Δομικά προβλήματα στην κοινωνική πολιτική

Η πλήρης εξάρτηση των πρωτοβάθμιων αυτοδιοικητικών θεσμών από την κεντρική διοίκηση και η υποχρηματοδότησή τους φέρνουν αποκλεισμούς δήμων από εθνικά προγράμματα χρηματοδότησης, γιατί αυτά θέτουν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια, όπως η «Κάλυψη» για τριετή δαπάνη μίσθωσης της κατοικίας δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, η «Κοινωνική Στέγαση για τις πλέον ευάλωτες ομάδες», που βρίσκεται σε πιλοτική φάση, και η Κοινωνική Αντιπαροχή, που παραμένει σε πρώιμο στάδιο.

Χαρακτηριστική η περίπτωση του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους» του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Υλοποιούνταν αρχικά από 43 δήμους, που διπλασιάστηκαν φέτος σε 89 με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι να μένουν εκτός. Σύμφωνα με την έκθεση, οι μισοί δήμοι έχουν αισθητά λιγότερες παρεμβάσεις στεγαστικής πολιτικής σε σύγκριση με άλλα πεδία κοινωνικής πολιτικής, όπως ο επισιτισμός και η ανεργία, αν και ένας στους δύο δήμους έχει ευάλωτους δημότες χωρίς πρόσβαση σε κατάλληλη στέγη.

Δομές αστέγων

Μόλις 9% των δήμων διαθέτει πρωτοβουλίες για υπνωτήρια αστέγων και το 24% διαθέτει πρωτοβουλίες για στεγαστικά προγράμματα, σύμφωνα με εύρημα που δείχνει την επείγουσα ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των στόχων των προγραμμάτων και των κριτηρίων επιλεξιμότητας βάσει των χωροταξικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και άλλων χαρακτηριστικών της εκάστοτε περιοχής.

Ερωτηθέντες δηλώνουν την αδυναμία να στεγάσουν τους αστέγους που έχουν άτυπα καταγράψει - εξαιτίας της έλλειψης πολιτικής βούλησης για τη συλλογή δεδομένων αναφορικά με όσους ζουν στον δρόμο ή σε επισφαλείς συνθήκες. Στην έκθεση γίνεται ειδική αναφορά στην έλλειψη δομών στους περισσότερους γεωγραφικούς τομείς της Αττικής από τους οποίους οι άστεγοι παραπέμπονται στο Κέντρο Υποστήριξης και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων ή στον ξενώνα αστέγων του Πειραιά και υπογραμμίζεται ότι τα υφιστάμενα κέντρα φιλοξενίας αστέγων καθίστανται de facto μη λειτουργικά λόγω και της υποστελέχωσης.

Πάνω από το 60% των δήμων που έχουν Κοινωνικό Παντοπωλείο, πάνω από το 50% των δήμων που έχουν Κοινωνικό Φαρμακείο και περίπου το 40% των δήμων που διαθέτουν Βοήθεια στο Σπίτι δήλωσαν ότι το κύριο πρόβλημα στη λειτουργία της υπηρεσίας τους είναι η έλλειψη πόρων και προσωπικού, ενώ μερικοί ορεινοί και νησιωτικοί δήμοι δεν έχουν ούτε έναν κοινωνικό λειτουργό.

Καλές πρακτικές

Το Παρατηρητήριο αντιτάσσει ως λύσεις καλές πρακτικές σε μικρό επίπεδο φέρνοντας ως παραδείγματα συνεργασίες όμορων δήμων, συνεργασίες με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών για την ενεργειακή φτώχεια και με τις οικείες περιφέρειες για την ενίσχυση της ευελιξίας δράσεων, της εξεύρεσης πόρων και της απόκτησης τεχνογνωσίας.

«Είναι αναγκαίο όλα αυτά να μην αποτελούν απλώς διάσπαρτες και σποραδικές ενέργειες αλλά να βασίζονται σε ένα τεκμηριωμένο σχέδιο δράσης», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης, προτείνοντας επίσης τη διασύνδεση του ανθρώπινου δυναμικού των δήμων με αποκεντρωμένους φορείς κοινωνικής πολιτικής και την ακαδημαϊκή κοινότητα για την επικαιροποίηση της γνώσης του σε θέματα φτώχειας.