Ο ιός τορπίλισε την ακτοπλοΐα

Aιφνιδιαστική ανατροπή εξαιτίας της πανδημίας σημειώθηκε στην ανοδική πορεία του κλάδου της ακτοπλοΐας που το 2019 επέστρεψε στην κερδοφορία. Ο περιορισμός μετακίνησης επιβατών στις ακτοπλοϊκές γραμμές του Αιγαίου από τα τέλη Μαρτίου 2020 έως τα μέσα Μαΐου 2020 (με εξαίρεση τους μόνιμους κατοίκους των νησιών για έκτακτη ανάγκη) και το μειωμένο πρωτόκολλο επιβατών στα πλοία μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων θα έχουν συνέπεια η απώλεια εσόδων και τα ζημιογόνα αποτελέσματα να ξεπεράσουν τα 300 εκατ. ευρώ και τα 120 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.

Το α' εννεάμηνο του 2020 η ακτοπλοϊκή επιβατική κίνηση κατέγραψε κάμψη κατά 50% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, χρονιά που η επιβατική κίνηση στις γραμμές εσωτερικού διαμορφώθηκε στα 19 εκατομμύρια, σημειώνοντας άνοδο κατά 19% (ή 3 εκατ.) σε σχέση με το 2016 και κυμάνθηκε σε επίπεδο αντίστοιχο με εκείνο πριν από την οικονομική κρίση. Στα οχήματα (Ι.Χ. και φορτηγά) σημειώθηκε μείωση κατά 36%, ενώ στην αγορά της Αδριατικής η επιβατική κίνηση εκτιμάται ότι θα είναι χαμηλότερη κατά 69%.

Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που καταγράφονται στη μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με τίτλο «Η επιβατηγός ναυτιλία στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2020: επιδόσεις, συμβολή στην οικονομία και προοπτικές», η οποία παρουσιάστηκε την Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2021 μέσω διαδικτυακής εκδήλωσης.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας στο άμεσο μέλλον και ο βαθμός που θα επηρεάσει την τουριστική κίνηση μεσοπρόθεσμα αποτελούν τους κυριότερους κινδύνους στους οποίους καλείται να αντεπεξέλθει ο κλάδος. Μεσοπρόθεσμα, οι προοπτικές του κλάδου επηρεάζονται αρνητικά από τις υποβαθμισμένες λιμενικές υποδομές, ενώ η μετάβαση σε οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και η υιοθέτηση μέτρων που απορρέουν από την εθνική πολιτική για την ενέργεια και το κλίμα τη δεκαετία 2020-2030 επηρεάζουν τη λειτουργία του κλάδου της επιβατηγού ναυτιλίας.

Επίσης η συμμόρφωση στους περιβαλλοντικούς κανονισμούς που έχουν τεθεί, δημιουργεί την ανάγκη για επίσπευση της ανανέωσης του στόλου. Σχεδόν τα μισά πλοία που δρομολογούνται από τις κυριότερες ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις είναι ηλικίας 20-29 ετών, ενώ 2 στα 5 πλοία του στόλου χρησιμοποιούνται για περισσότερα από 30 χρόνια. Τέλος, οι υψηλοί συντελεστές του ΦΠΑ που εφαρμόζονται στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια επηρεάζουν αρνητικά τη διαμόρφωση του μεταφορικού κόστους επιβατών και οχημάτων στην Ελλάδα. Ο ΦΠΑ στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια για επιβάτες μειώθηκε στο 13% στο πλαίσιο της στήριξης της οικονομίας λόγω της πανδημίας, με την ισχύ του μέτρου να έχει επεκταθεί έως τις 30 Απριλίου 2021.

Μέτρα στήριξης

Η συνεισφορά της επιβατηγού ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε 13,6 δισ. ευρώ ή 7,4% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας το 2019. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά του κλάδου ανέρχεται σε 332.000 θέσεις εργασίας (ή 8,5% της συνολικής απασχόλησης). Επιπλέον, η συνεισφορά στα δημόσια έσοδα εκτιμάται σε περίπου 3 δισ. ευρώ, ενώ σε 1,8 δισ. ευρώ υπολογίζονται τα εισοδήματα από μισθούς των εργαζομένων λόγω της ανάπτυξης της επιβατηγού ναυτιλίας στη χώρα.

Στη μελέτη προτείνονται μέτρα για τη στήριξη του κλάδου λόγω των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας:

■ Εφαρμογή του ΦΠΑ στο 13% για όλο το 2021 στους επιβάτες και επέκτασή του στα Ι.Χ. οχήματα.

■ Ανασχεδιασμός των υποχρεωτικών δρομολογίων και αποζημίωση πλοίων με βάση τα πραγματικά έξοδα για τα υποχρεωτικά δρομολόγια που εκτέλεσαν ή εκτελούν.

■ Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες.

■ Ηλεκτρονικό εισιτήριο και άλλες εφαρμογές μέσω κινητού τηλεφώνου.

■ Βελτίωση των λιμενικών υποδομών.

■ Παροχή ενέργειας στα λιμάνια από ανανεώσιμες πηγές και εναλλακτικά καύσιμα (όπως LNG), δημιουργία σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.