Με τα επιχειρήματα της κυβέρνησης για τον ΦΠΑ το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής

Με την ακρίβεια να παραμένει ένα από τα σοβαρότερα, αν όχι το σοβαρότερο πρόβλημα, για τα ελληνικά νοικοκυριά, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής έδωσε στη δημοσιότητα την τριμηνιαία έκθεσή της για την πορεία τον οικονομικών μεγεθών. Σε φιλοκυβερνητικό ύφος, ειδικά στο ζήτημα του ΦΠΑ, η έκθεση εστιάζει στην επιχειρηματολογία της κυβέρνησης, «εξηγώντας» γιατί δεν είναι κατάλληλο μέτρο η μείωσή του για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού.

Ωστόσο, διαπιστώνει ότι ο πληθωρισμός της απληστίας στην Ελλάδα, σε σύγκριση με την ευρωζώνη, έχει τρέξει με πολλαπλάσιο ρυθμό κατά την τελευταία 4ετία, απόδειξη ότι στην ελληνική αγορά δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός, τα επιχειρηματικά κέρδη αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς και οι καταναλωτές επιβαρύνονται δυσανάλογα σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Τα στοιχεία είναι χαρακτηριστικά του πώς λειτουργεί στην Ελλάδα ο πληθωρισμός της απληστίας: από την συνολική αύξηση του πληθωρισμού (του ΑΕΠ) κατά 16% για την περίοδο δ᾿ τρίμηνο 2019 – α᾿ τρίμηνο 2024, πρωταρχική συνεισφορά στον πληθωρισμό είχαν τα κέρδη (ανά μονάδα προϊόντος) με το μερίδιο τους να διαμορφώνεται στο 9%, ενώ το μοναδιαίο κόστος εργασίας (που αντανακλά μισθούς και εργοδοτικές εισφορές) συνεισέφερε 4,1% για την ίδια περίοδο. Αντίθετα, στην ευρωζώνη, την ίδια περίοδο, το μοναδιαίο κόστος εργασίας, σε αντίθεση με τα μοναδιαία κέρδη, έχει ισχυρή συνεισφορά στον πληθωρισμό με 10% περίπου. Την ίδια στιγμή, η συνεισφορά των κερδών στην ευρωζώνη ήταν κοντά στο 1,7%.

Πάντως, επισημαίνει ότι η δυναμική των κερδών των επιχειρήσεων έχει υποχωρήσει σημαντικά από το πρώτο τρίμηνο του 2023 έως το πρώτο τρίμηνο του 2024, και κατά αυτό το διάστημα το μερίδιο του μισθολογικού κόστους στον πληθωρισμό ΑΕΠ υπερέχει κατά το διπλάσιο περίπου του μεριδίου των κερδών. 

Σύμφωνα με την ανάλυση, υπάρχουν «ισχυρές ενδείξεις ότι οι επιχειρήσεις, είτε για λόγους μειωμένου ανταγωνισμού είτε λόγω αυξημένης ζήτησης που προήλθε από το αυξημένο απόθεμα αποταμίευσης των νοικοκυριών και τον τουρισμό, κατάφεραν να περάσουν τις αυξήσεις του εισαγόμενου κόστους στις τιμές και να ενισχύσουν σημαντικά τα κέρδη τους κυρίως κατά την έντονη φάση των πληθωριστικών πιέσεων».

Το επενδυτικό κενό

Άλλη διαπίστωση της έκθεσης του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής είναι ότι η Ελλάδα πρέπει να καλύψει το μεγάλο επενδυτικό κενό, για το 2023 περίπου 8% του ΑΕΠ σε σχέση με τον μέσο όρο ευρωζώνης, απότοκο της βαθιάς οικονομικής κρίσης. 

Όπως τονίζεται, οι αναταράξεις των τελευταίων ετών, η αυξημένη αβεβαιότητα και η έλλειψη χρηματοδότησης, καθυστερούν τη συστηματική έκρηξη επενδύσεων. Το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής επισημαίνει, όπως και στην προηγούμενη έκθεσή του, ότι «είναι εξαιρετικά κρίσιμο να επιταχυνθεί η διάχυση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να καλυφθεί ένα σημαντικό μέρος του επενδυτικού κενού της χώρας. Παράλληλα, με αιχμή του δόρατος το νέο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και προστιθέμενης αξίας», ώστε με την προϋπόθεση της επιτυχούς ολοκλήρωσης των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων «μέχρι το 2026 να μπορούμε να μιλάμε με μεγαλύτερη ασφάλεια για τη μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας προς ένα παραγωγικό μοντέλο υψηλότερης προστιθέμενης αξίας που σταδιακά απομακρύνεται από την ιδιωτική κατανάλωση και κατευθύνεται στις επενδύσεις και τις εξαγωγές».

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι και το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ στη δική του έκθεση τόνιζε ότι ένα μεγάλο μέρος της επενδυτικής δραστηριότητας κατευθύνθηκε προς τις κατασκευές, παραπάνω από τις μισές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) κατευθύνθηκαν προς την αγορά κατοικίας και τον κλάδο της εστίασης και της παροχής καταλυμάτων.

Και τονίζει ότι το έλλειμμα επενδύσεων σε κλάδους που προσφέρουν υψηλή προστιθέμενη αξία στο σύνολο της οικονομίας, όπως, για παράδειγμα, οι επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α), εγκλωβίζει την οικονομία σε ένα πλαίσιο χαμηλής παραγωγικότητας, αδύναμης παραγωγικής διάρθρωσης και υψηλής εισαγωγικής εξάρτησης. 

Τα επιχειρήματα για το «όχι» στη μείωση του ΦΠΑ

Από την άλλη πλευρά, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, όσον αφορά την αντιμετώπιση πληθωρισμού υιοθετεί πλήρως την επιχειρηματολογία της κυβέρνησης ότι η μείωση του ΦΠΑ δεν πρόκειται να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις τιμές, επικαλούμενη ανάλυση για τις επιπτώσεις των αυξομειώσεων στα 27 κράτη–μέλη της Ε.Ε. και απορρίπτοντας τα συμπεράσματα της Τράπεζας της Ισπανίας, που είχε διαπιστώσει ότι η μείωση του ΦΠΑ έφερε αποτελέσματα ορατά για τους Ισπανούς καταναλωτές.

Σύμφωνα με την Έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού, τρία είναι τα βασικά ευρήματά του για τη μείωση του ΦΠΑ.

Το πρώτο είναι ότι πολύ μικρό μέρος της μείωσης του ΦΠΑ διαχέεται και για πολύ λίγο στις τελικές τιμές, ενώ αντίθετα οι αυξήσεις του ΦΠΑ διαχέονται σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό.

Υποστηρίζει δε ότι «λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω αλλά και τις συνθήκες ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά, σε σχέση με την ισπανική, η όποια επίπτωση στις τελικές τιμές καταναλωτή από μείωση του ΦΠΑ στην Ελλάδα, εάν υπάρχει, αναμένεται να είναι μικρότερη ή πολύ μικρότερη καθώς και πιο βραχύβια από αυτή στην Ισπανία».

Επίσης, αναφέρει, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μειώσεις ΦΠΑ οδηγούν και σε αύξηση κερδών σε βάρος των καταναλωτών, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι οι μειώσεις στον ΦΠΑ δεν αποτελούν κατάλληλο εργαλείο.

Τέλος, επισημαίνει, η επαναφορά των συντελεστών ΦΠΑ οδηγεί σε δυσανάλογες αυξήσεις τιμών, γεγονός που αποβαίνει σε βάρος του καταναλωτή.