών ερευνών σχετικά με την πρακτική τού «tax ruling» στην Ε.Ε., ερευνών που αφορούν την Ιρλανδία, την Ολλανδία, τη Μάλτα, το Γιβραλτάρ και φυσικά το Λουξεμβούργο.

Ερευνά τον προϊστάμενο

Χτες μάλιστα, μετά τον ποταμό των αποκαλύψεων, η νέα Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για την Ανταγωνιστικότητα, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η οποία διαδέχθηκε τον Χοακίν Αλμούνια, υποσχέθηκε να επεκτείνει τις έρευνες για τον... παράδεισο του Λουξεμβούργου. Με άλλα λόγια, υποσχέθηκε ότι θα «δικάσει» τον επικεφαλής της!

Οπως γράφει χαρακτηριστικά η Süddeutsche Zeitung του Μονάχου, οι τρόποι αυτοί φοροαποφυγής είναι «νόμιμοι» στα χαρτιά, αλλά άκρως προβληματικοί, όχι μόνο γιατί με αυτόν τον τρόπο οι άλλες χώρες χάνουν δισεκατομμύρια σε νόμιμα έσοδα, παραβιάζοντας το ευρωπαϊκό δίκαιο του ανταγωνισμού, αλλά και διότι αποκαλύπτουν την υποκρισία του ίδιου του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος ως πρόεδρος της νέας Κομισιόν –αλλά και παλαιότερα ως πρόεδρος του Eurogroup- υπόσχεται να πατάξει τη φοροδιαφυγή που ως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου βοήθησε να γιγαντωθεί. Πρόκειται, δηλαδή, για μια σουρεαλιστική περίπτωση... «Γιούνκερ εναντίον Γιούνκερ»!

Η εφημερίδα σημειώνει: «O Γιούνκερ μετέτρεψε το μεγάλο Δουκάτο σε μια από τις μεγαλύτερες αγορές οικονομικών υπηρεσιών του κόσμου. Σήμερα είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θέλει να αντιμετωπίσει με ιδιαίτερη σκληρότητα αυτούς που φοροδιαφεύγουν και να αναγκάσει τις τράπεζες να συμμετάσχουν στα έξοδα της κρίσης. Στους πολίτες δεν αρέσει όταν οι μεγάλοι όμιλοι δεν πληρώνουν καθόλου φόρους, ενώ οι ίδιοι αναγκάζονται να παραιτηθούν από βασικές κοινωνικές παροχές»...

Αντιμέτωπος με το «τσουνάμι» των αποκαλύψεων, ο Γιούνκερ ακύρωσε εσπευσμένα προγραμματισμένη εμφάνισή του σε φόρουμ για το μέλλον της Ευρώπης, αρκούμενος να επαναλάβει μέσω του εκπροσώπου του ότι είναι... αθώος του αίματος και ότι δεν πρόκειται να σταθεί εμπόδιο στις έρευνες για τα πεπραγμένα του ως πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου. «Η Επιτροπή θα κάνει τη δουλειά της. Δεν πρόκειται να παρέμβω», ήταν η ακριβής δήλωσή του, που φυσικά δεν τον γλίτωσε από μια αληθινή ομοβροντία καταδικαστικών δηλώσεων από όλες τις πλευρές: από τη Μαρίν Λεπέν, που ζήτησε -όπως και το βρετανικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα UKIP- την άμεση παραίτησή του, ώς τον Γερμανό ηγέτη της ομάδας των Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο, Μάρτιν Σουλτς, που έκανε λόγο για «πιθανές παραβιάσεις του ευρωπαϊκού νόμου» που «πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά»...

Αντίστοιχες δηλώσεις έκανε και η ηγεσία της ευρω-ομάδας των Πρασίνων, που έκανε λόγο για «μείζον πλήγμα στην αξιοπιστία του νέου προέδρου της Επιτροπής, αλλά και στο κατά πόσον είναι ικανός να υπερασπιστεί το κοινό συμφέρον». Οι Πράσινοι χαρακτήρισαν μάλιστα τον Γιούνκερ «άμεσα ενεχόμενο σε αυτή τη μαζική εταιρική φοροαποφυγή».

Ο Γιούνκερ ως επικεφαλής της Επιτροπής κυνηγάει τις άτακτες φορολογικά χώρες, ενώ ως πρωθυπουργός δεν είχε κανένα πρόβλημα να αποτελεί το Μεγάλο Δουκάτο φορολογικό παράδεισο εις βάρος των εταίρων του στην Ε.Ε. Μόνο που οι πρόσφατες αποκαλύψεις τσαλάκωσαν σοβαρά το προφίλ του προέδρου της Κομισιόν