Επιμερισμός ρίσκου με την... κοινωνία

Καμία καταστροφή και καμία έκτακτη ανάγκη δεν είναι ικανές να αλλάξουν την πρωθυπουργική «φιλοσοφία» για τα θέματα της οικονομίας, όπως τεκμηριώνει το πλαίσιο μέτρων που ανακοίνωσε ο Κυρ. Μητσοτάκης από του βήματος της ΔΕΘ. Ούτε λέξη δεν ειπώθηκε για το αναγκαίο εθνικό πρόγραμμα ενίσχυσης των υποδομών, καθώς η συχνότητα, η πυκνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων κάνουν εξαιρετικά πιθανές καταστροφές, όπως στον Έβρο και τη Θεσσαλία, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα τριετίας. Αντ’ αυτού, το ουσιαστικό νέο μέτρο ήταν η ανακοίνωση, στο πλαίσιο της συνέντευξης του πρωθυπουργού χθες Κυριακή, περί έναρξης της διαδικασίας για την υποχρεωτικότητα της ασφάλισης του οικιστικού κεφαλαίου – πέραν της ανακοινωθείσας επίσης υποχρεωτικής ασφάλισης μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων για μεγάλες καταστροφές. Ιδιαίτερα, η υποχρεωτική ασφάλιση του οικιστικού κεφαλαίου ισοδυναμεί με νέο οριζόντιο φόρο στα ακίνητα – όταν τα τελευταία χρόνια γίνεται η συζήτηση για την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ. Χωρίς να εξαγγείλει τίποτε σχετικά με την ενίσχυση των υποδομών σε όλη τη χώρα, για την προστασία από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, επιμερίζεται το κόστος του ρίσκου στους «κοινωνικούς εταίρους»: επιχειρήσεις, νοικοκυριά και ασφαλιστικές. Η «φιλοσοφία» είναι λοιπόν σαφής: Οι καταστροφές είναι αναπόφευκτες, γι’ αυτό ασφαλιστείτε για να αποζημιώνεστε…

Ελάχιστα νέα μέτρα

Κατά τα άλλα, σε όσα αποκαλούνται μέτρα στήριξης, το πραγματικά καινούργιο είναι η επαναφορά («ξεπάγωμα») τριετιών και επιδομάτων. Ωστόσο, ελάχιστος θα είναι ο αριθμός όσων θα επωφεληθούν από το 2024. Ακόμη ένας αριθμός εργαζομένων θα επωφεληθεί από το 2025 κι άλλος ένας, μεγαλύτερος, από το 2027. Και προφανώς, αυτό το μέτρο δεν επιφέρει κόστος για τις δημόσιες δαπάνες (βλέπε σχετικό αναλυτικό άρθρο στη σελ. 12).

Στις εξαγγελίες περιλαμβάνεται επίσης ακόμη ένα μέτρο στήριξης: η μείωση κατά 50% του φόρου χρηματιστηριακών συναλλαγών…

Στα μέτρα περιλαμβάνονται η αύξηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος κατά 8%, από τον Δεκέμβριο, μέτρο που είχε διαρρεύσει, αλλά τελικά δεν εξαγγέλθηκε με το πρώτο μετεκλογικό νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών. Ωστόσο, γενικά τα πραγματικά νέα μέτρα και δη αυτά που αφορούν την ενίσχυση των πληγέντων είναι ελάχιστα και πολύ χαμηλού κόστους:

● Συνέχιση του «Market Pass» έως το τέλος του έτους στη Θεσσαλία και στον Έβρο. Το πραγματικό του αντίκρισμα στις ζωές των κατεστραμμένων πολιτών είναι ελαχιστότατο.

● Επιστροφή του ειδικού φόρου στο πετρέλαιο για αγροτική χρήση.

● Νέα μέτρα με στόχο τη διατήρηση σταθερών και μειωμένων τιμών σε βασικά προϊόντα.

Το μέτρο παραπέμπει σε «αυστηρούς ελέγχους» και επιβολή προστίμων στους παραβάτες. Ωστόσο, τις δύο βδομάδες μετά τον «Ντάνιελ», υπάρχουν αδιανόητα μεγάλες αυξήσεις σε βασικά προϊόντα, σε όλη την γκάμα των επιχειρήσεων λιανικής που με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογούνται από την καταστροφή της σοδειάς στη Θεσσαλία (βλέπε σχετικό αναλυτικό άρθρο στη σελ. 16).

● Συνέχιση του επιδόματος θέρμανσης σε οικογένειες με παιδιά και συμπληρωματική πρόνοια για το ρεύμα για τους πλέον ευάλωτους καταναλωτές. Πρόκειται για ανταπόκριση στην υπόδειξη των Βρυξελλών, για στοχευμένα μέτρα στήριξης σε ειδικές και ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού. Ωστόσο, ο επερχόμενος χειμώνας θα είναι δύσκολος, πιθανότατα όχι ήπιος όπως ο περσινός και με νέα έξαρση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων (πετρέλαιο θέρμανσης, βενζίνη). Οι πραγματικά ευάλωτοι θα είναι πολλαπλάσιοι των πολύ ειδικών κατηγοριών για τις οποίες ανακοίνωσε μέτρα στήριξης η κυβέρνηση.

Όλα τα υπόλοιπα μέτρα στήριξης που περιλαμβάνονταν, έχουν ήδη εξαγγελθεί και απλώς επισπεύστηκε η χρονοθέτηση και εξειδίκευσή τους – που θα ανακοινωθούν σε συνέντευξη του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, αύριο Τρίτη.

Τράπεζες

Η κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος ομονοούν και πιέζουν τις τράπεζες να μειώσουν το επιτοκιακό περιθώριο, δίνοντας μεγαλύτερα επιτόκια καταθέσεων και διευκολύνοντας την πρόσβαση στον δανεισμό για μεγαλύτερο εύρος φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού περιλάμβαναν:

● Εξυγίανση και ενίσχυση του ανταγωνισμού των πιστωτικών ιδρυμάτων, ανάδειξη και πέμπτου τραπεζικού πυλώνα και παροχή δανείων και από μη τραπεζικούς φορείς.

Ο πέμπτος τραπεζικός πυλώνας είναι προφανώς η Attica Bank, για την οποία η κυβέρνηση προσπαθεί με πολιτικά μέσα να υπερκεράσει τις αντιρρήσεις της Eurostat, ώστε να «ξεφορτώσει» το σάπιο ενεργητικό των «κόκκινων» δανείων της, μέσω του «Ηρακλής ΙΙΙ» και να εξυγιανθεί.

● Κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης των κρατικών ομολόγων ως μια νέα εναλλακτική επιλογή αποταμίευσης.

Πρόκειται για κίνητρο προς τους μικροαποταμιευτές ώστε, αποκτώντας πρόσβαση στα κρατικά ομόλογα, να πετύχουν καλύτερες αποδόσεις ως αντίβαρο στη σημαντική απώλεια της πραγματικής αξίας των καταθέσεων, λόγω του συνδυασμού υψηλού πληθωρισμού και πολύ χαμηλών τραπεζικών επιτοκίων καταθέσεων.

● Ανάδειξη της υπηρεσίας IRIS, με την οποία ποσά έως 500 ευρώ ημερησίως διακινούνται χωρίς τραπεζική προμήθεια.

Είναι προσπάθεια «απάντησης» στη συστηματική και καταχρηστική τραπεζική πρακτική να χρεώνουν ανεξέλεγκτα προμήθειες, ακόμη και για τις ψηφιοποιημένες τραπεζικές συναλλαγές.

Στέγη-φοροδιαφυγή

Επίσης, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε:

● Το εισόδημα από βραχυχρόνια μίσθωση τριών ή περισσότερων ακινήτων, από τον Ιανουάριο θα υπόκειται σε ΦΠΑ και στα τέλη που ισχύουν για ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Με προφανή στόχο να «ελεγχθεί» το Airbnb.

● Μέτρα ψηφιοποίησης και επέκτασης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής.

[email protected]